Het tv-jaar 2019 was één grote zoektocht naar de waarheid
Hoe meer de realiteit op een dystopie begint te lijken, hoe harder de fictie de waarheid vooropstelt. Waar of niet waar?
In de tijd dat Richard Nixon in het Witte Huis dingen uit zijn duim zoog over de oorlog in Vietnam, schreef John Lennon met Gimme Some Truth (1971) zowat zijn snijdendste protestsong. Op het moment dat George W. Bush massavernietigingswapens verzon om Irak te kunnen binnenvallen werd documentairemaker Michael Moore een wereldster en draaide fantast Steven Spielberg de zinderende politieke thriller Munich (2005). En als de zittende Amerikaanse president de leugen zelf als wapen gebruikt, blijkt de helft van de beste reeksen in 2019 om een zoektocht naar de waarheid te draaien. Hoezo, we hebben de kunsten niet nodig?
Terwijl de zittende Amerikaanse president de leugen als wapen gebruikt, blijkt de helft van de beste reeksen om een zoektocht naar de waarheid te draaien.
Drie tv-reeksen uit onze internationale top 10 zijn op feiten gebaseerd. In When They See Us haalt Ava DuVernay de Central Park jogger case, een verkrachtingszaak uit 1989, vanonder het stof: vijf zwarte jongens werden daarvoor ten onrechte veroordeeld. De oude Bush was nog president en Donald Trump was een steenrijke zakenman die paginagrote advertenties in de vier grootste New Yorkse kranten liet plaatsen met de eis de doodstraf opnieuw in te voeren: ‘Hoe kan deze geweldige samenleving de voortdurende mishandeling van onze burgers door gestoorde buitenstaanders blijven tolereren?’
Drie jaar voor die zaak leidde een ontplofte kernreactor in Tsjernobyl tot de grootste door mensen veroorzaakte catastrofe in de wereldgeschiedenis. Reagan woonde op dat moment in het Witte Huis, maar deze keer waren het zijn Russische collega Gorbatsjov en het communistische apparaat die het gros van de leugens leverden. De HBO-serie Chernobyl toont aan dat fictie soms te verkiezen is boven een documentaire als je de kijker met de waarheid om de oren wilt slaan. Al is het maar omdat je dan bijvoorbeeld de Sovjetleiders in beeld kunt brengen terwijl ze de communicatielijn bepalen waarvan je dertig jaar later weet dat ze de ramp nog vele keren groter heeft gemaakt.
Hetzelfde geldt voor Unbelievable. Dat die reeks dicht bij de waarheid is gebleven, valt gemakkelijk te verifiëren: het artikel waarop ze gebaseerd is, An Unbelievable Story of Rape, won in 2015 een Pulitzer en staat integraal op het internet. Er komen zelfs letterlijke quotes terug in de tv-serie, maar het artikel (of een documentaire) kunnen niet de lijdensweg van ondervragingen en lichamelijke onderzoeken tonen die het verkrachtingsslachtoffer moest ondergaan vooraleer ze níét werd geloofd. Dat doet Unbelievable wel, en het resultaat is dubbel confronterend. Voor de volledigheid: toen de jonge maar al stevig door het leven getekende Marie (instellingen, pleegzorg, verwaarlozing en drugsproblemen) op 11 augustus 2008 aangifte van haar verkrachting ging doen, liep de tweede ambtstermijn van Bush Jr. op zijn laatste benen.
Op het moment dat de HBO-serie Watchmen uit de startblokken schiet, is Robert Redford al zesentwintig jaar president van de VS. We zijn daarmee door de voorraad op feiten gebaseerde fictie uit onze top 10 heen – over Mindhunter valt te discussiëren – maar niet door de waarheidszoekers. Damon Lindelofs reboot van Alan Moores stripklassieker is één lange analyse van onze omgang met de geschiedenis. Doordat ze zich afspeelt in wat je een progressieve dictatuur zou kunnen noemen, werpt ze de kijker bovendien voortdurend lastige morele vragen voor de voeten. Dat heeft Watchmen gemeen met een reeks die ook losjes langs de werkelijkheid fietst, maar nog nadrukkelijker een morele boodschap in zich draagt dan de docudrama’s Unbelievable, When They See Us en Chernobyl: de komische Netflix-hit Russian Doll.
Barack Obama, een president die nog niet vermeld was, liet zich in oktober van dit jaar kritisch uit over woke: ‘Sommige jonge mensen lijken te denken dat ze sociale verandering kunnen teweegbrengen door online zo rigide mogelijk over anderen te oordelen. Dat is geen activisme. Stenen werpen alleen zal ons geen stap vooruithelpen Mensen kunnen fouten maken en toch hele goeie dingen verwezenlijken.’ Dat is precies wat ook Russian Doll zegt. In de reeks zit de New Yorkse Nadia in een time loop gevangen, waardoor ze keer op keer sterft en haar eigen 36e verjaardag opnieuw beleeft. Het feestbeest en de mensen op haar feest zijn op-en-top woke. Van de literatuurprofessor tot de lesbische vriendin is er niet één die je op een verkeerde term of een foute mening zult betrappen, maar dat maakt van hen nog geen goeie mensen. Het is pas als Nadia de conservatieve, neurotische Alan ontmoet, die net als zij in een time loop zit, dat ze de kans krijgt iets aan haar situatie te doen. Anders gezegd: door iemand van buiten haar bubbel te helpen maakt ze van de wereld een betere plek en helpt ze uiteindelijk ook zichzelf.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier