Peter Van den Begin, hoofdrol in ‘Dood Spoor’: ‘Ik heb zelden meegemaakt dat een script zo panklaar was’

Dood spoor is de langverwachte nieuwe reeks van Malin-Sarah Gozin. Peter Van den Begin zet zijn tanden in de bijzondere hoofdrol. Hij speelt een gezapige familieman met een bovennatuurlijke gave, die hem in staat stelt om moordzaken op te lossen. ‘Jazeker, we zoeken de grenzen op.’

De plot van Dood spoor wordt op gang getrapt met een lijk van een jonge vrouw, in plastic gewikkeld, langs de waterkant: Gozin kent haar klassiekers en brengt een toevallig maar passend eresaluut aan de grootmeester die ons kortgeleden ontvallen is.

Gozin schreef eerder al de scenario’s van krakers als Clan en Tabula rasa. In Dood spoor gaat ze op hetzelfde elan door, met gitzwarte humor, soepele dialogen en rake observaties over de menselijke conditie.

Dood spoor is een hoogst originele whodunit, beklijvend en met scherpe randjes, die voorbij de landsgrenzen mag mikken. De hoofdrol is dus weggelegd voor Van den Begin (60), als Ed Bex, président-fondateur van ‘De laatste groet’, een eenmanszaak die ten behoeve van nabestaanden de laatste dagen en uren van overleden dierbaren reconstrueert. Wat de kijker wel weet maar de meeste personages níét, is dat Bex beschikt over paranormale krachten. Een burleske premisse, maar een deurenkomedie is Dood spoor allerminst. Gozin, die voor het eerst ook regisseert, verenigt bekwaam het alledaagse en banale met het bovennatuurlijke. Dat de cast wordt bevolkt door raspaarden als Elise Schaap, Ward Kerremans en Marjan De Schutter, helpt ook. Dat Peter Van den Begin aan boord is, dat stond in de sterren geschreven.  

Peter Van den Begin: Ik heb Malin begin jaren 2000 voor het eerst ontmoet toen ik te gast was in De tafelberg, een programma van Karl Symons. Karl beklom elke week met iemand anders de Tafelberg in Kaapstad. Malin werkte toen voor het productiehuis van Karl. Ik heb haar toen maar kort gesproken, maar ze heeft een sterke indruk gemaakt. Ik vond haar een frisse, energieke, mooie verschijning.

Vele jaren later, in 2017, speelde ik mee in Tabula rasa. Malin had niet alleen het scenario geschreven, ze was ook showrunner en was dus vaak aanwezig op de set. Ik hield van haar manier van werken, en de rol van Vronsky zat me als gegoten. Dit smaakt naar meer, heb ik toen schoorvoetend laten vallen. Waarop ze antwoordde dat ze met iets nieuws bezig was. De eerste ideeën voor Dood spoor sluimerden toen al in haar hoofd.

Ze heeft jou de rol op het lijf geschreven.

Van den Begin: (knikt) Later, toen het idee concreter werd, stuurde ze me een aantal scenario’s door. Ik heb zelden meegemaakt dat een script zo panklaar was. Je voelde meteen: dit is niet zomaar snel-snel bijeengeschreven, hier is ernstig en diep over nagedacht. Ik was geflatteerd, natuurlijk, omdat ze aan mij had gedacht voor zo’n oorspronkelijk, intrigerend personage.

Ed Bex is een onopvallend burgermannetje, met dien verstande dat hij geboren is met een bijzondere gave.

Van den Begin: Als Ed iets in zijn mond steekt, en dat kan eender wat zijn, ziet hij wat er mee gebeurd is in de uren en dagen die eraan vooraf zijn gegaan. Ik geef een voorbeeld: als hij – per grote uitzondering – de tanden zet in een lamskoteletje, ontrolt zich voor zijn geestesoog het korte leven van dat lammetje, van geboorte tot slachthuis. Ik vond dat een heel spannend idee, maar tegelijk dacht ik: ‘Hoe ga ik dat in godsnaam spelen? Hoe hou ik dat geloofwaardig?’ Daar heb ik heel lang over gepraat met Malin, en met de rest van de cast.

