Met ‘Citadel’ waagt Amazon Prime zich aan een gok van 300 miljoen dollar

Met de spionnenreeks Citadel, de tweede duurste serie aller tijden, probeert Amazon Prime een nieuw, ambitieus vlaggenschip te lanceren. Weeral.

‘Wat ben jij? CIA? MI6?’

‘Zie ik eruit als een vrouw die in tweede klasse speelt?’

‘Citadel dan? Maar… Ik dacht dat Citadel een mythe was?’

Voor een reeks die het nieuwe paradepaard van Amazon Prime moet worden, is Citadel niet bepaald zuinig met clichés. Het openingskwartier, eigenlijk een proloog, begint met geheim agente Nadia Sinh (Priyanka Chopra Jonas, bekend van The Matrix Resurrections) die in een luxueuze hogesnelheidstrein de Italiaanse Alpen doorkruist. Haar missie aan boord: een malafide wapenhandelaar verleiden en hem een koffer verrijkt uranium afhandig maken. Ze krijgt de hulp van Mason Kane (Richard Madden, bekend van Bodyguard en als Robb Stark uit Game of Thrones), een zelfingenomen, flirterige macho en haar collega bij Citadel, een geheime organisatie die wekelijks de wereld redt. Alleen pakt het deze keer anders uit. Iemand heeft dubbelspel gespeeld, de treinmissie is een hinderlaag en de wagon ontploft.

Op zijn goede momenten is Citadel plezant. Vraag is of ‘op zijn goede momenten plezant’ volstaat voor een reeks van 300 miljoen.

De spionnes in rode avondjurken. De gadgets. De afgelikte locaties. De bad guy die dood leek maar vervolgens nog blijkt te leven en met zijn laatste kracht een pin uit een handgranaat trekt. Werkelijk álles in Citadel voelt alsof je het al eens eerder gezien hebt bij Bond, in Mission: Impossible of eender welke spionnenfilm waarin slechteriken de trein nemen met een koffer verrijkt uranium. Inclusief de twist die na de proloog volgt. Acht jaar na de treinexplosie blijken Nadia en Mason aan retrograde amnesie te lijden en herinneren ze zich niets meer van hun bestaan als geheim agent. Dat zou een originele wending geweest zijn. Ware het niet exáct de premisse van de Bourne–franchise.

Het ding is: de makers van Citadel lijken dat ook te beseffen. Meer zelfs: ze lijken er een spelletje mee te spelen. Het shot waarin Mason in het water drijft na de treinexplosie, van onderen gefilmd, is hetzelfde als de eindscène van de Bourne-trilogie, minus Moby op de soundtrack. ‘Gisteren kon je je niet herinneren dat de toiletbril omlaag moet. En vandaag ben je Jason Bourne?’ klinkt het in de tweede aflevering. Plus: hij heet Mason. Dat is één letter verschil.

Na de drie afleveringen die Amazon ter beschikking stelde, vragen we ons nog altijd af wat voor reeks Citadel eigenlijk wil zijn. Ze blijft een merkwaardig samenraapsel van alles wat het genre te bieden heeft. Het sérieux van Bourne én het zelfbewustzijn van Killing Eve. De old-school charme van Pierce Brosnan-Bond én het gewelddadige cynisme van Daniel Craig-Bond. Waarmee we niet willen zeggen dat de reeks niet werkt – of toch niet voor een blockbusterreeks. Priyanka Chopra Jonas speelt goed. Het tempo ligt hoog. Op zijn goede momenten is Citadel plezant.

Vraag is alleen of ‘op zijn goede momenten plezant’ volstaat voor een reeks van 300 miljoen dollar.

Citadel is de tweede duurste reeks aller tijden. Niemand snapt goed waarom.

Als het de voorbije maanden al over Citadel ging, wat niet zó vaak gebeurde, ging het maar over twee dingen: de moeilijke productie en het budget. Meer dan 300 miljoen dollar spendeerde Amazon naar verluidt aan zijn ‘antwoord op James Bond’, iets waar – verrassend genoeg – slechts zes afleveringen van veertig minuten tegenover stonden. Vijftig miljoen per aflevering dus (en 1,25 miljoen per minuut), waarmee Citadel de tweede duurste reeks aller tijden is.

