Ish Ait Hamou danst de wereld rond: ‘Het is niet altijd gemakkelijk om België mijn thuis te noemen’
In Dance Around the World peilen Jan Kooijman en ex-danser en schrijver Ish Ait Hamou via inheemse dansen naar de staat van een cultuur. Al heeft Ish vooral veel bijgeleerd over zichzelf. ‘Er zit veel frustratie in mij. Meer dan ooit.’
‘ So You Think You Can Dance was heel leuk, maar je kunt nu eenmaal niet om het competitie-element heen’, zegt Ish Ait Hamou. ‘Terwijl ik dansen toch eerder zie als iets dat mensen samenbrengt, en ons in dit geval ook een toegang tot bepaalde culturen kon geven.’ In Dance Around the World proberen Ait Hamou en zijn Nederlandse SYTYCD-collega Jan Kooijman zich binnen te wurmen in vreemde culturen via inheemse krijgers-, slaven- of kozakkendansen. ‘Een speciale ervaring. Als danser zit je in België sowieso in de entertainmentsector, maar voor dit programma kwamen we op plekken terecht waar dans een heel spiritueel gegeven is. Dat maakte de druk op onze schouders tijdens de performance natuurlijk alleen maar groter, want je wéét dat het voor hen zoveel meer betekent dan wat leuke pasjes opvoeren.’
Wat ik tijdens Terug naar eigen land aan menselijk leed heb gezien, heb ik nooit echt verwerkt.
Ter illustratie: na een Peruviaanse schaardans barst je in tranen uit. Of had dat met het zuurstoftekort op vierduizend meter hoogte te maken?
Ish Ait Hamou: Ik begrijp nog altijd niet wat toen gebeurd is. Ik kwam daar in de bergen in een soort trance, een moment waarop ik geen herinneringen of sensaties had. Heel fijn, maar ook heel, heel raar.
Je lijkt het ook serieuzer op te nemen dan Kooijman. Die blijft gezellig aan de oppervlakte dobberen, terwijl jij geïnteresseerd doorvraagt.
Ait Hamou: Dat klopt niet. Ik twijfel er niet aan dat Jan even geïnteresseerd is als ik. Bepaalde locaties hadden nu eenmaal een andere impact op ons. Zo heb ik als moslim ons bezoek aan Jordanië, een aflevering die heel sterk om geloof draait, waarschijnlijk anders beleefd dan Jan. Colombia was voor ons beiden dan weer even intens. Vooral het bezoek aan Palenque de San Basilio, het eerste dorp dat er door ontsnapte slaven werd gebouwd, in de zestiende eeuw. Op een of andere manier komt dat toch dichter bij huis – vooral door onze eigen geschiedenis met slavernij. Je reist de hele wereld rond, maar uiteindelijk leer je toch vooral veel bij over jezelf.
‘Belg zijn is vaak een keuze die ik moet maken, niet zozeer een gevoel dat ik krijg’, vertelde je aan een Peruviaan die Nederland opnieuw had ingeruild voor zijn piepkleine geboortedorp. ‘Ik weet nog altijd niet waar mijn thuis is.’
Ait Hamou: Hoe meer ik met de mensen praatte, hoe dichter ik bij mezelf kwam. En ik herkende me in zijn verhaal: hij zat gewrongen tussen grootsteden en zijn eigen cultuur, en hoewel hij dacht te kunnen aarden in Nederland, is hij toch naar zijn dorp teruggekeerd. Dat gesprek heeft me ook weer doen nadenken: wie ben ik eigenlijk? Ik heb een gelaagde identiteit – ik ben een Vlaming, een moslim, heb Marokkaanse roots en ben ook in andere talen opgevoed – en veel van die lagen liggen vandaag onder vuur. Al ben ik hier geboren, toch merk ik dat het niet altijd makkelijk is om België ‘mijn thuis’ te noemen. Want een thuis is ergens waar je geapprecieerd wordt en geliefd bent, niet? Er zijn dus dagen dat ik mezelf bewust, tegen mijn intuïtie in, moet inprenten dat België mijn thuis is. En hoe dichter we bij de gemeenteraadsverkiezingen komen, hoe vaker dat nodig is.
Was zondag 18 maart zo’n dag? Toen zei Bart De Wever eigenlijk: integratie is goed, segregatie is beter.
