‘De eerste YouTubevideo ooit was prachtig in zijn onbenulligheid’

Tobias Cobbaert schrijft wekelijks over wat hem wakker houdt. Of net niet.

Op 23 april vierde YouTube een speciale verjaardag: het was exact twintig jaar geleden dat de allereerste video op het platform werd geüpload. Het filmpje heet Me at the Zoo en duurt negentien seconden. We zien Jawed Karim, een van de oprichters van YouTube, bij de olifanten staan. Aarzelend spreekt hij de camera toe: ‘Oké, dus we staan hier bij de olifanten. Het coole aan deze kerels is dat ze heel, heel lange snuiten hebben… en dat is cool. Meer is er niet echt te zeggen.’ Tenzij je twee jaar oud bent, leer je niets nieuws, en Karim vertelt het niet bepaald charismatisch, maar vanwege de context werd de video massaal bekeken.

Op zich is het grappig dat de allereerste YouTubevideo ooit zo onbenullig is. Maar eigenlijk word ik er ook een beetje weemoedig van. Dit was de droom waar YouTube, en bij uitbreiding het internet, voor stond. Plots had iedereen een platform om willekeurige momenten te delen. Wanneer zo’n onnozel filmpje plots een gigantisch publiek bereikte, was het vaak niet duidelijk waarom net die video zo populair werd. We hebben het immers over YouTube, het platform waar de meestbekeken video ooit over baby Charlie ging, die in de vinger van zijn broer beet. Charlie is geen celebrity geworden, en tenzij je er expliciet naar zoekt, heb je geen flauw idee wat er van hem geworden is. Die bijtgrage baby is een van de bekendste voorbeelden, maar YouTube stond vol met losse gedachten van alledaagse mensen.

Wat een verschil met het hedendaagse YouTube. Tegenwoordig wordt de site niet gedomineerd door amateurs, maar door influencers die actief de aandacht opzoeken. Viraliteit is al lang niet meer iets wat je per ongeluk overkomt. Daarnaast is het platform gekoloniseerd door bedrijven die er vooral een promotool in zien. Telkens wanneer je naar YouTube hebt gesurft, worden je op z’n minst drie producten aangesmeerd. Het gevoel dat je per ongeluk een pagina uit het dagboek van een wildvreemde leest, is zeldzaam geworden. Daar zit immers geen verdienmodel achter, en dus wordt het niet interessant geacht.

Zelf lijkt Jawed Karim de veranderde koers van YouTube, nadat hij het platform aan Google verkocht, ook te betreuren. Hij past de beschrijving van Me at the Zoo regelmatig aan om kritiek te geven op de beslissingen die het platform maakt, zoals het verwijderen van de teller die toont hoeveel dislikes een video krijgt. En in 2023 paste hij de thumbnail eventjes aan naar eentje in de stijl van MrBeast, de grootste YouTuber van het moment en een schoolvoorbeeld van de symptomen die ik hierboven beschreef.

Hoe onnozel het filmpje in de zoo ook mag zijn, ik vind het duizend keer charmanter dan de commerciële, zorgvuldig bedachte content die nu de scepter zwaait op Youtube. Meer mensen zouden me moeten vertellen hoe cool de snuiten van olifanten zijn, in plaats van me een waterfles met een smaakje of een scheerapparaat te verkopen.