‘Colin in Black & White’, de jeugdjaren van de man die sporthelden leerde knielen tegen racisme

© COURTESY OF NETFLIX

Colin in Black & White, een nieuwe dramareeks op Netflix, maakt het verschil tussen zwart en wit in the land of the free aanschouwelijk aan de hand van de tienerjaren van quarterback Colin Kaepernick. Maak kennis met de man die Romelu Lukaku en atleten over de hele wereld leerde knielen, maar zo zijn eigen sportieve carrière kelderde.

Op 1 september 2016, voor de aanvang van een vriendschappelijke wedstrijd tegen de Los Angeles Chargers, ging quarterback Colin Kaepernick van de San Francisco 49’ers tijdens het volkslied op één knie zitten. We weten inmiddels allemaal waarom hij dat deed, want zijn protest tegen racisme en de systematische onderdrukking van zwarten in zijn land kreeg wereldwijd navolging. Maar wist u ook dat het idee van de knie niet van de zwarte American football-ster zelf kwam?

Het knielen van Kaepernick, op de eerste dag van het nieuwe schooljaar, was niet zijn eerste protestactie. En ze kwam niet zonder context: die zomer had het zwarte activisme – als reactie op de dood van Alton Sterling en Philando Castile, die tijdens hun arrestatie door politieagenten waren neergeschoten – de Amerikaanse steden overspoeld. NBA-sterren als LeBron James en Carmelo Anthony hadden in de protestmarsen mee voorop gelopen. Black Lives Matter kende een eerste hoogtepunt.

Colin Kaepernick werd door de San Francisco 49’ers niet ontslagen, maar nadat hij er zijn contract had beëindigd, was er geen enkele andere club die hem nog in dienst wilde nemen.

Op 14 augustus 2016, voor de wedstrijd tegen de Houston Texans, was Kaepernick tijdens The Star-Spangled Banner gewoon op zijn gat blijven zitten (terwijl het de traditie is dat je tijdens het volkslied recht gaat staan), maar niemand had het opgemerkt. Op 26 augustus deed hij het opnieuw en vroeg een journalist ernaar. Kaepernicks antwoord: ‘Ik weiger recht te staan voor de vlag van een land dat zwarten en andersgekleurde mensen onderdrukt. Dit is voor mij belangrijker dan American football, en ik zou egoïstisch zijn als ik de andere kant op keek. Er liggen lijken in de straten, en mensen krijgen betaald verlof voor moord, in plaats van dat ze gestraft worden.’

Hij deed dat niet in België, waar je met de driekleur je gat kunt afvegen en applaus oogsten. Hij deed dat in de States, waar de vlag heilig is. Volgens de Pledge of Allegiance, de eed van trouw die in 46 staten nog elke dag door alle scholieren van het openbaar onderwijs wordt opgezegd, staat ze symbool voor de Amerikaanse republiek, ‘één natie onder God, ondeelbaar, met vrijheid en rechtvaardigheid voor iedereen’. Ze is bij uitbreiding ook een symbool voor Amerikaanse soldaten die over de hele wereld gesneuveld zijn om die vrijheid en rechtvaardigheid te gaan verdedigen. Dat was ook het aanvoelen van Nate Boyer, een American football-speler met een verleden als Green Beret in het leger. Hij had respect voor Kaepernicks motieven, maar hij had ook de kist gedragen van collega’s waar de stars-andstripes overheen was gedrapeerd. Te midden van alle commotie die na de uitspraak over de vlag was ontstaan, goot hij die gemengde gevoelens in een open brief. Kaepernick reageerde. Toen de twee mannen elkaar een dag later ontmoetten, zochten ze hoe je kon protesteren op een manier die hun gesneuvelde landgenoten in hun waarde liet. Het was Boyer die met de oplossing kwam: ‘Soldaten gaan voor het graf van een gesneuvelde collega op één knie zitten, als teken van respect.’

Jaden Michael speelt de jonge Colin Kaepernick.
Jaden Michael speelt de jonge Colin Kaepernick.© COURTESY OF NETFLIX

***

De knie van Kaepernick is dus een idee van een witte militair. Bovendien benadrukte quarterback Kaepernick in een verklaring na de wedstrijd zijn respect voor het leger: ‘De media proberen me af te schilderen als anti-Amerikaans en antimilitair, maar dat is helemaal niet het geval. Ik ben me ervan bewust dat mannelijke en vrouwelijke militairen hun leven opofferen om mijn vrijheid van meningsuiting te waarborgen, en mijn recht om op één knie te gaan zitten.’ Maar de publieke opinie werd niet alleen door de media opgejut. Toenmalig presidentskandidaat Donald Trump had al na de eerste opgemerkte zitactie van eind augustus laten optekenen: ‘Misschien moet Kaepernick een land zoeken dat hem beter ligt.’ Hij was dat najaar op campagne en slaagde erin om het protest tegen racisme te framen als een politieke daad: de actie was volgens hem niks minder dan een aanval op Amerika en zijn waarden – iets wat niet alleen zijn supporters graag geloofden, maar ook de eigenaars van de National Football League (NFL).

