An Lemmens wordt vroedvrouw: ‘Eindelijk moet ik eens niet met mezelf bezig zijn’

Van de shiny floor naar de verloskamer: An Lemmens maakte een carrièreswitch. Het was tijd, zegt ze. ‘Ik ben niet meer bang van diepgaande gesprekken.’

In een straat in de groene rand van Leuven is sinds enkele dagen een Molukse edelpapegaai vermist. De eigenaar biedt honderd euro vindersloon en heeft overal foto’s van zijn ontsnapte huisdier opgehangen. Het gemis is groot. ‘Hij is heel tam en als je goed met vogels kan omgaan, zou hij zeker tot bij jou komen’, valt er te lezen.

‘Honderd euro vind ik best weinig als losgeld’, lacht An Lemmens, die wat verderop woont. Als dierenvriend voelt ze sowieso meer sympathie voor de vogel dan voor de eigenaar. ‘Ik vind dat je geen papegaai moet hebben als huisdier.’

An Lemmens heeft een van de laatste draaidagen van haar nieuwe programma achter de rug. Een echte job: Vroedvrouw An heet dat en het is vanaf deze week te zien op VTM 2. ‘Het is weer met huilende BV’s. Sorry.’ De titel spreekt voor zich: zes afleveringen lang volgen we haar tijdens een opmerkelijke carrièreswitch. Lemmens laat de wereld van de shiny-floorshows achter zich – de wereld van Make Up Your Mind en Belgium’s Got Talent, So You Think You Can Dance en The Voice van Vlaanderen, The Voice Kids en The Voice Senior – en begint vol geestdrift aan een opleiding tot vroedvrouw. Een studie van vier jaar, stages inbegrepen. Theorielessen, examens, een overvloed aan menselijke sappen: wat bezielt een mens?

***

Vroedvrouw worden is een roeping, zeg je in de eerste aflevering. Hoe voelt dat, een roeping?

An Lemmens: (denkt na) Als een sterke kracht die in je opkomt. Het besef: dat is wat ik wil doen. Toen ik twee jaar geleden meedeed aan Een echte job heb ik dat voor het eerst gevoeld. Ik mocht toen even meedraaien als stagiaire verpleegkunde op de dienst pediatrie. Ik snapte opeens helemaal wat dat is, een roeping: alsof er een ontbrekend puzzelstukje in mijn leven werd ingepast. Ik deed die job supergraag en voelde me meteen thuis in de ziekenhuisomgeving. Het liep allemaal vanzelf en nadien kon ik het maar niet lossen. Ik was zo geïntrigeerd dat ik niet kon stoppen met er van alles over op te zoeken. Uiteindelijk heb ik de stap gezet en ben ik vroedkunde gaan studeren.

De zelfverklaarde lone wolf is altruïstisch geworden?

Lemmens: (lacht) Ik was altijd wel altruïstisch, maar dan toch vooral ten opzichte van dieren en niet zozeer van mensen. Ik stond niet graag in de belangstelling, en dat is nog altijd het geval. Ik blijf van mezelf vinden dat ik zeer introvert ben, en erg op mezelf gekeerd, maar door ouder te worden heb ik gemerkt dat samenwerken met andere mensen en samen dingen beleven ook iets te bieden heeft. Ik moet gewoon een goede balans vinden tussen die twee uitersten, want ik raak snel uitgeput als ik te veel in het leven sta.

Als vroedvrouw moet ik eindelijk eens niet met mezelf bezig zijn. Het draait voor een keer niet rond mij, maar rond de patiënt. In mijn tv-job zal ik altijd ‘An Lemmens, de presentatrice’ zijn. Dat is soms vermoeiend. Je staat altijd aan, je bent je altijd heel bewust van jezelf, mensen verwachten altijd die ingesteldheid van je. Op school moet ik nooit ‘An van tv’ zijn. Niemand heeft daar ooit iets over gezegd, tenzij misschien in de eerste tien minuten van de allereerste lesdag. Na twintig jaar tv was dat een verademing.

Was het van in het begin de bedoeling dat je carrièreswitch ook een televisieprogramma zou opleveren?

