Jakob Verbruggen, de Antwerpenaar die ze graag zien komen in Hollywood

The Fall, House of Cards, Black Mirror, The Alienist, Invasion: Antwerpenaar Jakob Verbruggen heeft al aardig wat strepen op zijn mouw. In Dark Matter, op Apple TV+, regisseert hij 
nu Jennifer Connelly en Joel Edgerton. Héél véél Joel Edgertons.

Hij had sterren als Dakota Fanning, Charlotte Rampling en Gillian Anderson voor zijn camera, hij mocht met een slordige 200 miljoen dollar aliens tot leven wekken voor Invasion en hij mag Apple TV+ en Netflix tot zijn werkgevers rekenen. (Geheel terzijde: hij mag ook nonkel zeggen tegen Marcske van FC De Kampioenen.)

Sinds Jakob Verbruggen een goede tien jaar geleden een Facebook-berichtje ontving over een potentiële remake van Code 37 (de reeks waar hij toen drie seizoenen en een film aan mee gedraaid had) gaat het hard voor de Antwerpse regisseur. Die adaptatie is er niet ­gekomen, maar in de plaats kwam The Fall, een detectivereeks met ­Gillian Anderson en Jamie Dornan in de hoofdrollen. ‘De Nordic noir zat toen op zijn hoogtepunt. Mijn gok is dat al die ­Scandinavische ­regisseurs bezet waren en dat zij dachten: laten we die Belg even ­opbellen’, lacht Verbruggen ­wanneer hij ons ontvangt in zijn ­appartement in Borgerhout.

Na The Fall volgde de BBC-reeks London Spy met onder meer Charlotte Rampling, Ben Whishaw, Jim Broadbent en Michaela Coel. Daarna werd het enkel maar ­groter, prestigieuzer en duurder. Twee ­afleveringen van House of Cards. Eentje van Black Mirror. Eentje van Jordan Peeles The Twilight Zone en recent nog een hoop ­afleveringen voor The Alienist en Invasion. Niet ­alleen dat: vaak – The Fall, The ­Alienist en Invasion – gaat het om de eerste afleveringen van de reeks, wat betekent dat hij die visueel mee ­uitzet.

Nu heeft hij zich voor ­Apple TV+ ontfermd over de eerste drie afleveringen van Dark ­Matter, naar de scifi­bestseller van ­Blake Crouch over ‘the road not ­taken’. Joel ­Edgerton speelt Jason ­Dessen, ­professor fysica, echt­genoot van ­Daniela (Jennifer ­Connelly) en ­vader van een puber. In een ­ander ­universum bestaat ook Jason de techbro, zonder gezin maar met een megalomaan bedrijf dat een dikke zwarte kubus ­ontwikkelt. Die doos – een portaal genaamd ‘the cube’ – opent de deur naar nog meer Jasons, nog meer ­bedenkelijke keuzes en nog meer (regel­matig ­apocalyptische) realiteiten. ­Wanneer een ­gemaskerde ­overvaller Jason 1 (de softie) in een ander universum dropt, moet die op odyssee doorheen de paden die hij niet gekozen heeft, met als denk­beeldige ­compagnon Schrödingers kat, het gedachte-­experiment dat al die ­parallelle werelden op zijn conto mag schrijven.

Jakob Verbruggen: Dankzij Dark ­Matter zijn die theorie en die kat voor mij geen mysterie meer. Maar vraag me alsjeblieft niet om het opnieuw uit te leggen (Schrödingers cat is een ­paradox in de kwantummechanica waarbij een kat in een gesloten doos tegelijk levend en dood kan zijn, net zolang tot je observeert of ze al dan niet nog leeft, nvdr.)

Een simpeler vraag dan: hoe ben je bij Dark Matter beland?

Verbruggen: Heel toevallig eigenlijk. De schrijver, Blake Crouch, probeerde al tien jaar een film te maken van zijn bestseller. Maar het lukte maar niet om het hele verhaal in één film te proppen. Daarop werd het een reeks met Louis Leterrier (onder meer Transporter en Fast X, nvdr.) als regisseur, maar hij verliet het project. En zo lag het plots op mijn bureau. Na lange ­gesprekken met de producenten en Crouch, die showrunner is, bevond ik me zo plots in Joel Edgertons woonkamer in ­Londen om de reeks te presenteren, terwijl zijn tweeling al huilend in zijn appartement rondrent. (lacht)

Hoe pak je een sollicitatiegesprek met iemand als Joel Edgerton aan?

Verbruggen: De essentie is je huiswerk goed maken. Een sollicitatiegesprek mag je het op dat moment ook al niet meer noemen, eerder een voorstellings­rondje: ik ben meneer Edgerton, jij bent Jakob, gaat dit ­klikken? Ik ben sowieso een grote fan van hem als acteur en regisseur. Zijn Boy Erased vond ik bijvoorbeeld geweldig (u kent hem mogelijk ook als Owen Lars, surrogaatvader van de ­jonge Luke Skywalker in enkele Star Wars-films en als slavenjager Arnold Ridgeway in The Underground Railroad, nvdr.). We spraken over koetjes en kalfjes, ons werk, maar ook over zijn visie op wat het personage van Jason kan of moet zijn. We hebben het ook gehad over de visuele stijl, en over hoe de camera soms langer blijft hangen op een personage dan gewenst. De ­kijker moet als een voyeur zijn in een ongemakkelijke situatie. Dat is een onzeker en kwetsbaar gesprek, voor ons beiden. Gelukkig klikte het ­meteen.

Het gebeurt bovendien niet elke dag dat één acteur oneindig veel versies van één personage moet vertolken.

Verbruggen: Dat was de grote uitdaging. We wilden diverse ­subtiele nuances in al die Jasons steken. Hoe moet Jason 1 eruitzien? Hoe ­verschilt hij van Jason 2? We hebben bijvoorbeeld veel gepraat over de lichaams­bouw van Jason 2. Edgerton is van zichzelf al atletisch – hij is een ­klimmer – maar voor zijn rol als succes­volle, alleenstaande onder­nemer mocht het nog meer zijn. En dan was er nog de kwestie van al die scènes waarin de verschillende ­Jasons tegenover elkaar staan. Daar zit je met een bizar castingproces voor stuntdubbels. Op den duur hadden we een clubje van Jasons.

Hoeveel vrijheid heb je als regisseur van drie afleveringen om je eigen stempel te drukken?

Verbruggen: Je bent altijd deel van een creatief team. Toen ik ­aangenomen werd, lagen er drie ­dingen vast: het boek, Joel ­Edgerton en de locatie – Chicago, in ­zekere zin ook een hoofdrol in de reeks. De stijl en de casting lagen nog helemaal open. Jennifer Connelly heb ik ­bijvoorbeeld mee aan boord ­gehaald. Eerst in de rol van ­Amanda, de ­vriendin van Jason 2. Later als ­Daniela, want ze wilde geen ­minnares spelen. Ze zag meer een ­uitdaging in de rol van echt­genote die een ­huwelijk in stand ­probeert te ­houden. Connelly is zelf al ­verscheidene keren gehuwd: die ­positie was herkenbaar voor haar. ­Uiteraard hebben we haar die rol ­gegeven. Als Jennifer ­Connelly iets vraagt, is het moeilijk om te ­weigeren.

Joel Edgerton stond al bij George Lucas en Ridley Scott voor de camera. Connelly bij onder meer Ron Howard en Darren Aronofsky. Klinkt intimiderend.

Verbruggen: Ik probeer bij elke reeks getalenteerde of grote acteurs aan te trekken. Dat is tot nu toe altijd gelukt: Daniel Brühl en Dakota Fanning voor The Alienist, Sam Neill bij Invasion. Als regisseur is dat een cadeau. Je leert ­onbewust heel veel van hun ervaring. Dit keer was er wel één zaak… – dit wordt toch niet in het Engels vertaald, hè?

Nee.