Wie ooit naar The Last Dance heeft gekeken, de Netflix-documentairereeks over de carrière van basketbalster Michael Jordan bij de Chicago Bulls, zal hebben gemerkt dat de Amerikaanse sportwereld een merkwaardige dichotomie kent: de sterren op het veld zijn overwegend zwart, de managers, agents en eigenaars, die met het écht grote geld gaan lopen, zijn bijna altijd wit. Het is de zwarte sportlui toegestaan hun brood te verdienen zolang ze het volk vermaken en een miljoenenindustrie doen draaien. Maar o wee als ze zelf een mening durven te hebben. In de NFL, die van oudsher bekendstaat als een conservatieve, patriottische wereld, geldt dat principe dubbel, en het protest werd Kaepernick (en de weinige spelers die in die begindagen zijn voorbeeld volgden) niet in dank afgenomen. Begin 2017 speelde hij zijn laatste professionele football-wedstrijd. Hij werd door de San Francisco 49’ers niet ontslagen, maar nadat hij er zijn contract had beëindigd, was er geen enkele andere club die hem nog in dienst wilde nemen. In maart pochte Donald Trump, inmiddels verkozen en geïnaugureerd, zowel live als op Twitter dat hij daar voor iets tussen zat.

'Colin in Black & White', de jeugdjaren van de man die sporthelden leerde knielen tegen racisme
© SER BAFFO/NETFLIX

Een halfjaar later, aan het begin van het nieuwe seizoen, lanceerde de president een nieuwe aanval in de zuidelijke staat Alabama, waar hij zich onder vrienden wist: ‘Zou je niet willen zien dat een van de eigenaars van de NFL, wanneer iemand onze vlag niet respecteert, zegt: “Haal die kl**tzak nu meteen van het veld. Hij is ontslagen. He’s fired!“‘

Deze keer keerde Trumps gespierde taalgebruik zich tegen hem. In de weken na zijn speech sloten niet minder dan tweehonderd NFL-spelers zich bij het protest aan, waardoor de beweging vleugels kreeg. Veteranen die verschillende militaire conflicten voor de VS hadden uitgevochten, deden mee onder de hashtags #TakeAKnee en #VeteransForKaepernick. Al is het maar de vraag of het een protest tegen racisme betrof, dan wel een blijk van ongenoegen tegenover de manier waarop het land geleid werd. Het leek erop dat Trump eigenhandig had bewerkstelligd wat hij al die tijd had beweerd: de knie van Kaepernick was politiek geworden.

***

De wereldwijde doorbraak van de beweging kwam er toen agent Derek Chauvin in mei 2020 zíjn knie 9 minuten en 29 seconden lang in de nek van George Floyd zette, met de dood tot gevolg. In de protesten die volgden, liepen sterren uit alle sporttakken voorop. Later die zomer werden basket- en hockeywedstrijden afgelast, en aan het begin van het nieuwe seizoen begonnen ook voetballers uit de Engelse Premier League voor aanvang van de wedstrijd te knielen. Op het afgelopen EK voetbal zag u het veel spelers doen, onder wie Romelu Lukaku en Kevin De Bruyne.

Door Donald Trumps gespierde taalgebruik – ‘Haal die kl**tzak van het veld’ – kreeg de beweging vleugels. De knie van Kaepernick was politiek geworden.

En wat gebeurde er met de man die alles in gang stak? In oktober 2017 spande Colin Kaepernick een proces aan tegen de NFL, op grond van samenspanning om hem van het veld te houden. In februari 2019 werd een schikking getroffen voor een onbekend bedrag.

Begin juni 2020 gaf de voorzitter Roger Goodell van de NFL toe dat de bond verkeerd gereageerd had op de initiële acties tegen racisme. Twee weken later zei Donald Trump dat Kaepernick, ‘als hij goed genoeg is’, een tweede kans verdiende. Maar hoewel hij eerder deze maand beweerde nog altijd op een comeback te hopen – hij traint naar eigen zeggen vijf à zes dagen per week – heeft geen enkele ploeg de voormalige quarterback sindsdien een contract aangeboden, en die kans wordt op z’n 33e met de dag kleiner. Ze zullen hem toch niet gecanceld hebben?