Lemmens: Nee, ik wilde gewoon aan die studie beginnen, voor mezelf. Maar toen de ploeg met wie ik Een echte job heb gemaakt dat ter ore kwam, vroegen zij of ze me in dat proces mochten volgen en na enkele gesprekken heb ik toegezegd. Het plan was om een mooi programma over zwangere vrouwen en bevallen te maken, maar gaandeweg is het een veel persoonlijker verhaal geworden. Noodgedwongen bijna, omdat al snel duidelijk werd hoe moeilijk het is om alles te combineren. Al voelt het voor mij best eng, want ik heb nooit veel over mezelf prijsgegeven. Ik heb die grens altijd proberen te bewaken. Op tv, op mijn sociale media, in interviews: privé was altijd privé. Maar nu kon ik werk en privé niet meer gescheiden houden en ben ik dan maar met een vlogcamera alles beginnen te filmen wat in me opkwam. Zo werd het opeens ook een programma over een vrouw die zich afvraagt of dit nu is wat ze wil blijven doen tot het einde van haar dagen. Of kan ze beter een passie najagen, en zien hoe dat valt te combineren met haar gezin? Ik doe mijn tv-werk voor alle duidelijkheid heel graag, maar ik heb altijd een grote ‘zingevingsdrang’ gehad. Ik vraag me vaak af: is dit het leven dat ik geleid wil hebben als het morgen eindigt?

En?

Lemmens: Ik vind het moeilijk om te kunnen zeggen dat ik louter met mijn tv-werk iets heb betekend. Ook al krijg ik veel berichten van mensen die me laten weten hoe geweldig het is dat ze hun gedachten eens een avond konden verzetten. Jaren geleden, rond 2012, dacht ik: ik hoor niet thuis in de mediawereld. Ik deed mijn job graag, maar alles errond haatte ik. Toen heb ik beslist om mijn bekendheid in te zetten voor iets positiefs en heb ik het platform Pin Up Pup opgericht (waarmee An Lemmens een eind wil maken aan broodfok en asielhonden in een beter daglicht wil stellen, nvdr.). Toen heb ik de knop omgedraaid. Ik ben nu bekend, dacht ik, laat ik er dan ook maar meteen iets goeds mee doen. En het is niet omdat andere mensen me het gevoel geven dat ik iets oppervlakkigs aan het doen ben, dat het effectief ook zo is, weet ik nu.

Zit dat gevoel niet vooral in je eigen hoofd?

Lemmens: Zeker, en dat komt ook door mijn opvoeding. Thuis vond men dat zo’n programma’s geen diepgang hadden en dat ze er alleen maar voor luie mensen waren.

Al in de eerste aflevering kom je tot de vaststelling dat je iets wilt bewijzen tegenover je vader, die vier jaar geleden stierf en niet bepaald trots was op je tv-werk.

Lemmens: Hij vond het vooral overbodig. Je moet iets betekenen in de wereld, vond hij, en niet zomaar wat staan flierefluiten. Hij gruwde ervan als ik in een kort rokje op de cover van de boekskes stond, dat was afschuwelijk voor hem. Het is dus heel duidelijk waar mijn drang om iets te betekenen vandaan komt.

Er kwam ook wat onverwerkte rouw naar boven. Ben je daarvan geschrokken?

Lemmens: Ik wist natuurlijk dat die rouw er zit en dat ik die nog niet heb verwerkt, omdat ik iemand ben die dat allemaal wegduwt en er liever niet aan denkt. Maar door die studie en door altijd zo op de rand van ‘ik kan niet meer’ te zitten, kon ik die deur steeds moeilijker gesloten houden. De deur houdt het vaak niet meer, de lading erachter begint te hard te duwen. Ik kom daardoor ook tot nieuwe inzichten over mezelf. Opeens blijk ik heel perfectionistisch te zijn, al valt niemand in mijn omgeving daarvan achterover. (lacht) Misschien vind ik mijn punten nooit goed genoeg, heb ik ingezien, omdat mijn vader altijd zo streng was? As we go ben ik van alles aan het verwerken, ik vóél mezelf veranderen de laatste tijd.

Meer dan eens was je de voorbije maanden om halfvier ’s nachts nog een taak aan het afwerken. En van de school kreeg je al na twee weken het dwingende advies om je wat meer te ontspannen. Doorgaans is dat geen boodschap die ze snel geven.

Lemmens: Het stopt niet, nee. Mijn gezin, mijn werk, de stages, de taken: er komt geen einde aan en ik wil alles perfect doen. Het is eigenlijk waanzin. Ik heb vroeger nooit gestudeerd, maar nu wil ik alles perfect kennen en kunnen. De leerkrachten kwamen al naar mij toe om te zeggen dat het goed was, dat ik niet alles tot in de details moest weten. ‘Geen enkele vrouw zal aan je vragen wat je punten waren als ze aan het bevallen is’, zeiden ze. Maar ik denk dan: ik heb wel liefst die ene vroedvrouw met 90 procent. (lacht)

Laten we er Paul Verhaeghe even bij halen. Die zegt over deze tijd: ‘Je bent geen burger meer, maar een individu dat het moet maken op grond van eigen inspanningen: je bent je eigen projectmanager. Voor je slagen en falen ben je zelf volledig verantwoordelijk. Elke mislukking is een persoonlijk falen waarvoor je je schuldig moet voelen.’

