Jeroen Perceval, van ‘Dealer’ tot ‘Kung Fu Helden’: ‘Doe mij maar een koude douche’

Jeroen Perceval is acteur, regisseur, schrijver en vader van vier. Waar heeft hij de tijd gevonden, in Boeddha’s naam, om zich ver weg, in het gezelschap van andere bekende Vlamingen, te bekwamen in een duizend jaar oude gevechtskunst?

Kung Fu Helden is een van oorsprong Deens format. De premisse is zo klaar als pompwater: acht bekende Vlamingen gaan op retraite in een Zuid-Koreaanse tempel van 1200 jaar oud. Ze onderwerpen zich daar aan twee lichtelijk stereotiepe oosterse wijzen die tegelwijsheden in de rondte strooien en de BV’s wegwijs maken in de edele kunst van shaolin kungfu.

Een van de discipelen: Jeroen Perceval. Perceval voelt zich niet zo lekker wanneer we hem treffen in een uitspanning in het Gentse ommeland. Hij heeft een stevige griep onder de leden. Al een geluk dat waardin Christel Decibel te hulp schiet, met troostende koppen thee en dito volkstheater. Ze dringt er en passant op aan dat we Christél moeten zeggen, ‘zoals in frikandél’.

Wanneer we min of meer bij onze positieven zijn, vraag ik Perceval of hij – zoals het cliché wil – ‘als een ander mens’ is teruggekeerd uit Korea. Brede grijns: ‘Allesbehalve.’

Jeroen Perceval: Wij zijn elf dagen ondergedompeld in meditatie en oosterse filosofie, maar ik mediteer al 21 jaar en ik heb hele bibliotheken gelezen over spiritualiteit. Wat me over de streep heeft getrokken, was het vooruitzicht op tien dagen zonder telefoon, een zuiver dieet en drie keer per dag kungfu. Ik ben in de jaren negentig opgegroeid met hiphop, en dus ook met Wu-Tang Clan.

‘If what you say is true, the Shaolin and the Wu-Tang could be dangerous…’ De albums van Wu-Tang Clan zijn rijkelijk gestoffeerd met samples uit kungfufilms uit de seventies.

Perceval: Ik was vijftien toen 36 Chambers uitkwam: een openbaring. Ik luisterde daarvoor al naar Digable Planets maar Wu-Tang heeft me definitief in de hiphop gezogen. Zij waren de eersten die metaforen gebruikten in hun rijmen. Ondoorgrondelijk, maar met een ongelooflijke verbeeldingskracht. Natuurlijk was ik nieuwsgierig naar shaolin. Kungfu is de oervorm van alle gevechtssporten, waaruit later karate en jiujitsu zijn ontstaan. Maar nog meer dan een gevechtskunst is het een manier om met het lichaam de geest onder controle te krijgen.

Had je ervaring met gevechtssporten?

Perceval: Ik heb gebokst, kort, en ik heb twee jaar kyokushinkai gedaan – de hardste vorm van karate. Daarna heb ik me aan MMA gewaagd. Daar ben ik mee gestopt omdat ik na een training altijd zo opgefokt was dat ik pas om vijf uur ’s ochtends de slaap kon vatten.

MMA, of mixed martial arts: een combinatie van worstelen, Braziliaanse jiujitsu en thaiboksen, meestal uitgevochten in een kooi. Niet voor tere zielen, bevestigt Perceval gloedvol: ‘Maar gevechtssporten zijn zó bevrijdend, door het lijfelijk contact. Het is een eerlijke sport, je kan je niet wegstoppen.’

Zit er ook een aspect van masochisme aan?

Perceval: (denkt na) Nee, dat denk ik niet.

Heb je ooit gevochten buiten de ring?

Perceval: Ander onderwerp. (laat een eerste van vele lange stiltes vallen) Ik heb ooit, in een vorig leven, twintig jaar geleden, af en toe… Ik ben in Antwerpen opgegroeid, daar moest je je mannetje staan.