Je hebt het wel klaargespeeld: nooit kreeg ik de indruk van een bordkartonnen superheld.

Van den Begin: Ik heb intussen de eerste twee afleveringen gezien, en ik ben opgelucht: we hebben de juiste toon aangeslagen. Onze persverantwoordelijke, die ik al lang ken, zei dat ik bijzonder dicht bij mezelf ben gebleven. Dat was uitdrukkelijk de betrachting. Ed mocht, op zijn gave na, geen excentriek figuur zijn. Ik vond het interessant om uit te zoeken hoe hij als Jan Modaal omgaat met die ongewone eigenschap. Want laten we wel wezen: die gave is evengoed een last. Een eetstoornis. Voor Ed is het geen pretje om dat nochtans smakelijke lamskoteletje in de mond te steken. Los van zijn superkracht is Ed iemand van vlees en bloed. Hij worstelt met dezelfde issues als jij en ik: een balorige puberzoon, zijn vrouw is hoogzwanger. Er liggen obstakels op zijn pad, de depressie schuilt om de hoek. Daarom is hij op zoek naar iets wat zijn leven opnieuw kan prikkelen. Hij is toe aan een – durf ik het zeggen? – uitdaging.

Op een dag staat die uitdaging voor zijn deur, in de gedaante van hoofdinspecteur Adams.

Van den Begin: Adams roept de hulp van Ed in bij het oplossen van een moordzaak. Bex ziet de buitenkans, en grijpt die met twee handen.

Adams was Bex via ‘De laatste groet’ op het spoor gekomen, zijn bedrijfje. Als een paar klanten hem vragen waarom hij die job doet, antwoordt Bex: ‘Ik hou er niet van als mensen weggaan zonder afscheid te nemen.’

Van den Begin: Heel herkenbaar, want mijn vader is gestorven toen hij met mijn moeder op vakantie was in Bulgarije. Ik kreeg out of the blue telefoon van nonkel Pol, die mij anders nóóit belde. ‘Fuck,’ wist ik direct, ‘dit is niet goed.’ Mijn papa was ziek geworden, in het ziekenhuis beland en in een paar uur tijd gestorven. Dat ik geen afscheid heb kunnen nemen, is een gemis. En dat gemis wordt groter met het ouder worden. Ik ben intussen 60, ouder dan mijn papa ooit geworden is. En mijn dochters bereiken stilaan de leeftijd die ík had toen hij stierf. Dat drukt je met de neus op de feiten: ah, dus dáár zitten we, op de cirkel van het leven? Maar ik grijp dat ook aan als een motivatie, het geeft zin om te ondernemen, en vol te gaan voor de dingen die ik graag doe.

Een prangende vraag die rijst, als je het doopceel van een overleden dierbare echt zou kunnen lichten: wil je wel alles weten?

Van den Begin: Een fascinerende vraag, vind ik zelf. Ik ben geneigd om intuïtief te zeggen: nee. Want je weet niet welk deksel je opentrekt. Mijn ouders waren kleine zelfstandigen, en op het einde van hun leven hebben ze de cafetaria van een cultureel centrum uitgebaat. Na de dood van mijn papa bleek dat er veel schulden openstonden. Daar zou je sowieso niet aan ontkomen, natuurlijk, maar ik denk dat het soms comfortabel is om niet alles te weten.

Ed Bex is niet het enige personage dat allerlei waren – al dan niet geschikt voor menselijke consumptie – achter de kiezen steekt: er wordt geschranst bij het leven in Dood spoor.

Van den Begin: Malin is wat je noemt een foodie, je kan haar geen groter plezier doen dan met een lekker bord eten. Ze had die bijzondere interesse al kunnen botvieren toen ze meewerkte aan Gentse waterzooi, maar nu is ze tot het gaatje gegaan. (lacht)

Hoe is jouw relatie met eten?

