En toen vergaapten we ons tijdens ‘Phoenix Rising’ aan de kruisiging van antichrist Marilyn Manson

In de tweeledige HBO-documentaire Phoenix Rising getuigt actrice Evan Rachel Wood over het geweld dat haar tussen 2007 en 2010 zou zijn aangedaan door rocker Marilyn Manson. De meeste beschuldigingen zijn niet nieuw, maar dat maakt haar gedetailleerde verslag niet minder schokkend.

In 2007 speelde de toen negentienjarige Evan Rachel Wood (foto) de hoofdrol in de videoclip van Heart-Shaped Glasses, de nieuwe single van haar nieuwe vriend Marilyn Manson. De titel van de song verwees naar de hartvormige zonnebril van het hoofdpersonage in Stanley Kubricks verfilming van Lolita (1962) en was hun manier om de spot te drijven met de publieke verontwaardiging over hun leeftijdsverschil – Manson was op dat moment 37. De video toonde de shockrocker op zijn effectiefst, met als hoogtepunt een expliciete seksscène onder een regen van bloed. Maar de échte controverse begint pas nu, vijftien jaar later. In de documentaire Phoenix Rising van Amy Berg beweert Evan Rachel Wood dat de seks niet gesimuleerd was: ‘Ik werd dronken gevoerd en voor het oog van de camera verkracht.’

De relatie tussen Manson en Wood duurde van 2007 tot 2010. Op het moment van hun split waren ze verloofd, maar de breuk leek niet al te dramatisch. In 2015 vertelde de actrice in een interview nog dat ze dankbaar was voor alles wat de oudere rocker haar had geleerd. ‘Ik denk gewoon dat we niet voor elkaar waren gemaakt.’ In november 2016 vertelde ze aan Rolling Stone dat ze in haar leven twee keer verkracht was, waarvan één keer door een ‘significant other’, in een gesprek waarin ze ook openhartig over haar relatie met Manson praatte. Ze verbond de twee verhalen echter níét aan elkaar. Dat deed ze ook niet toen MeToo losbarstte, en evenmin toen ze zich daarna als activiste manifesteerde in een juridische strijd om de verjaringstermijn van huiselijk geweld in de hele VS te laten verlengen.

Pas in februari van vorig jaar maakte Wood in een Instagrampost wereldkundig wat iedereen eigenlijk al wist: het was Marilyn Manson die haar had mishandeld. In de maanden die volgden, legden nog vier andere vrouwen klacht tegen hem neer. We zien ze getuigenissen uitwisselen in het tweede deel van Phoenix Rising, dat zijn naam haalt bij Woods non-profitorganisatie The Phoenix Act. Hoewel de grote lijnen van haar verhaal al bekend waren, weet de docu toch nog te shockeren met een eindeloze stroom aan anekdotes die het misbruik illustreren. De keer dat Wood na een korte breuk terugkeerde en bij wijze van boetedoening op een bidbankje werd vastgebonden, waarop de rocker haar met een zweepje bewerkte tot ze om vergiffenis smeekte. Zijn eis dat ze zijn avondmaal bereidde, vlak nadat ze een abortus had ondergaan omdat hij niet in anticonceptie geloofde. De keer dat hij ‘Kill all Jews’ boven haar kant van het bed op de muur had gekalkt – Wood is Joods opgevoed.

De zweep die Manson naar verluidt gebruikte, had een swastika aan het uiteinde. Als hij haar sneed om haar bloed te drinken, deed hij dat vlak bij haar geslachtsdeel… De details in Woods verhaal zijn zo uitzinnig dat Phoenix Rising misschien wel zijn doel voorbij zal schieten. Zonder aan haar leed afbreuk te willen doen blijft het toch ergens zíjn verhaal: de ondergang van een megalomane rockster die de wereld al dertig jaar uitdaagt en nu als een seksueel roofdier wordt geout. Zullen de slachtoffers van alledaags geweld waar de actrice voor vecht zich in haar getuigenis herkennen, of is dit eerder voer voor de voyeur in elk van ons?

De film is efficiënter waar hij een systeem en tijdperk schetst waarin Evan Rachel Wood als jonge actrice tot een gemakkelijk slachtoffer opgroeide. Het voormalige kindsterretje kende haar doorbraak als ernstige actrice in de film Thirteen (2003), waarin ze als getroebleerde tiener onder andere een stoeipartij met een negen jaar oudere man uitbeeldde. Ze was veertien toen de film werd opgenomen, en extra wereldvreemd omdat ze al sinds haar twaalfde thuis les kreeg van haar moeder – als ze niet ergens voor een camera stond. Ze had niet eens gezien hoe een high school er van binnen uitzag. ‘Ik deed wat me gevraagd werd, want zo had ik het geleerd’, zegt ze in Phoenix Rising. Daarna werd ze constant voor dat soort rollen gevraagd. In Pretty Persuasion (2005) speelde ze een seksueel actieve scholiere die een web van leugens en manipulatie weeft. In Running with Scissors (2006) en The Life before Her Eyes (2007): uitdagende tiener. Op het moment dat ze in 2006 Marilyn Manson ontmoette, zei hij: ‘Ik vond je geweldig in Thirteen. ‘ Toen ze daarna een koppel werden, noemde societyblogger Perez Hilton haar in zijn blogposts consequent ‘Evan Rachel Whore’. Dat ze een kind was dat hulp nodig had, kwam vijftien jaar geleden nog bij niemand op.

Op het einde van de twee delen van Phoenix Rising verschijnt de melding dat Mr. Warner – Brian Warner is de geboortenaam van Manson – de beschuldigingen ontkent. Hij spreekt van een georganiseerde aanval op zijn persoontje, maar weigerde verder aan de film mee te werken. Nadat de film in januari van dit jaar in première was gegaan op het Sundance Film Festival, diende hij bij de rechtbank in Los Angeles klacht in wegens laster en de emotionele schade die haar aantijgingen bij hem hebben veroorzaakt.