○ ○ ○

Op een verafgelegen heuvel in Zuid-Korea werden Perceval en zijn lotgenoten op de hielen gezeten door het tweetal Shi Heng Yi en Shifu Yan Lei. Zij onderwierpen het achttal aan een inspannend regime.

Perceval: We stonden op bij het eerste ochtendgloren en moesten een halfuur later al op de mat staan. Dan volgde combattraining. Daarna rust en nog meer training. In de namiddag mediteerden en trainden we. Als het tegenviel, moesten we ‘s avonds een proef ondergaan. Door die inspanningen ben ik op verdiepingen van mijn psyche beland waar ik nog nooit was geweest, maar ik heb nooit op het punt gestaan om op te geven. Die mannen pakten dat slim aan: ze legden de lat altijd nét hoog genoeg, zodat iedereen erover kon en vertrouwen tankte voor de volgende trainingen.

Je mediteert al lang, zei je. Wanneer ben je daarmee begonnen?

Perceval: 21 jaar geleden, en ik doe het nu bijna dagelijks. Dat is het éne moment van de dag dat niets moet en alles mag. Je gaat zitten en probeert… (bedenkt zich) Nee, je mag niet proberen. Ga zitten en kijk naar de cinema in je hoofd en luister naar de verhalen in je hoofd, die komen en weggaan. In Zuid-Korea deden we aan zenmeditatie, maar ik heb ook vipassana gedaan en bodyscanning – ook straf spul.

Heb je ooit al een hoger bewustzijn bereikt?

Perceval: Daar gaat mediteren niet over. Mediteren gaat over waarnemen zonder oordeel. Als je dat doet, of dat laat gebeuren, wordt het stil, leeg en pauzeert het denken. Voor mij zijn die stilte en leegte de ultieme werkelijkheid. Zoals het universum zelf ook stil is, en uit het niets is ontstaan. Materie is ook leegte, want een atoom bestaat voor het grootste deel uit lege ruimte.

Sinds dat vorige leven dat Perceval al voor de vuist weg vermeldde – daarover straks meer – leidt hij een leven naar spartaans model. Hij staat op om zes uur, mediteert, sport en neemt een ijskoude douche. Toen modeontwerpster Bella Freud Nick Cave interviewde voor haar podcast outten ze zich allebei als liefhebbers van zo’n schoktherapie. Perceval: ‘Ik hoop dat het geen fake news is, maar ik heb gelezen dat je door de fysieke schok nieuwe hersenverbindingen aanmaakt, en ook hormonen, waardoor je immuunsysteem aansterkt.’
Perceval: Ik sta mezelf soms mildere weken toe, maar een duidelijke structuur geeft mij vrijheid, en ik krijg dingen gedaan. (hoest) Nog een thee?

Christel Decibel komt opnieuw als geroepen, met twee koppen dampende thee. Haar bijnaam heeft ze te danken aan haar volumineuze stem, legt ze op verzoek uit. Als het haar niet aanstaat, vervolgt ze, wil ze wel eens brullen tegen lastige klanten. Al is dat verbeterd met het ouder worden. Als ze is weggebeend, werp ik een prangende kwestie op tafel: de snelle vermenigvuldiging van bekende Vlamingen op televisie. Kung Fu Helden is het zoveelste format waarin ze ‘zichzelf tegenkomen’ en tot tranen toe bewogen worden.

Een weekblad berekende dat de voorbije drie jaar meer dan honderd van zulke programma’s zijn gemaakt. Perceval heeft ze niet gezien, maar kan zich voorstellen dat mensen nieuwsgierig zijn naar hoe mensen reageren in extreme omstandigheden.

Steven Van Herreweghe stelde zich vorige week in dit blad vragen bij die fascinatie.

Perceval: Dat is zijn goed recht, maar ik vind dit format origineler dan de andere honderd. (lacht) Meditatie en oosterse filosofie naar de VTM-kijker brengen: dat triggerde mij. En er worden hele slimme, essentiële dingen gezegd door de meesters. En soms ook door ons.

