The Alchemist, de productiefste producer van het jaar

Met zijn vijfde langspeler in 2025 tekent hij – nog maar eens – voor een van de beste rapalbums van het jaar (Mercy, met Armand Hammer). En dan laten we zijn samenwerkingen met Erykah Badu én Yasiin Bey nog onvermeld. Wie is The Alchemist, de producer die al een kwarteeuw van hoogtepunt naar hoogtepunt gaat?

Zoals wel vaker bij jongens van zijn generatie, die eind jaren 80 gebeten werden door de hiphopmicrobe, zijn het de Beastie Boys die het vuur aan de lont staken. Alan Maman was negen jaar jong toen het New Yorkse trio zijn succesdebuut Licensed to Ill uitbracht en zijn wereld veranderden. ‘Om die witte, Joodse kerels te zien rappen en op tournee te zien gaan met Run-DMC, dat vond ik gestoord’, vertelde de producer aan de LA Times. ‘Het gaf jonge gastjes zoals ik hoop.’ Voor Maman is hiphop een ontsnappingsroute uit de gemanicuurde voortuinen en chloorfonteintjes van zijn geboorteplek, Beverly Hills.

Insane in the Brain

Als tiener start hij samen met jeugdvriend Scott Caan (zoon van acteur James Caan) het rapduo The Whooliganz. Veel potten breken ze niet – Caan meet zich de alias Mad Skillz aan, Maman staat bekend als Mudfoot – maar in 1993 mogen de snaken op tournee met Cypress Hill. Hun producer, DJ Muggs, neemt de piepjonge knoppendraaier Maman onder zijn vleugels. Mudfoot wordt The Alchemist, hij verhuist naar New York, en wordt door zijn mentor geïntroduceerd bij Mobb Deep, een van de meest gerespecteerde raptandems aan de Amerikaanse oostkust. In 1999 mag The Alchemist twee beats aanleveren voor hun album Murda Muzik. De bleke, Joodse jongen uit Beverly ‘Hillz’ is vertrokken.

Zowat alle legendarische producers die mee de koers van de hiphop bepaalden, zetten hun eerste stappen in groepsverband. Dr. Dre bij N.W.A., Q-Tip bij A Tribe Called Quest, RZA bij Wu-Tang Clan, J Dilla bij Slum Village. Zo ook de grote voorbeelden van The Alchemist: Pete Rock was de man die de Bronx in vuur en vlam zette in tandem met CL Smooth, DJ Premier verdeelde het gewicht binnen Gang Starr netjes met rapper Guru. Maar The Alchemist vaart van bij het begin een zelfstandige koers. Als freelancer slijt hij zijn met oude disco-, soul-, en funksamples verknipte beats bij New York’s finest, zoals Nas, Ghostface Killah en Jadakiss, en hij blijft een trouwe schakel in de Mobb Deep-keten. Voor Return of the Mac (2007), een soloalbum van Prodigy, mag hij zelfs mee poseren op de hoesfoto.

Dope

In 2010 verkast Maman van New York terug naar Los Angeles, waar hij aansluiting vindt bij een jonge generatie rappers die de west coast-rap nieuw leven inblazen. Schoolboy Q en Ab-soul uit dezelfde Top Dawg-kliek van Kendrick Lamar, en ook Hodgy Beats en Domo Genesis van Odd Future, het collectief waar Tyler, The Creator voor het eerst grote sier maakte. Van Domo Genesis mag de producer zelfs de hele duur van de mixtape No Idols (2012) volmaken. Hij graait daarvoor diep in de platenkast, en strooit met fris knisperende soundscapes met onder meer gitaarsolo’s van de Nederlandse rocker Frank van der Kloot en speelse fusionjazz van Jasper Van ’t Hof. De mixtape is een keerpunt voor The Alchemist. Ook Action Bronson en Boldy James sluiten nu een albumpact met de producer, waarmee zijn actieradius zich plots uitstrekt van New York tot Los Angeles, van Atlanta tot New Orleans, waar hij een spitsbroeder vindt in de rapper Curren$y.

Zijn naam staat niet meer verstopt in de kleine lettertjes maar op gelijke hoogte, breeduit over de hoes. Het is het kenmerk van de echt grote hiphopproducer: de man die in de schaduw aan de knoppen evenveel licht vangt als de ster met de grote mond. Tijdens de Grammy-uitreiking van 2021 zit The Alchemist samen met Freddie Gibbs in de zaal, een nominatie voor hun duoalbum Alfredo op zak. De producer blijft er kenmerkend cool onder: ‘Mocht RZA me vertellen dat mijn muziek dope is, zou dat meer betekenen dan een Grammy.’

Bruggenbouwer

Intussen blijft The Alchemist ook nog steeds beats verpatsen aan de meest geïnteresseerde bieder, soms met onverwachte uitkomst. Groot was zijn verrassing toen Kendrick Lamar tijdens de verbale oorlog met Drake in de lente van 2024 de disstrack Meet the Grahams dropte, met zijn over een pianoloop gedrapeerde, uit een obscure jazzfunkplaat geplukte beat. Trouw blijven aan je recept en resoluut de zeitgeist negeren, zo kun je de succesformule van The Alchemist (48 intussen) verklaren. Hij opereert onder- en bovengronds, verbindt generaties, oldskool en nieuwe school, en overstijgt geografische rapdomeinen. ‘Je blijft gewoon bruggen bouwen,’ klinkt het nog in de LA Times, ‘en als je geluk hebt, dan kun je dat blijven doen.’

Minstens één pluim wil hij graag nog op zijn pet: een samenwerking met Jay-Z. Volgende zomer is het dertig jaar geleden dat diens debuut Reasonable Doubt verscheen, met assistentie van onder meer DJ Premier. Daar hangt al iets in de lucht.