Drie afleveringen ver vraag je je af waar al dat geld gebleven is. Ja, er is al eens een villa in een rotswand te zien of een spectaculaire achtervolging per ski, maar visueel speelt Citadel een klasse lager dan Stranger Things of Game of Thrones. Meer Kingsman: The Secret Service dan Casino Royale, om in het spionnengenre te blijven. (De landschappen uit de panoramashots lijken overigens verdacht hard op miniatuurmaquettes. Wat een coole knipoog naar Thunderbirds is als het de bedoeling is. Maar ook een beetje vreemd voor een reeks van 300 miljoen dollar.)

De verklaring voor Citadels gigantische budget moet dan ook elders gezocht worden. In 2018 bestelde Amazon een ‘global spy show’ bij het productiehuis van de Russo Brothers, de regisseurs van twee Avengers-films (en ondertussen ook de producers van Everything Everywhere All at Once). Niet de goedkoopste jongens, maar Amazon keek niet op een cent. De streaming wars waren op til en elk tv-platform was op zoek naar een vlaggenschip om zich in de markt te zetten. Vervolgens werden Josh Appelbaum en André Nemec aangesteld als showrunners, twee tv-veteranen uit de entourage van JJ Abrams die vooral met hun scenario voor Mission: Impossible – Ghost Protocol naam hadden gemaakt.

Bedoeling was dat de reeks 160 miljoen zou kosten. Het pakte anders uit. Eerst was er corona, dat de kostprijs van de opnames drastisch de hoogte in joeg. Dan, eind 2021, leverden Appelbaum en Nemec een pilotaflevering af die intern dramatisch onthaald werd. De Russo Brothers mengden zich, Appelbaum, Nemec en een deel van de ploeg werden ontslagen en David Weil (bekend van de Amazon-reeks Hunters) werd als nieuwe showrunner aan boord gehaald. Om het project recht te trekken werd er 75 miljoen dollar gespendeerd aan reshoots en werden de initiële acht afleveringen van een uur teruggebracht tot zes episodes van veertig minuten. Dat was drastisch.

Amazon had dan ook grootse plannen met de reeks, waarvan de eerste drie seizoenen al zijn goedgekeurd. Citadel is de eerste stap in de uitbouw van wat de Russo Brothers een ‘spy-verse’ noemen, naar analogie met het Marvel Cinematic Universe. De Amerikaanse reeks moet het moederschip worden, met regionale satellietreeksen over de hele wereld. De eerste Italiaanse spin-off, met Matilda De Angelis (The Undoing) in de hoofdrol, wordt momenteel gedraaid. De Indiase en Mexicaanse versie van Citadel zijn in ontwikkeling. ‘We krijgen een mogelijkheid om met mensen te communiceren op een schaal die nooit eerder geprobeerd is’, zo verwoorden de Russo Brothers het. Dat klinkt heel, heel ambitieus.

Té ambitieus misschien. Of toch voor wie Amazons track record van de laatste maanden heeft gevolgd.

Amazon heeft het voorbije jaar een fortuin gespendeerd aan reeksen die hun ambitie niet konden waarmaken.

Zoals gezegd: met 300 miljoen dollar is Citadel de tweede duurste reeks aller tijden. Maar ook de nummer één in dat lijstje wordt al even ingenomen door Amazon Prime. Het eerste seizoen van The Rings of Power, de Lord of the Rings-reeks die afgelopen september verscheen, had een fabelachtig kostenplaatje van 465 miljoen dollar voor acht afleveringen. Een maand later spendeerde Amazon ook nog eens 175 miljoen dollar aan The Peripheral, een achtdelige scifireeks van de makers van Westworld. En begin vorige maand was er Daisy Jones & The Six, een door Fleetwood Mac geïnspireerde reeks van het productiehuis van Reese Witherspoon, ter waarde van 140 miljoen dollar. In een periode waarin de streamingwereld een crisis doormaakt en drastisch probeert te besparen spendeerde Amazon in acht maanden tijd 1,1 miljard dollar aan vier reeksen.

De ambitie was om een break-out hit te scoren die liet zien waar Amazon Prime voor stond – wat de Game of Thrones-franchise betekent voor HBO of Ted Lasso voor Apple TV+. Voorlopig is dat niet gelukt. Succes is in het streamingtijdperk moeilijk te meten, maar de beschikbare data doen niet het beste vermoeden. De eerste aflevering van The Rings of Power was naar eigen zeggen het meest bekeken debuut ooit voor een Amazon-reeks, maar eindigde als vijftiende meest bekeken original streaming show van 2022 – de volledige top tien was in handen van Netflix. Bovendien hield minder dan de helft van de kijkers van de eerste aflevering het vol tot het einde van de reeks, een problematisch cijfer. Het blijft seizoen één natuurlijk, maar het klinkt niet als het begin van een eigen Game of Thrones, waar Amazon-oprichter Jeff Bezos zo op hoopte.

Een nog groter probleem is dat geen van de reeksen lééfde. Een vaag criterium, dat de jongste jaren evenwel essentieel bleek om er in een overbevolkt tv-landschap uit te springen. Amazon Prime is wereldwijd de tweede grootste streamingdienst, na Netflix, maar moet het qua publiciteit afleggen tegen de concurrentie. Daisy Jones & The Six, gebaseerd op een TikTok-bestseller, vond zijn weg naar de fans van het boek, maar was volgens insiders niet de it-reeks waar Amazon naar streefde. (Iets waar Netflix met pakweg Inventing Anna, Bridgerton of Dahmer wel moeiteloos in slaagde.) The Peripheral was dan weer een reeks van 175 miljoen dollar waarvan u tot daarnet niet wist dat ze bestond. Dat vat het een en ander samen.

Aan geld en ambitie ontbrak het Amazon Prime het voorbije jaar niet. Aan resultaten wel. Als het al met een reeks vereenzelvigd wordt, is het de superheldenserie The Boys, maar die dateert al van 2019. Waarmee niet gezegd is dat de streamingdienst in crisis verkeert. Amazon is geen entertainmentbedrijf zoals Netflix of HBO, maar een retailer voor wie streaming een nevenactiviteit is. Zijn streamingdienst is in de eerste plaats een manier om mensen naar Amazon Prime te lokken, de abonnementsdienst waarmee je je Amazon-aankopen gratis kunt laten leveren. Budget moet zich niet rechtstreeks vertalen naar nieuwe abonnees, kijkcijfers of rendement. Hoe meer mensen naar Amazon Prime Video kijken, hoe groter de kans dat ze hun abonnement vernieuwen en hoe vaker ze via Amazon zullen shoppen: dat is hoe Amazon redeneert. Voorlopig is er dan ook geen indicatie dat Amazon eraan denkt om de miljarden die naar Prime Video gaan terug te schroeven.

Niettemin zal Jeff Bezos niet blij zijn met het beeld dat de voorbije maanden van zijn streamingdienst opgehangen werd. Begin deze maand legde The Hollywood Reporter zijn oor te luisteren bij de topmensen en insiders van Amazon Studios, de studio achter Amazon Prime. Het leverde een pijnlijk portret op van een tv-platform met ‘meer geld dan God’ en ‘geen benul van wat zijn filosofie is’, een platform dat bij gebrek aan een strategische en artistieke visie geld smijt naar alles wat beweegt. Op het komische af. Zo werd The Peripheral, ondanks de lauwe ontvangst, voor een tweede, peperduur seizoen vernieuwd. Amazon had namelijk een vijfjarige deal afgesloten met Lisa Joy en Jonathan Nolan ter waarde van 150 miljoen dollar en durfde die, met het oog op de toekomst, niet op te blazen. Fallout, het volgende project waar Joy en Nolan aan werken, belooft overigens ook al ‘extreem duur’ te worden.

Nog meer tot de verbeelding sprak de deal met Phoebe Waller-Bridge, de vrouw achter het bejubelde Fleabag. Na haar zes Emmy’s in 2019 haalde Amazon haar in huis voor 20 miljoen dollar per jaar. Het idee was dat ze samen met Donald Glover (Atlanta) aan een tv-adaptatie van Mr. and Mrs. Smith zou werken, maar na enkele maanden draaide de samenwerking vierkant. Drie jaar en 60 miljoen dollar later liep de deal af, zonder dat het duidelijk was waar Waller-Bridge aan gewerkt had. Waarna Amazon de deal gewoon verlengde. (Dat is alsof Real Madrid Eden Hazard straks een nieuw contract geeft aan dezélfde voorwaarden.) Waller-Bridge zou nu werken aan een adaptatie van Tomb Raider, maar insiders vragen zich af in welke mate ze echt bij dat project betrokken is.

Precies dat is het gesternte waarin Citadel komende week verschijnt. Met een recordbudget, het soort bedragen dat normaal enkel aan bronnenmateriaal gespendeerd wordt dat al iets bewezen heeft, lijkt het de zoveelste dure, ambitieuze gok van Amazon. Loopt het mis, dan dreigt Citadel een schietschijf te worden, het symbool van een megalomane streamingdienst die bakken geld overboord gooit.

Dus nee, ‘op zijn goede momenten plezant’ is wellicht niet de feedback waar Amazon op hoopt.