Elke deelnemer mag een keer ritueel theedrinken met Shi Heng Yi, om te mijmeren over de fundamentele kwesties van het leven. Waar heb jij het met hem over gehad?

Perceval: Ik heb gevraagd wat hij als het goddelijke beschouwt. Dat is voor iedereen iets anders, dat zei hij ook, maar voor hem is dat de leegte waar we het daarnet over hadden.

Is die leegte het nirwana? De hoogste staat van zijn, een soort uitdoven van het ego, waarmee de oorzaak van alle lijden is opgelost?

Perceval: Ik denk dat het nirwana er al kan zijn tijdens een goed gesprek, of als er liefde is. Maar ook gewoon zitten en ervaren dat er alleen nog stilte, liefde en leegte is, is zalig. Ik ben zo blij dat ik die momenten heb.

Ik ben eerlijk gezegd jaloers. Ik heb het al vaak geprobeerd, zonder succes.

Perceval: Nog eens: je mag niet je best doen, want dan krijg je sowieso het gevoel dat je tekortschiet. Ik was in het begin ook te streng voor mezelf. Je moet vertrekken vanuit een liefdevolle aanvaarding. Maar dat is inderdaad niet simpel. Pas na vijftien jaar voelde ik: ah, dus dít is mediteren? Veel mensen hebben door hun opvoeding, door kleine tegenslagen en grote trauma’s het gevoel dat ze niet genoeg zijn, dat ze iets moeten bereiken. Dat is het grave aan mediteren: je hoeft niets te bereiken.

Ik breng het gesprek nog eens terug bij Steven Van Herreweghe, die ook uitlegde dat hij weinig zin heeft om zijn kinderen drie weken te missen voor de opnames van zo’n programma, om dan voor de camera te zeggen: ‘Ik mis mijn kinderen.’ In Kung Fu Helden duurt het geen half uur voor iemand breekt: ik mis mijn kinderen.

Jij hebt volgens de laatste telling vier kinderen.

Perceval: Achtendertig.

Excuseer?

Perceval: Ik heb achtendertig kinderen.

Euhm…

Perceval: (buldert) Nee, nee: ik heb vier kinderen. Het ouderschap is het allermooiste dat ik al heb meegemaakt.

Je hebt een plusdochter, nog een dochter en dan nog een tweeling. Als ploetervader van twee, zeg ik: sweet baby Jesus.

Perceval: Ik was in de States voor de promotie van mijn film Dealer toen Griet belde van bij de gynaecoloog. Er is iets mis, dacht ik meteen. Maar er was niets, zei Griet, ‘ze zijn gewoon met twee’. (lacht) Mijn eerste reactie was, heel stom: ‘Ik moet een grotere auto kopen.’ (lacht) We hebben geluk, de tweeling zijn goede slapers. Als ze ziek zijn, is het pittig, maar Griet is a force of nature en wij hebben behulpzame vrienden en buren. We hebben met ons zessen ons eigen universum ontwikkeld, wij wonen in een republiek van liefde.

Ben je een beschermende vader?

Perceval: Best wel. Onze tiener is nu vijftien, ze zit in het vierde middelbaar. Zij moet zelf haar vleugels uitslaan, maar ik heb haar wel stevig gedrild: users are losers. Al sinds ze tien is, zeg ik: ‘nee’ is het mooiste woord.

Dat ‘vorige leven’, dus. Al op jonge leeftijd kwam Perceval in aanraking met drugs. Harddrugs. Hij raakte snel verslaafd – ‘In het programma rep ik met geen woord over die problematiek.’ Vandaag is hij er ook niet opuit om er veel woorden aan vuil te maken. Ik dring aan, omdat de shifu, de leraars, in Kung Fu Helden hameren op de diepere betekenis van kungfu, als methode voor zelfverbetering. Perceval zucht. Fair enough.