Verbruggen: Dan maakt het niet uit wat ik ga zeggen. Jennifer ­Connelly was lichtjes gefrustreerd terug­gekomen van Top Gun: Maverick. Ze hebben voor die film al haar scènes moeten reshooten. Nadat die film was ingeblikt, werd plots beslist dat de ­styling niet goed zat. Dus zijn ze van nul af moeten ­herbeginnen. Dat ­gebeurt wel vaker in Hollywood. Maar het betekende wel dat ze bij Dark ­Matter heel mondig was over haar ­styling. Het probleem was dat er in het multiversum van die reeks natuurlijk tientallen verschillende versies van haar personage rondlopen. Elk met hun eigen pruik, kapsel en make-up. ­Wéken heb ik zitten kijken naar kapsels en ­make-up. Ik heb in mijn leven nog nooit zo veel pruiken gezien, geloof ik.

Je regisseerde afleveringen van Black Mirror, The Twilight Zone en Invasion. Nu waag je je alweer aan ambitieuze sciencefiction. Wat spreekt je zo aan in dat genre?

Verbruggen: Ik hou ervan om ­nieuwe werelden uit te bouwen of aliens te maken. Maar in elke scifi ­zitten ­herkenbare elementen en een overkoepelend verhaal over inter­menselijk contact. In dit geval gaat het, naast ­alle universa-extravaganza, over liefde. Het is een studie van een modaal gezin dat probeert te ­overleven. Een van mijn ­referenties was Scènes uit een huwelijk, zowel die van ­Ingmar Bergman als de ­recente serie. De kusscène van Cary Grant en Ingrid Bergman in Hitch­cocks Notorious was qua stijl ook een voorbeeld.

Dit is je achtste grote internationale project in dik tien jaar. Wat is er in die tijd het meest veranderd voor jou?

Verbruggen: ­Vooral de omvang van de ­producties. De werk­wijze blijft ­dezelfde. Of je nu een ­independent film maakt of een blockbuster­reeks, in Vlaanderen of in de VS, in the end wil je gewoon het juiste verhaal brengen. En dat ­begint bij een goede creatieve basis, en die krijg je door een intieme relatie tussen ­regisseur, schrijver en acteurs. Hoe groot de crew of hoe complex de scène is, maakt eigenlijk maar weinig verschil.

Het lijkt me nochtans een pak comfortabeler om als filmmaker met een miljoenenbudget te werken, waarmee je – ik zeg maar iets – alle scènes van Jennifer Connelly kunt reshooten.

Verbruggen: Als ik één iets geleerd heb in al die jaren, dan is het: er is ­altijd te weinig geld en altijd te weinig tijd. Zelfs al heb je tien miljoen dollar per ­aflevering, dan nog kun je in de nesten raken. Ik heb het voordeel dat ik in België begonnen ben. Ik heb vanaf het begin geleerd hoe je met ­beperkingen alsnog een prachtig ­product kunt afleveren. In Hollywood bouw je een hele straat na, hier roei je met de riemen die je hebt. Reeksen als 1985, Arcadia en Ferry bewijzen hoeveel je met een bescheidener budget maar veel talent kunt doen. Recent heb ik nog een Vlaams script gelezen. Dus evengoed is mijn volgend project hier.

Door de stakingen in Hollywood vorig jaar zijn veel reeksen een stille dood gestorven. Heb jij veel gemerkt van die protestgolf?

Verbruggen: Wij hadden Dark ­Matter gelukkig net gewrapt, dus ik ben ­gespaard gebleven van de ­grootste miserie. Maar zes maanden was er wel even gewoon niets. ­Normaal duik ik in scenario’s of zijn er ­vergaderingen, en dat viel even ­volledig weg. De strikes zijn belangrijk geweest voor de ­rechten van scenaristen, hun ­vergoeding en hun bescherming tegen AI. Maar sindsdien is er zich wel een nieuwe ­orde aan het settelen. De gouden tijd van de televisie is nog niet ­voorbij, maar de budgetten zijn nu al aan het dalen. Er zullen minder ­reeksen ­gemaakt worden. Iedereen voelt dat we met een overaanbod zitten. Dus er zal een soort van natuurlijke selectie onder reeksen plaatsvinden. En dan is het kwestie van relevant blijven.