‘Meneer, wat is uw naam?’
‘Simeon, maar je mag Sime zeggen.’
‘Hoe?’
Niet zelden leiden de korte gesprekken tussen de Dominicaanse stagiair Simeon en de bewoners van het Gentse rust- en verzorgingstehuis tot kleine spraakverwarringen. Ze willen geen melk, maar melluk, ze hebben geen pijn, maar zere. Doe het maar, met een bagage aan basiswoorden Nederlands dames en heren met een Gentse tongval koffie aanbieden, de haren – en meer intieme delen – wassen, het bed verversen.
‘Geen steeklaken’, maant een van de bewoonsters Simeon aan wanneer hij haar kussen in de sloop stopt. Hij glimlacht, net zoals ik zou glimlachen, want net als hij heb ik geen idee wat een steeklaken is. Maar de bewoonster toont het hem geduldig, en samen maken ze haar bed op. Simeon doet iets wat zelden gebeurt in het rust- en verzorgingstehuis, tenzij expliciet zo gepland: tijd maken.
Tijd maken, krijgt hij van zijn stagebegeleidster te horen, is niet aan zorgkundigen besteed. Dat is iets wat animatoren mogen doen. Zij zijn er om mensen te laten dansen op hun stoel of om gelaatsverzorging aan te bieden. ‘Zijde zot’, gruwt een van de bewoonsters wanneer Simeon haar vraagt of hij een zwart masker op haar gezicht mag aanbrengen. Ze wil geen rommel op haar gelaat, maar ze is wel kandidaat om een dikke laag witte zalf op het gezicht van Simeon te smeren. Waar de ogen van sommige bewoonsters de eerste dagen nadat Simeon arriveerde nog wat argwanend stonden, beginnen ze gaandeweg, een voor een, te schitteren. Alsof Simeon iets in dat rust- en verzorgingstehuis binnenbrengt wat ze lang gemist hebben. Een beetje verbeelding, een vleugje magie, een heerlijke onaangepastheid aan de geldende regels.
‘Een normale mens mag hier niet binnen’, giechelen drie andere bewoonsters wanneer Simeon bij hen aan tafel aanschuift. Terwijl de ene vrouw een kruiswoordraadsel invult, leert de andere hem het woord ‘kruis-woord-raadsel’, wat hij nauwgezet in een schriftje noteert als ‘kruis-woord-raadsje’, waarop hilariteit volgt en een collectief ‘nee, nee, nee, niet raadsje maar raadsel!’
Documentairemaker Camille Ghekiere volgde voor Les dames blanches de Dominicaanse zorgkundige Simeon tijdens zijn stage van twee maanden. We horen hoe lesgevers in de opleiding hameren op het professionele van de relatie, en de studenten worden ingeleid in de app ‘Levensverhaal’ die hen moet helpen om toch een persoonlijk gesprek aan te knopen, zonder de grenzen van het professionele te overschrijden. Of je ook iets over jezelf mag vertellen, wil Simeon weten. ‘Goede vraag’, antwoordt de lesgever nadrukkelijk, waarna ze waarschuwt voor de dunne lijn tussen oprechte interesse en te dichtbij komen. De studenten mogen nooit vergeten wie ze zijn: verzorgers, geen vrienden.
Een zorgkundige is er voor de zorg, niet voor mooie praatjes of verhaaltjes. Zou het kunnen dat wij iets missen?
Op een bankje in het wassalon waar Simeon samen met een van de bewoonsters wacht op haar was, vertelt hij voorzichtig over ouderenzorg in zijn geboorteland. Hoe buren, vrienden, familie boodschappen doen, koken en de zorg aan huis regelen. ‘Hier is dat een dienst’, antwoordt de bewoonster. ‘Daar moet je voor betalen.’
Dat hij sociaal is, humor heeft, de bewoners met warmte omringt, het zijn allemaal positieve punten die zijn stagebegeleider tijdens de laatste evaluatie afvinkt. ‘Maar,’ stipt ze aan, ‘in de zorg zijn handen tekort.’ Simeon moet aan zijn routine schaven, aan zijn tempo. Een zorgkundige is er voor de zorg, niet voor mooie praatjes of verhaaltjes. Zou het kunnen dat wij iets missen? Dat al die professionele inrichters en organisatoren zich vergissen? Dat het professionele en persoonlijke net in de laatste jaren van een mensenleven niet zo strikt gescheiden moeten blijven? Heel subtiel werpt deze documentaire deze vragen op. Het antwoord laat zich aflezen in kleine aanrakingen en gebaren.