Als zijn activisme de carrière van Kaepernick gekortwiekt heeft, dan heeft ze zijn faam wel vele keren vergroot. Zijn naam wordt vaak in één adem genoemd met die van Muhammad Ali, die ook opkwam voor zijn opvattingen en tussen 1967 en 1970 niet mocht boksen omdat hij weigerde dienst te nemen in het leger. Kaepernick is nochtans nooit de allerbeste in zijn sport geweest. Men zegt zelfs dat hij op het moment van zijn protestacties al over zijn hoogtepunt heen was. Hij mist ook het charisma en de welsprekendheid van Ali. Wel richtte hij in oktober 2016 Know Your Rights Camp op, een organisatie die zich bezighoudt met het welzijn en de educatie van jonge zwarten. Bovendien heeft hij de belofte gehouden die hij op 1 september 2016 voor het oog van de camera maakte: hij deelde in totaal 1 miljoen dollar uit aan organisaties die zich tegen onderdrukking keren. In april van vorig jaar keerde zijn organisatie nog eens 1,75 miljoen dollar uit aan slachtoffers van de pandemie. Een paar maanden later betaalde hij gerechtelijke bijstand voor mensen die tijdens de protesten na de dood van George Floyd in de problemen waren geraakt – onder andere voor het niet respecteren van de avondklok. En hij trekt zijn rijke vrienden mee in het verhaal. Dankzij het initiatief #10For10# verdubbelden onder anderen Serena Williams, Usher, Snoop Dogg en NBA-superster Kevin Durant zijn donaties van 10.000 dollar aan verschillende goeie doelen.

Mary-Louise Parker en Nick Offerman vertolken zijn ouders.
Mary-Louise Parker en Nick Offerman vertolken zijn ouders.© COURTESY OF NETFLIX

De quarterback op gedwongen rust, opgegroeid als adoptiezoon van witte middenklassers, lijkt met al zijn donaties immuun voor de kritiek die in verband met Black Lives Matter en bij uitbreiding de hele woke-cultuur wel vaker opduikt: hij heeft niet alleen oog voor sociale ongelijkheid, maar ook voor het economische luik. De campagne die Nike in 2018 om hem heen bouwde, was een flagrant geval van woke-washing: het meesurfen van een kapitalistisch bedrijf op de woke-golf omdat die momenteel garant staat voor goeie verkoopcijfers. Maar het merk Colin Kaepernick is 100 procent echt.

Colin in Black & White

Vanaf vrijdag 29/10 op Netflix.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

WEG MET GRIJSTINTEN

'Colin in Black & White', de jeugdjaren van de man die sporthelden leerde knielen tegen racisme

Het sleutelzinnetje van Colin in Black & White zit in de trailer verstopt: ‘Toen ik opgroeide met witte ouders, nam ik aan dat hun privilege ook dat van mij zou zijn.’ Voormalig American football-ster Colin Kaepernick bereikt de top niet vanuit het getto. Hij is het kind van een negentienjarige witte vrouw en een Afro-Amerikaan die tegen zijn geboorte nergens meer te bekennen was. Vijf weken later werd hij geadopteerd door een koppel witte middenklassers, die hem alles gaven wat hij wilde: liefde, goeie raad en hun onvoorwaardelijke steun in zijn ambitie om een professioneel atleet te worden.

Maar niet hun privilege.

Om dat punt te maken had Kaepernick een bijzondere medestander nodig. Iemand als Ava DuVernay, die in de film Selma (2014) en de Netflix-reeks When They See Us (2019) haar activisme aan krachtige kunst had gekoppeld. Samen bedachten ze een origin story: hoe is Colin Kaepernick de man geworden die op zijn 28e een succesvolle, lucratieve sportcarrière opgaf omdat hij van een betere wereld droomde?

Toch is Colin in Black & White niet zomaar een egodocument. De worsteling van de jonge, fictieve Colin wordt in elke aflevering verschillende keren stilgelegd door de échte Kaepernick, die zomaar door het beeld komt gewandeld voor toelichting of een stukje Afro-Amerikaanse geschiedenis. Dat doorbreken van de vierde wand zorgt ervoor dat je nooit echt in het drama komt, en dat is precies de bedoeling: de quarterback en de regisseuse willen inzicht geven, niet entertainen. De emotie wordt verondersteld een bijrol te spelen, maar het valt niet mee om je woede of verdriet te onderdrukken bij het aanschouwen van het structurele racisme in de Amerikaanse maatschappij.

Dat gezegd zijnde, is Colin Kaepernick een heel matige acteur.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content