Van den Begin: Het komt er niet altijd van, maar als ik de tijd heb, vind ik het geweldig fijn om te koken. Tine en ik gaan ook graag met de meisjes op restaurant. Een paar jaar geleden zijn we bij Willem Hiele gaan eten, toen hij nog restaurant hield in het vissershuisje van zijn grootvader, in de duinen van Koksijde. Thelma en Charlie stribbelden eerst nog tegen – want het was goed weer, en we moesten lang omrijden – maar toen we weer buitenstapten, hadden we alle vier het gevoel dat we iets wonderlijks hadden beleefd. En ik wil niet opscheppen, maar toen ik voor het eerst in Hof van Cleve ging eten, was dat ook een ervaring die ik van mijn leven niet meer vergeet. Ik kan echt ontroerd zijn door een bord eten dat met kunde en liefde klaargemaakt is.

In een interview zei Gozin ooit dat ze dagen aan een stuk vegetarisch kan eten, maar dat er altijd een moment komt dat ze snakt naar vlees, en dan nog het liefst rauw. Dood spoor kaart die tegenstrijdigheid aan. 

Van den Begin: Ik ben opgegroeid met varkenskoteletten, boerenworst en één keer vis in de week. Dat zit in mij opgeslagen, maar met de leeftijd ben ik veel bewuster beginnen te consumeren. Ik eet nog altijd graag een stuk vlees, je moet jezelf dat ook kunnen gunnen, maar dan ga ik dat niet in de supermarkt halen maar bij een goede slager.

Dierenleed is niet de enige actuele kwestie die de revue passeert. Bodyshaming komt ook aan bod, net als de surveillancemaatschappij.

Van den Begin: Malin heeft al die laagjes mooi en slim over elkaar gedrapeerd, zonder dat het onoverzichtelijk wordt, of te zwaar. Dood spoor is in de kern een spannende whodunit, geestig en verfrissend. Maar soms ook heel heftig. Ik denk dan aan de scène met de teen. Dan wil je toch wegkruipen in de plooien van je fauteuil: ‘Nee, nee, nee. Niet doen!’ Maar hij doet het toch. (lacht) Het is geen horror pur sang, maar het gaat in de richting.

Enkele maanden geleden klaagde u dat televisiezenders en filmhuizen afkerig van risico zijn geworden. ‘Het mag allemaal wat stouter’, zuchtte u toen. Dood spoor is een forse stap in de goede richting.

Van den Begin: Ja, we zoeken de grenzen op. Ik ben blij dat dat nog kan, dezer dagen, en dat er dan toch zenders zijn die nog risico’s durven te nemen. Ik heb gehoord dat het niet evident is geweest om het idee verkocht te krijgen. Dood spoor heeft ook bij de VRT op tafel gelegen, maar die heeft er uiteindelijk voor bedankt. Iemand die visioenen ziet als hij iets in zijn mond steekt? Nee dank u, dat vinden ze te raar. Te edgy. Te moeilijk. Dan denk ik: komaan mannen, het is 2025. En de pitch kwam niet van een piepkuiken dat nog nooit iets had gemaakt. Malin had al een palmares om u tegen te zeggen. Ik hoor ook dat er meer en meer met data wordt gewerkt, en dat zenders met algoritmes proberen uit te vogelen wat mensen willen zien. Dat zal alleen maar meer eenheidsworst opleveren. Ik ben dus erg opgetogen dat Play de guts heeft gehad om Dood spoor te maken. Als Dood spoor zijn potentieel waarmaakt en ontploft en internationaal gaat, zullen andere ogen misschien weer opengaan.

Dood spoor knipoogt naar veel meesterwerken uit de populaire cultuur. Silence of the Lambs, en ook Twin Peaks, de cultreeks van David Lynch, die recent overleed.

Van den Begin: Ik ben altijd een grote Lynch-fan geweest. Mijn dochter Charlie, die nu aan het RITCS studeert, kende zijn werk niet, maar ze is vorige week in de zaal gaan kijken naar Mulholland Drive. Dat is natuurlijk niet de meest toegankelijke film om mee te beginnen. Ik hield ook van de mythe die David Lynch bij leven al was, en van hoe hij in dat leven stond. Hij zwoer bij transcendente meditatie, en hij had heel bijzondere en interessante ideeën over hoe het onderbewustzijn ons doen en laten stuurt.

Je bent zelf ook niet ongevoelig voor spiritualiteit. Je zei al eens dat je troost vindt in de inzichten van cardioloog Pim van Lommel, die zegt dat het menselijk bewustzijn geen product van onze hersenen is, maar onsterfelijk is.

Van den Begin: Ik wil langzamerhand graag geloven dat er meer is dan de wereld die we kunnen zien, horen en voelen. Dat is in mij geslopen door bepaalde gebeurtenissen, en door mensen die ik ben tegengekomen. David Lynch is zo’n figuur die aan het denken zet. Maar ik vind het moeilijk om de juiste woorden te vinden om dat te schetsen, omdat je in deze tijden snel in een bepaalde hoek wordt gezet. Dat is het laatste waar ik naar op zoek ben. (denkt na) Ik heb als kind ook een fase doorgemaakt waarin ik mij heel veel fundamentele vragen stelde over het leven, de wereld en de werkelijkheid. Ik heb een tijd gedacht dat alles wat ik meemaakte een droom was, een projectie van mijn eigen verbeelding. Ik ben ik, maar hoe komt dat dan? Hoe komt het dat uitgerekend ik het product ben van de ontmoeting van mijn twee ouders? Ik ben geboren met mijn navelstreng rond de nek, ik heb een tijdje te weinig zuurstof gekregen, het heeft geen haar gescheeld of ik was er niet geweest.

‘Bepaalde gebeurtenissen, bepaalde mensen’, zeg je. Kun je een voorbeeld geven?

Van den Begin: Toen ik acht, negen jaar oud was, kreeg ik les van een excentrieke maar boeiende leraar: Leo Francken. Leo was enorm creatief, en een geboren verteller. Hij was ook bevriend met mijn ouders. Op een avond gingen we er eten, hij woonde in een grote villa in het groen in Zandhoven. Er was nog een ander koppel dat wij niet kenden. De man van dat koppel was een kettingroker, en klaagde dat hij er al jaren vanaf wilde raken. Leo heeft hem daar op dat moment gehypnotiseerd. Hij bracht die man in slaap, knipte met de vingers, waarop die mens ineenzakte. Leo zei dan dat zijn volgende sigaret naar verbrand rubber zou smaken. Toen die mens een minuut later op automatische piloot zijn eerste saf opstak, sloeg hij groen uit. Ik heb nog nooit iemand zo onmiddellijk zo slecht zien worden. Leo heeft die avond mij ook gehypnotiseerd. Hij legde een briefje van 500 frank op de grond en zei: ‘Als je het kunt oprapen, is het van jou.’ Ik weet nog goed in welke staat ik was: ‘Wa is dees?’ Maar wat ik ook probeerde, ik kon me niet bukken om het briefje op te rapen. Ik heb nadien nog veel gelezen over hypnose, en veel documentaires bekeken. Zonder te beweren dat ik de waarheid in pacht heb: ik vind het fijn om daarvoor open te staan. Ik heb het er met Malin ook over gehad tijdens de opnames. Zij vindt dat ook fascinerend. We hebben het idee opgevat om een cursus te volgen. Daar zit misschien materiaal in om later iets mee te doen.

Meer werk aan de winkel.

Van den Begin: Yes, maar eerst ga ik naar de Antillen!

De Antillen? Om te werken?

Van den Begin: Ik speel mee in Zondag de negenste, de eerste speelfilm van Kat Steppe. Tijdens die opnames heb ik Frank Lammers (beter bekend als Ferry, uit de gelijknamige serie, nvdr) beter leren kennen. Een paar maanden geleden belde Frank mij plots op: ‘Wat doe jij in februari? Want ik ga een comedyfilm draaien op Bonaire, en ik vind dat jij mee moet doen.’ ‘Awel,’ zei ik, ‘ik vind dat ook.’ En dus vertrekt deze jongen deze week naar Bonaire. Nee, ik mag niet klagen over wat ik op mijn pad tegenkom.