Perceval: Ik ben nu 21 jaar clean en nuchter, maar het was een lange reis. Op mijn veertiende ging ik voor het eerst in rehab, omdat ik verslaafd was aan amfetamines. Ik dacht zelf dat ik geen probleem had: ik injecteer toch geen heroïne, wat is het probleem? Zo had ik voor alles een uitleg. Ik maakte mezelf wijs dat er niets aan de hand was, ook al vloog ik overal van school. Rond mijn 25e zat ik het diepst. Dat was achteraf bekeken een zegen: ik kon niet meer ontkennen dat ik een probleem had. Wat kan ik daar nog over zeggen? (denkt lang na) Verslaving is een zieke manier om om te gaan met pijn die je niet aankunt. (lange stilte) Ik hoor mensen weleens zeggen: als mijn psycholoog mijn trauma heeft aangepakt, stop ik met gebruiken of drinken. Maar zo werkt het niet. Eerst moet je de ziekte aanpakken, dán kan je pas de oorzaak van de pijn aanpakken. Als je nuchter bent, begint het pas. Dan moet je weer voelen.

Heb je ontdekt wat in de kern het probleem is?

Perceval: Ja, maar dat ga ik hier niet zeggen. (lacht) Al 21 jaar werk ik op verschillende manieren aan mezelf, met meditatie, therapie en sport. En ik merk dat het leven alleen maar beter wordt. (abrupt) Maar ik heb geen zin om daar weer heel de tijd over te lullen. Wat was je vraag?

Ik was aan het luisteren. Ik las een recent interview met je vader, Luc, over zijn jeugd.

Perceval: Heb ik gelezen, ja.

Hij zei dat je gebruik een schreeuw om aandacht was.

Perceval: Ik begrijp dat hij er zo naar kijkt, maar als je verslaafd bent, heeft dat niets te maken met aandacht. ‘Zie mij dan toch, vader’, is het laatste waar je aan denkt.

Jeroen wil vrij zijn, zei hij ook.

Perceval: Ik denk dat mijn vrijheidsdrang een van mijn sterkste drijfveren is. Kunnen leven van de dingen die ik graag doe, niet afhangen van een baas, of van een regisseur. Ik denk dat mijn gebruik daar ook mee te maken had: ik was van al de dingen die ik voelde en die mij hinderden af. Als ik gebruikt had, kon ik communiceren.

○ ○ ○

In 2021 kwam Perceval met Dealer naar buiten, zijn eerste langspeelfilm. Voor het scenario en de regie diepte hij rijkelijk uit eigen ervaringen en de film werd overladen met lof en prijzen. Dealer sleepte tien Ensors in de wacht. Wanneer ik vraag welke hij de belangrijkste vond, somt hij – kamerbreed grijnzend – op: beste film. Beste regie. Beste scenario. Hij laat een zoveelste stilte vallen. Nog iets drinken?

Hoe belangrijk vind je erkenning?

Perceval: In het begin van mijn carrière zocht ik heel hard naar erkenning buiten mijzelf. De zalen zaten vol, de recensies waren lovend. Dat was belangrijk, daardoor wist ik dat ik iets kon. Maar als erkenning je enige drive is, loop je leeg. Dat was de moeilijkste etappe van mijn reis: jezelf erkenning leren geven, zodat je zelfbeeld niet afhangt van anderen. Dat is natuurlijk het dubbelzinnige aan deze business: veel acteurs hangen af van de blik van de buitenwereld, er zijn er wel wat die daardoor fucked up zijn.

Jij bent acteur, maar ook regisseur en scenarist. Wat ben je in het diepst van je gedachten?

Perceval: Acteren was een overlevingsreflex. Ik had geen diploma, ik wilde niet in de fabriek gaan werken of geld verdienen in de illegaliteit, en ik kende acteren van thuis. Schrijven is anders, dat was er altijd. Zelfs op de donkerste dagen schreef ik gedichten en teksten in de boekjes die ik altijd bij me had. Pas op, ik acteer ook graag. Ik speel de hoofdrol in een mooie Franse film die dit jaar verschijnt. Maar ik voel mij meer maker dan alleen speler. Ik ben met een nieuwe film bezig, ik ben twee reeksen aan het ontwikkelen. Ik heb ook de eerste versie van een roman klaar, maar ik durf me nog geen schrijver te noemen. Dat is een groot woord.

Waarover gaat de roman?

Perceval: (lange stilte) Het thema is ‘zin’. Of zinloosheid. Ik acteer heel graag, maar als niet alles samenvalt, of als de dialogen en het scenario niet goed zijn, heb ik toch het gevoel dat ik tijd aan het verspelen ben.

○ ○ ○

Het awardseizoen nadert stilaan zijn hoogtepunt met de Oscars. Perceval heeft het Oscar-circus van binnenuit leren kennen: toen Rundskop in 2012 genomineerd was voor de categorie buitenlandse film, reisde hij met Matthias Schoenaerts en Michaël R. Roskam naar Los Angeles. Herinneringen borrelen op: de sfeer, de buzz. Keuvelen met Nick Nolte en Gary Oldman.

Perceval: Op een van de feestjes stond ik aan zo’n hoog tafeltje, met nog iemand anders. Ik zal maar iets zeggen, dacht ik: ‘Waarom bent u hier?’ ‘I wrote a movie.’ Bleek dat Aaron Sorkin te zijn. (lacht) Ik vroeg hem naar zijn ene tip: ‘Sit down and put in the hours.’

Sommige feestjes, vult Perceval aan, waren deftig, andere wilder. Op het officiële Rundskop-feestje werd karaoke gezongen. Matthias Schoenaerts waagde zich aan Lust for Life van Iggy Pop, maar wat hij zelf te berde bracht, herinnert Perceval zich niet. Wel dat iedereen serieus naar de zak was, behalve hijzelf: ‘Af en toe vind ik dat prettig.’

Na zijn debuutfilm Dealer kregen Percevals internationale ambities – mocht hij die al hebben – nog meer vorm. Hij tekende een overeenkomst met twee impresariaten.

Perceval: Ze hebben mij een tijd veel scripts toegestuurd, maar ik vond ze simpelweg niet goed genoeg. Ik hoor van collega’s die in de States hebben geregisseerd dat het geen walk in the park is. Ik maak pas de oversteek als ik met heel mijn hart voel: hier wil ik voor afzien.

Heb je ooit al bedankt voor een scenario dat later toch verfilmd is?

Perceval: Ja, nu net: Locked, een actiefilm die zich, net als H4Z4RD, helemaal in het interieur van een auto afspeelt. Toen ik het nieuws las, deed het me niks, dacht ik, maar ik ben dan toch eens naar de trailer gaan kijken. Die ziet er behoorlijk cool uit. Shit, dacht ik: ik heb me toch niet vergist? (lacht)

Tijd om af te ronden. Ik maak het universele gebaar voor ‘de rekening, alstublieft’, Christel Decibel buigt zich geconcentreerd over een blaadje papier. Ik vraag Perceval of hij minder ambitieus is dan vroeger, nu hij het gezinsgeluk heeft omarmd, zoals hij in Kung Fu Helden laat doorschemeren.

Perceval: Mijn gezin is het allerbelangrijkste, dat is absoluut waar, maar ik ben nog altijd heel ambitieus als het over mijn kunst gaat. Ik wil mijn boek afwerken. Ik wil mooie films en series maken, en af en toe een mooie rol spelen. Schoonheid blijft het doel, de as waarrond mijn leven draait: ik wil mij tot de laatste van mijn dagen wijden aan het maken van mooie dingen, en als het kan nog het liefst met grave mensen.

Met deze slotnoot nog in de mond maakt Perceval aanstalten om te vertrekken. Christel Decibel zucht diep wanneer ik vraag of ik met de app kan betalen. Terwijl ze haar gsm met gestrekte arm naar de hemel richt, duikt Perceval de koude in. A force of nature, bedenk ik me, net als zijn geliefde.