‘Restaurant Misverstand’ laat vooral zien wat je met jongdementie wél nog kan

‘Restaurant Misverstand’ is ongetwijfeld het enige restaurant waarvan de uitbaters niet altijd zullen weten hoe het heet.

‘En u bent Pieter?’

‘Dieter.’

‘Wat doet u hier?’

Het gebeurt niet snel, maar nu was zelfs Dieter Coppens even uit zijn lood geslagen. John had geen idee wie hij was. Toen hij even later aan Kris vroeg of die zich nog herinnerde hoe hij heette, moest ook Kris hem het antwoord schuldig blijven. Later zou ook Mieke hem naar zijn naam vragen. Van de acht mensen met wie hij in de keuken van het PIVA, het Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs, stond, waren de meesten vergeten wie hij was en waarom hij daar was. ‘Ik heb een kort geheugen.’ Kris zei het minder als excuus dan als feit.

Marcel, Ingrid, Kris, John, Brigitte, Claude, Mieke en Chris zijn tussen 46 en 64 jaar en leiden aan jongdementie, sommigen zijn gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer, anderen, zoals John, met FTD, frontotemporale dementie. Allemaal zijn ze door hun ziekte op non-actief gezet, zoals dat dan heet. Mieke moest stoppen als huisarts, John als schrijnwerker, Brigitte als hoofdverpleegkundige in een rusthuis. Omdat ze vaker zaken vergaten, niet meer uit hun woorden raakten of het moeilijk kregen met alledaagse handelingen. Symptomen, zo vertelt Anouck de Bruijn, expert bij het regionaal expertisecentrum dementie in Antwerpen, die eigen zijn aan dementie. Ook gedragsverandering kan erbij horen. John, bijvoorbeeld, flapt er al eens onbeschaafdheden uit. Zo lang men niet wist wat er met hem aan de hand was, was dat ‘schaamtelijk’, vertelt zijn dochter Fay. Omdat hij zo jong was, werd er niet aan dementie gedacht. Een burn-out, vermoedde men, maar waarom moest hij dan zo raar doen tegen vrouwen? Het dreef John en zijn dochter een tijdje uit elkaar. Niet weten wat er scheelt, is minstens zo pijnlijk als het wel weten. ‘U hebt schoon ogen’, zegt hij als hij tegenover de Bruijn zit. Hij neemt er pilletjes voor, vertelt hij, om zijn gedrag te remmen.

Niet meer weten wie, wat of waar, het verlies van vaardigheden: het is zwaar voor de mensen in kwestie en voor wie dichtbij hen staat. De Bruijn weet waarover ze praat. Haar moeder lijdt zelf aan jongdementie. Het is een van de redenen waarom ze samen met Coppens en topchef Seppe Nobels dit programma bedacht. Om dementie uit de vergetelheid te halen, maar vooral om te tonen wat wel nog kan. ‘Met het verlies van vaardigheden verlaagt het zelfbeeld’, aldus de Bruijn. ‘Wat als met een verbeterd zelfbeeld een verbetering optreedt in cognitieve vaardigheden?’

Samen met Nobels, die in restaurant Instroom ook al werkt met vluchtelingen, zullen de acht mensen met jongdementie een restaurant op hoog niveau uitbaten, op hun manier. Of zoals Nobels het graag uitdrukt: ‘In iedereen schuilt een talent. Ik wil het er gewoon uithalen.’ Voor Nobels betekent dat ook: de lat niet laten zakken. In Restaurant Misverstand moet men goed en lekker eten.

Het is slechts een van de sterktes van dit programma. Niet alleen laat het mensen in hun waarde, het is nooit betuttelend en er wordt niet ingeboet op kwaliteit. Maar ook de interactie tussen de verschillende deelnemers is mooi in beeld gebracht. Hoe ze elkaar ondersteunen, omarmen en toefluisteren ‘dat het niet makkelijk is, maar dat het wel zal lukken.’ Ja, er vloeien tranen, van onmacht en frustratie, maar er wordt minstens zo vaak gelachen. Restaurant Misverstand is ongetwijfeld het enige restaurant waarvan de uitbaters niet altijd zullen weten hoe het heet. ‘Welkom bij – ‘, zegt Kris vrolijk in zijn rol als ober tegen de Bruijn die als eerste gast proefpersoon speelt. ‘Ja, lap, nu ben ik het vergeten. Hoe heet dat hier ook alweer?’