Lemmens: Inderdaad. Het is de ziekte van deze tijd. We zijn geen samenleving meer. Kijk maar naar hoe we gepolariseerd worden en gedwongen worden om naar onszelf te kijken, want ‘een ander zou maar eens wat meer moeten hebben’. Ik ben dat ook vollen bak aan het doen, ik voel ook dat stemmetje in mijn hoofd dat zegt dat ik aan mijn kinderen moet bewijzen dat ik ook iets kan, terwijl alles in mij tegelijk roept dat ik er alleen maar voor hen moet zijn. Veel mensen gaan kapot aan die druk, dat zie je aan de cijfers van de mensen die uitvallen. Zeker in de zorg. Ook daar is alles zeer individualistisch geworden. Daar heb ik grote ogen van getrokken: een ziekenhuis wordt geleid als een bedrijf, en dan mogen wij nog van geluk spreken in ons land.

Je bent van de ene ratrace in de andere gesukkeld?

Lemmens: Er is al vaak tegen mij gezegd dat ik niet zo veel tijd héb per patiënt, dat we ons ‘al die babbels’ niet kunnen permitteren. Maar deze babbel, denk ik dan, kan er wel voor zorgen dat deze moeder zich nu een pak beter voelt en toch haar borstvoeding kan verderzetten. De druk is groot en iedereen in de zorg heeft daar problemen mee.

Is je programma ook een appel op de politiek, om eens een groot woord te gebruiken?

Lemmens: (denkt na) Een pleidooi voor wat meer zachtheid, dat is het misschien wel. Maar ik ben altijd voorzichtig om daar grote statements over te maken. Als er mensen zijn die denken: ‘Ha, dat BV’tje gaat ook eens haar handen vuilmaken, zie’: ook oké. Maar misschien zullen sommigen eindelijk ook de sprong naar een nieuwe job durven te wagen, na lang twijfelen? In ieder geval moeten we als maatschappij goed nadenken over hoe we de mensen die voor ons zorgen kunnen ondersteunen. Veel mensen vallen uit, en dat is doodjammer.

***

Als kind speurde An Lemmens het liefst naar scherven van potten en kruiken in de tuin. Ze groeide op tussen de kippen, ganzen, honden, katten en cavia’s. Volgens de legende waren haar allereerste woordjes: ‘Pietje de cavia’.

Alles veranderde toen ze Blood Sugar Sex Magik beluisterde. An Lemmens was twaalf, de Red Hot Chili Peppers zetten haar geest in vuur en vlam. ‘Ik was gewoon verliefd op Anthony Kiedis’, lacht ze. ‘Ik kan nog steeds elk woord van die plaat meezingen en elk optreden van de Peppers in de buurt ga ik bekijken. Die plaat markeerde het einde van mijn kindertijd en was een gateway naar een ander soort muziek en een ander soort leven. Met het woordenboek op mijn schoot zat ik elk woord uit hun songs te vertalen en nadien ben ik me meer en meer gaan afzetten tegen alles. Ik wilde ook meer vrijgevochten in het leven staan.’

Bekend is hoe Lemmens vervolgens op haar drieëntwintigste werd ‘gescout’ tijdens Marktrock in Leuven. Een van de bazen van muziekzender TMF zag haar dansen en stak haar een naamkaartje toe. Een screentest later was ze opeens een schermgezicht en voor ze het goed en wel besefte mocht ze haar jeugdheld Anthony Kiedis interviewen.

‘Ook al heb ik er mijn hele leven voor gewerkt, ben ik eigenlijk nooit een tv-kijker geweest’, zegt ze nu. ‘Ik ging altijd eerder met een boek in de zetel liggen, dat bracht me meer rust.’

Aan die beginperiode heeft An Lemmens wel nog veel vrienden overgehouden, vertelt ze. ‘De kerels’ van Bloodhound Gang bijvoorbeeld. ‘Ik weet eerlijk gezegd niet of de band nog actief is, maar apart zijn ze wel nog met van alles bezig. De bassist doet heel bizarre dingen in Duitsland.’

…

Lemmens: (lacht) Ik weet het, maar het zijn superlieve gasten. En op Graspop kom ik ook altijd veel oude bekenden uit die tijd tegen.

In Welcome to the AA, de podcast van Alex Agnew en Andries Beckers, zei je dat TMF een grote speeltuin was met veel roestplekken, ‘waar je moest oppassen dat je geen tetanus opliep’.

Lemmens: En ik was gelukkig goed gevaccineerd. (lacht) Ik ben me altijd heel bewust geweest van de gevaren, denk ik. Er is me al vaak gevraagd of ik ‘dingen’ heb meegemaakt, en natuurlijk heb ik dingen meegemaakt, maar ik heb nooit de nood gevoeld om daarover op de barricaden te gaan staan. Ook al waren sommige dingen echt niet oké, dat besef ik ook wel. Bij zo goed als elk interview voelde je: die wil hier straks met mij in bed duiken. En we móésten op de cover van ‘de P’ (P-Magazine, nvdr.) gaan staan, al wilden we dat niet. Er werd van ons verwacht dat we onze borsten zouden uitspelen, dat we ‘de stoeipoes’ zouden zijn. Dat was onze rol. Dat kun je je nu niet meer voorstellen. Ik heb altijd een grote mond gehad en ik kon goed opkomen voor anderen, maar voor mezelf niet. Helemaal niet. Over sommige situaties denk ik nu: die had ik gewoon een sjot in zijn kloten moeten geven. En ik heb dat nooit gedaan, omdat er altijd duidelijk werd gemaakt: als jij het niet doet, staat er morgen iemand anders klaar.

Het verschil met de nieuwe generatie, die zich écht niet laat doen en achterovervalt van sommige van mijn verhalen, is enorm. Gloria Monserez, Amber Broos: ik kijk met veel bewondering naar hen.

Tot slot: smaakt het maken van persoonlijke programma’s naar meer?

Lemmens: Ja. Niet omdat ik als persoon meer aandacht moet krijgen, maar ik wil wel mijn persoonlijke band met mensen meer uitwerken. Wat meer afstand nemen van die shiny floor en eens echte verhalen brengen: dat zou heel fijn zijn. Ik ben er klaar voor. Ik ben niet meer bang van diepgaande gesprekken. Ik kan nu goed luisteren naar anderen, terwijl ik vroeger nog te veel zoekende was naar mezelf en me niet durfde open te stellen. Ik wilde absoluut niets persoonlijks geven aan de wereld, en dan kon ik dat ook niet teweegbrengen bij andere mensen. Als dit een deur opent naar een ander soort programma’s, dan zou dat heel fijn zijn. Maar neem me nu ook The Voice niet af, dan word ik doodongelukkig.

Je bent al van kinds af geïnteresseerd in dierenwelzijn, maar ook in geschiedenis en oorlog. Met zo’n profiel…

Lemmens: …moet ik toch ooit eens iets voor Canvas doen! Dat is mijn droom. Het hoeft zelfs niet voor Canvas te zijn. Laat me iets doen voor de Dossinkazerne of voor het Fort van Breendonk. Schakel me in, dit is een oproep. (lacht) Ik ben er vaste klant en zou er dolgraag gids zijn. Verhalen vertellen, mensen onderwijzen: dat zie ik me later doen. Mijn interesse voor de donkere kant van de geschiedenis is groot. True crime is nu hip and happening, maar op mijn tiende knipte ik al alle artikels over moorden uit de krant. Ik weet ook niet waar die fascinatie vandaan komt.

Mensen hebben een bepaald beeld van mij, en het is oké dat dat beeld bestaat, maar zoals bij een ijsschots zit er onder de top nog een hele berg. En ja, ik heb die muur tussen mijn werk en mijn persoonlijk leven zelf opgebouwd. Maar daar maak ik nu steeds meer gaatjes in, waar al eens door gekeken mag worden. Bepaalde handvatten heb ik ooit geïnstalleerd om mezelf te beschermen, heb ik beseft, maar nu zijn die niet meer nodig.

Alles welbeschouwd: wat is het meest waardevolle dat televisie je heeft gebracht?

Lemmens: (denkt na) De bekendheid, waardoor ik goede dingen heb kunnen doen. Voor dieren, en nu ook voor andere mensen.

Dan moeten we alleen nog op zoek naar de papegaai die hier ontsnapt is.

Lemmens: En die vooral niet terugbrengen, als we hem al vinden. (lacht)