Ait Hamou: Natuurlijk. Erg thuis voel ik me op zo’n moment niet. Al probeer ik zijn uitspraken positief te bekijken, zelfs al was dat wellicht zijn bedoeling niet. De Wever zegt in feite: de moslimgemeenschap wil werken aan deze maatschappij en meebouwen aan een gedeelde toekomst. Dingen die wij al jaren zeggen en laten zien. Ik zat niet echt op zijn bevestiging te wachten, maar het is fijn dat hij dat nu ook inziet. (lachje)
Twee maanden geleden klaagde De Wever nog over de feitelijke apartheid in ons land.
Ait Hamou: Dat ik het positief probeer te bekijken, wil nog niet zeggen dat ik zijn bocht snap, hè. (lacht) Je mag daar gerust ook verontwaardigd over zijn, maar mijn ouders hebben me beter opgevoed dan dat: zelfs bij dergelijke uitspraken moet je respectvol zijn in je wederwoord.
Je zwoegt momenteel op een vierde boek. Het urgentste van de vier, voorspelde je al.
Ait Hamou: Het directste vooral. Het gaat over een vrouw en een man die, na een ingrijpende gebeurtenis, zoeken hoe ze verder kunnen met hun leven. Veel meer kan ik er nog niet over vertellen, maar ik hoop het dit najaar af te werken. (zucht) Het wordt hoog tijd dat ik het kan loslaten.
Waarom?
Ait Hamou: Ik hoop dat ik zo zelf ook een hoofdstuk kan afsluiten, want momenteel lijk ik in de meest gevoelige fase van mijn leven te zitten. Het vaderschap zal er ook wel wat mee te maken hebben, maar ik merk dat ik met nogal wat zorgen en angsten zit. En dat er ook heel wat frustratie in mij zit. Meer dan ooit, denk ik zelfs. Als schrijver slorp ik heel veel informatie op, ook omdat ik wil begrijpen waar bepaalde haat vandaan komt, maar als ik er nu niets mee doe, word ik gek. Je kunt dat niet blijven opkroppen. (denkt na) Het is echt acuut geworden tijdens Terug naar eigen land: wat ik daar heb gezien, heb ik nooit echt verwerkt.
In Terug naar eigen land volgde je met BV’s van diverse strekkingen de vluchtelingenroutes richting Fort Europa, onder leiding van Martin Heylen. Die zit ook nog steeds met een gigantische steen in de maag.
Ait Hamou: Ik had gehoopt dat het ondertussen een plaats zou hebben gekregen, maar ik vrees dat ik dat voor de rest van mijn leven zal meedragen. Sindsdien zie ik de wereld op een heel andere manier. Zo word ik veel sneller boos dan vroeger, zeker als het over vluchtelingen gaat. Mijn medereizigers (onder wie Veroniek Dewinter, Jean-Marie Dedecker en Zuhal Demir, nvdr.) deden vaak straffe uitspraken die vlot opgepikt werden in de media, maar die raakten mij niet echt: zulke zaken hoor ik sowieso al heel mijn leven. Wat ik daar aan menselijk leed heb gezien, dáár was ik helemaal niet op voorbereid.
Je hebt voor je boek ook politici en opiniemakers gevolgd op sociale media. Da’s doelbewust pootjebaden in vitriool.
Ait Hamou: Ik hoop een verhaal te schrijven dat over twintig jaar nog altijd een goed beeld schetst van hoe het anno 2018 met ons gesteld was. Sociale media en online haat horen daar ook bij. Maar ik voel de grond steeds meer onder mijn voeten wegschuiven. Wie te vaak online is, krijgt ook een vertekend beeld: de problemen die zich op Twitter dagelijks lijken te stellen, zijn amper te zien in de supermarkt of op de tram, hè. Waarmee ik niet wil zeggen dat alles goed gaat, maar wel dat online opiniemakers er te veel belang aan hechten. (stil) Ik denk dat ik op het juiste pad zit, omdat ik niet goed kan verwoorden wat ik precies voel.
Dat lijkt eerder problematisch voor een schrijver, niet?
Ait Hamou: Nee, het zit gewoon zodanig diep dat ik er even naar moet zoeken. Het zijn meestal de belangrijkste woorden die we niet meteen kunnen of durven uit te spreken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Dance Around the World
Vanaf maandag 2/2, 21.30, Eén.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier