Ahlaam Teghadouini wil niet bang zijn: ‘Een ridder spelen, dat is de droom’

Op feestjes wil iedereen door haar in de lucht getild worden en ook met haar carrière gaat het fors bergopwaarts. Ze won de belangrijkste televisieprijs van Nederland en is te bewonderen in het tweede seizoen van Roomies. Ahlaam Teghadouini over Gaza, ADHD, anime en die ene droom die blijft. ‘Het is zot wat mij allemaal overkomen is.’

De korst van de cake is hard als steen. Ahlaam Teghadouini duwt en wringt even, maar krijgt haar mes er dan toch vlot doorheen. Dit is een vrouw die op feestjes zonder verpinken andere gasten boven haar hoofd optilt, dan is een belegen cake geen partij.

‘Het was een surreëel moment’, zegt ze met een mond vol gebak. ‘Ik was goed omringd, het was een prachtig gala en de zaal ging helemaal los. Ik had wel wat Oscar-vibes, ja.’

Op de Kunstberg in Brussel nemen toeristen van alle nationaliteiten foto’s van het uitzicht op de stad. De hangende tuin, de toren van het stadhuis, in de verte de koepel van de basiliek van Koekelberg. Op de achtergrond loeien de sirenes van ziekenwagens en politiecombi’s onafgebroken. Net als in Roomies, de reeks over twee lesbische huisgenoten in Brussel waarmee Teghadouini drie jaar geleden doorbrak en waarvan het tweede seizoen vanaf deze week te zien is op VRT Max, en straks ook op VRT Canvas. Naast Teghadouini en haar roomie Laura De Geest maken ook Jennifer Heylen, Jonas Geirnaert, Dominique Van Malder, Zouzou Ben Chikha en Romy Lauwers hun opwachting.

Teghadouini werd geboren in Gouda en woont sinds haar zevende in Brussel. Twee dagen voor ons gesprek won ze de belangrijkste film- en televisieprijs in Nederland. Voor haar rol in Sihame 2, een ‘rauwe wraakserie’ waarin het hoofdpersonage besluit om revanche te nemen nadat een seksvideo van haar viraal is gegaan, kreeg ze een Gouden Kalf voor beste hoofdrol in een dramaserie. In haar dankwoord vermeldde ze regisseur Fadua El Akchaoui, de hele crew, de omroepen en de producent, haar vader en moeder (‘zonder hen was ik er niet’), en ten slotte haar zusjes en haar broer (‘die vergeet ik nooit’).

‘Ook wil ik zeggen,’ zei je op het einde van je speech nog snel, ‘rot op met je fascisme, met je ontmenselijking, met de onderdrukking. Free Palestine, Soedan, Jemen, Congo, allemaal veel te veel om op te noemen. Dank je wel. Meer liefde, meer liefde.’

Ahlaam Teghadouini: Mijn stiefvader is Palestijns. In een paar dagen tijd is hij zijn hele familie verloren. En ik heb veel Palestijnse vrienden. Ik moest er dus wel iets over zeggen. Het is verschrikkelijk wat er gebeurt, en het is verschrikkelijk dat het maar blijft duren. Mijn brein kan het niet aan. Waarom reageren we anders op Oekraïne dan op Palestina? Ik word er boos van en verlies er mijn geloof in grote instituten door. En ik ben bang voor onze nakomelingen, die nu moeten toekijken en voelen dat er niets verandert.

Maar dat laatste, over de liefde, wilde ik er ook absoluut in. Bij alles was ik doe vertrek ik vanuit liefde, alleen daarmee kun je mensen samenbrengen en iets moois opbouwen. En we moeten niet alleen zelf liefde verwachten, maar ook luisteren naar hoe anderen liefhebben en op die manier samen tot een soort nieuwe taal komen. Liefde is gewoon een heel sterke motor.

Ook in je werk?

Teghadouini: Ook in mijn werk, ja. In mijn hoofd onderga ik altijd hetzelfde proces wanneer ik nadenk over een rol: kan ik dit personage begrijpen, of ligt ze te ver van mij af en ga ik de hele tijd moeten doen alsof? Hoeveel tijd heb ik om me voor te bereiden? En sowieso ook, zeker de laatste tijd: is er liefde in het spel? Tot nog toe heb ik vooral personages gespeeld – Sihame, Bibi in Roomies, Nadia in Grond – die niet per se worden geliefd of niet op de juiste manier geliefd zijn geweest in hun jeugd. Daardoor hebben ze dingen heel snel alleen moeten doen en kunnen ze de grote gevoelens in het leven moeilijk met anderen delen. Als actrice geef ik hen een beetje liefde door te proberen hen te begrijpen. Maar meer en meer voel ik dat het tijd is voor andere rollen, voor personages die nog niet zijn uitgelicht. Van die gekke outcastrollen, waarvoor je zes uur in de make-up moet zitten en die je heel overdreven mag spelen, ik ben er helemaal klaar voor. (lacht) Mijn droom is sowieso nog altijd om ooit een ridder te spelen in een historisch epos. In een harnas op een paard over een slagveld rijden, dat moet heel krachtig aanvoelen, heel Queen Elizabeth-achtig.

Je hebt ooit gezegd dat ‘iemand als ik’ alleen maar van bijrollen en niet van hoofdrollen kon dromen. Van dat idee ben je ondertussen af, mag ik hopen?

Teghadouini: Na dit weekend zeker, dat is nu helemaal voorbij. (lacht) Maar ik ben natuurlijk wel van een generatie die niet veel voorbeelden heeft gehad. Daar was ik me altijd goed van bewust. In mijn jeugd had ik het vuur in mij dat het me wel zou lukken, op de ene of andere manier. Maar toen ik in de mediawereld terechtkwam, merkte ik snel dat er maar weinig mensen rondom mij wisten waar ik vandaan kwam, wat voor achtergrond ik had en hoe mensen zoals ik naar de wereld kijken. Ik heb een hele weg moeten afleggen, een hele strijd moeten voeren, vooraleer ik als vrouw van kleur, en als vrouw tout court een kans kreeg. En dat begrepen veel minder mensen dan ik had gehoopt. Daardoor heb ik vroeg beseft dat ik mijn eigen deuren moest openen. En zodra ik ergens binnen was, zou ik zelf ook deuren moeten openen voor anderen, voelde ik. Waar ik kan, probeer ik nu dus mensen naar boven te trekken. Want achter ons harnas van kleur, taal, cultuur, geslacht klopt bij iedereen hetzelfde hart en hetzelfde verlangen om gezien en geliefd te worden.

Op welke manier open jij deuren voor anderen?

Teghadouini: Ik heb bijvoorbeeld een vzw opgericht – vzw ADHD, een afkorting voor Alternative Dimensions in High Definition – die jongeren wil helpen die anders geen kansen krijgen in de film- en televisiewereld. Veel mensen kunnen een opleiding in een kunstschool gewoon niet betalen, maar zitten wel met een passieproject in hun hoofd. Die proberen wij een ingang te bieden, door hen in contact te brengen met de mensen die ik in de loop van de jaren in de sector heb leren kennen.

Ik vind dat heel belangrijk, maar ik zie mezelf niet als een rolmodel. Ik heb altijd moeite gehad met dat woord. Het klinkt alsof ik het allemaal al weet, terwijl ik ook maar voor de eerste keer op deze aardbol ben. Ik ben zelf nog zoekende en groeiende. Ik ben erg nieuwsgierig, en dat wil ik blijven. Op een set wil ik ook altijd met alle medewerkers praten, wat niet iedereen altijd even tof vindt, omdat ik me zogezegd ‘moei’ met hun werk. (lacht)

***

Op haar veertiende schreef Teghadouini zich in op de kunstschool. Ze betaalde die studies zelf, met geld dat ze als afwasser verdiende. Twee jaar later keerde haar moeder terug naar Nederland, maar Teghadouini besliste om in Brussel te blijven. Ze doolde rond, vond onderdak bij vrienden en sliep ook een tijd op straat, onder meer in het Centraal Station. ‘Ik had nu eenmaal een droom, en voor die droom was ik bereid alles op te offeren’, zei ze over die periode eerder al.

Nu ze haar droom beleeft, zegt ze: ‘Het is zot wat mij allemaal overkomen is. Een beetje de Belgische droom, ja.’

Ze heeft altijd graag geleefd, vertelt ze. ‘Ik heb ups-and-downs gekend, maar zelfs in mijn donkerste momenten heb ik nooit gedacht aan opgeven. Maar het houdt me wel nog elke dag bezig. Ik zou willen zeggen dat het alleen maar hard werken is geweest, maar dan zou ik alle andere hardwerkende mensen die het ook al jaren proberen, tekortdoen.’

Wat haar naar eigen zeggen heeft geholpen, is te leren praten over wie ze is en voldoende te reflecteren over zichzelf, wat ze te bieden heeft en wat ze er zelf voor terugwil, voor dat acteren. ‘En je moet natuurlijk ook geluk hebben. De juiste mensen tegenkomen op de juiste momenten en die kansen leren herkennen.’

Na de kunsthumaniora ging ze even psychologie studeren. Ze vond het interessant, maar voelde in alles dat ze op die manier niet gelukkig zou worden. ‘Ik moet kunnen creëren’, zegt ze. Na haar rol in de Ketnetreeks Hoodie veranderde alles, want daarna volgden de Play4-serie Grond, over twee drerries die de begrafenisonderneming van hun vader willen moderniseren, en Roomies, ‘de eerste queer reeks op VRT 1’.

Teghadouini: Door wat ik in mijn leven allemaal heb meegemaakt kan ik heel diverse verhalen vertellen, besefte ik op een bepaald moment, en kan ik ook verschillende facetten van emoties laten zien. En ik word snel vriend met mensen, dat heb ik van mijn mama. Ook dat helpt. Als je altijd maar in de schaduw gaat staan, kom je nooit in de spotlights.

***

Als kind speelde ze met haar zusjes Disneyfilms na. Bambi en Shrek vooral. ‘Die videobanden heb ik tienduizend keer gezien’, lacht Teghadouini. ‘In de winkel gingen we dan kartonnen dozen halen waarmee we de decors en personages namaakten. En natuurlijk was ik toen al de regisseur die vertelde wat iedereen moest doen.’

Later raakte ze in de ban van Kate Winslet. Een topvrouw, noemt ze haar. ‘Ze speelt heel erg van binnen naar buiten, als dat logisch klinkt, zodat je bijvoorbeeld alleen al in haar ogen kleine twinkelingen kunt zien veranderen in intens verdriet. Daar heb ik goed naar gekeken en die technieken pak ik mee in al mijn personages.’

Ook anime, de Japanse teken- en animatiefilms vol kleurrijke en expressieve figuren, was een invloed. ‘In anime zie je heel uitvergrote emoties, in close-up getekend, met de juiste twitch in een wenkbrauw of de juiste spierspanning in het gezicht. Dat probeer ik ook te doen wanneer ik speel: eerst heel erg uitvergroten, en dan weer verkleinen.’

Doordat ze opgroeide in Gouda en Brussel wisselt ze moeiteloos van accent. Ook tijdens ons gesprek. ‘Ik heb Vlaams leren spreken omdat ik op school gepest werd om mijn Nederlandse accent’, zegt ze. ‘Oké, dacht ik, dan word ik een van jullie en zal ik zoals jullie praten. Sindsdien pas ik me gemakkelijk aan, wat natuurlijk een voordeel is in mijn werk. Het heeft me enorm geholpen, anders was ik in elke serie “de Nederlandse” geweest. Dus bedankt pestkoppen, I guess? (lacht)’

Waarom acteer je?

Teghadouini: (denkt na) Als uitlaatklep, voor een stuk. Niet per se om weg te lopen van mezelf, maar om te ontdekken in hoeverre ik bepaalde emoties begrijp. En om mezelf uit te schakelen en iemand anders een stem te geven. Op die manier ontwikkel ik mezelf, en geef ik ook een leven aan mensen die anders misschien niet op tv of in een film zouden komen. Daar heb ik veel gesprekken over met schrijvers en regisseurs. Als een personage iets meemaakt wat maatschappelijk relevant is, moet ik in mijn spel zo dicht mogelijk bij de waarheid en bij persoonlijke ervaringen blijven. Daar doe ik altijd veel onderzoek naar, via gesprekken met ervaringsdeskundigen of organisaties die rond een bepaalde thematiek werken. Want het is niet zomaar fictie. De media hebben zo veel effect, individueel maar ook collectief. We moeten zorgvuldig omspringen met die invloed. Heel veel wereldleiders weten dat natuurlijk ook, anders zou er niet zo veel propaganda bestaan. Daarom probeer ik naast mijn acteren ook erg betrokken te zijn, en me te engageren om andere mensen te helpen. Zoals nu rond Gaza. Door erover te praten, te doneren, te helpen met vrijwilligerswerk en er zelf verhalen over te schrijven – wat ik ook meer en meer doe. Wij hebben de luxe om onze tv af te zetten en de gruwel te vergeten, maar als ik mijn stiefvader hoor huilen omdat hij zijn hele familie en zijn hele wijk is verloren, kan ik niet blijven stilzitten en zwijgen. Het gevaar bestaat dat we apathisch worden van al het geweld en al het lijden dat via de smartphone en de tv ons leven binnenstroomt, maar ik wil blijven oproepen om in actie te komen en druk te blijven zetten op onze regeringen. Ik kan gewoon niet anders.

Schuilt er nog veel woede in je?

Teghadouini: Toch wel, ja. Op het gala van de Gouden Kalveren was ik bijvoorbeeld kwaad omdat niet meer mensen in hun speech iets over Gaza zegden. Je krijgt nu een podium, dacht ik, trek dan toch je mond open. Maar ik snap dat veel mensen schrik hebben om erover te praten. Niemand wil zijn job verliezen of in de toekomst minder kansen krijgen. Maar ik wil niet bang zijn. En eigenlijk hoeven we niet boos te zijn op mensen die niets doen of zeggen, dat weet ik ook, maar op het systeem dat het geweld in stand houdt en deze angst teweegbrengt.

Woede is ook een belangrijke motor in mijn werk, net als liefde. Heel veel vrouwen lopen met woede rond, door al het onbegrip en alle microagressies en alle kleine onderdrukkingen die we al vanaf jonge leeftijd ondergaan. Er wordt ons heel vaak verteld wat we allemaal niet mogen doen. En als we ons dan ergens onzeker over voelen, is het van ‘maar waar is je ambitie?’ Je wordt naar boven getrokken als je je laag voelt, en omlaag als je je goed voelt. Het is nooit goed. Dat blijft een moeilijke strijd. Gelukkig heb ik een uitlaatklep gevonden, in acteren en in muziek. Ik gun iedereen zoiets.

***

Onder haar artiestennaam Ategha dj’t Teghadouini regelmatig. Samen met Mickael Karkousse van Goose maakte ze een eerste eigen nummer dat op de soundtrack van Roomies 2 is beland. Vanaf eind deze maand is ze bovendien te zien in de film Porte bagage, over een Marokkaanse familie die dreigt uiteen te vallen na de dood van de moeder. En alsof het allemaal nog niet genoeg is, neemt ze in Nederland een nieuwe reeks op en tourt ze door Vlaanderen met de schoolvoorstelling Fatilou M, over opgroeiende jongeren in de stad.

Niets doen is geen optie, Wannes Cappelle zong het al.

Teghadouini heeft ADHD. Het hinderde haar op school, vertelt ze, nu beschouwt ze het als een troef. ‘Het zorgt ervoor dat ik heel oplossingsgericht denk en gemakkelijk in een soort hyperfocus ga. En op de set ben ik me daardoor ook heel erg bewust van de camera en het licht, en kan ik telkens weer goed ‘in het moment’ duiken wanneer we een scène moeten overdoen. Het is alleen jammer dat ik de diagnose pas op mijn negentiende heb gekregen. Toen ik ze eindelijk kreeg, was ik enorm opgelucht.’

Het maakt je ook vatbaar voor verslavingen, zeg je in het boek Het vrouwenlijf en wat we er niet over weten van Sofie Peeters. Wat is je laatste verslaving?

Teghadouini: (denkt na) Werken, vrees ik. Het is soms moeilijk om tevreden te zijn met wat ik al heb gedaan omdat ik altijd meer wil en weet dat ik ook meer kán. Gelukkig heb ik een goed management. Zij bewaken de balans en zorgen voor een duidelijke discipline in mijn leven. Zonder hen zou ik nog veel meer werken dan ik nu al doe.

‘Bibi, don’t be a slave’, zegt het lief van je personage in Roomies 2. ‘Leef een keer in het nu.’

Teghadouini: Dat gaat ook voor mij op, ja. Ik probeer er echt op te letten. Net zoals ik al beter op mijn strepen sta wanneer ik me ergens niet comfortabel bij voel. Dat heb ik echt moeten leren, zeker in deze industrie, waarin alles almaar sneller moet worden afgewerkt zonder veel rekening te houden met de acteurs of de crew. Dat is moeilijk, omdat ik altijd een pleaser ben geweest en omdat je niet gezien wil worden als ‘de lastige’. Maar er moet echt meer aandacht komen voor mentale gezondheid in onze sector. Vooral bij heftige rollen mis ik die opvolging. Na het eerste seizoen van Sihame zat ik er echt door. Ik was tijdens de opnames door zo veel emoties moeten gaan, had zo dikwijls fake moeten hyperventileren dat mijn brein op de duur dacht dat het echt was.

Op mijn vraag was er tijdens de opnames van het tweede seizoen gelukkig een psycholoog op de set, en dat zou standaard zo moeten zijn. In de sneltrein die zo’n productie is, heel even kunnen stilstaan en met een deskundige praten over hoe je je voelt nadat je je zo kwetsbaar hebt opgesteld: dat helpt al enorm veel. Net zoals je een stuntcoach hebt, of een intimiteitscoach, zou er daarom ook altijd iemand aanwezig moeten zijn die werkt rond mentale gezondheid.

Naast acteren is ook gewichtheffen een uitlaatklep, las ik. Hoeveel kilo til je al?

Teghadouini: (lacht) Ik ben een tijdje ziek geweest en het was de laatste maanden erg druk, ik moet het dus weer opnemen. Ik mis het, het laat me zo machtig voelen. Zoals wanneer ik een pakketje bestel en de postbode zegt dat ik moet oppassen, ‘want het is wel erg zwaar’, en ik het dan tot zijn verbazing zonder problemen ophef.

Op feestjes til je soms zomaar mensen op.

Teghadouini: Dat is mijn party trick inderdaad, en er staan dikwijls lange wachtrijen. Iedereen wil blijkbaar door mij opgetild worden.

Ook op het feest na de Gouden Kalveren?

Teghadouini: (lacht) Nee, daarvoor had ik die avond veel te hoge hakken aan.