Steve Gunn begeleidt kortfilms van Stan Brakhage met een experimentele livemuziek

Op Videodroom, een project tijdens Film Fest Gent dat zich concentreert op onconventionele film en ditto muziek, kreeg folkrocker Steve Gunn de kans om muziek te componeren voor de avant-garde kortfilms van Stan Brakhage. ‘Als muzikant heeft zijn oeuvre me heel erg geholpen om muziek als het ware te visualiseren.’

In deze tijdlijn is Steve Gunn een folkrocker die succes oogst met zijn solo-albums en ook deel uitmaakte van Kurt Vile z’n Violators. In een ander leven had hij even goed een bekende regisseur geweest kunnen zijn. Als jongeling studeerde hij film en hing hij regelmatig rond in de Anthology Film Archives van regisseur Jonas Mekas, waar hij een liefde opbouwde voor experimenteel werk van bijvoorbeeld Hollis Frampton en Stan Brakhage. Toen de Vooruit hem vroeg of hij in het kader van Videodroom een filmproject live wilde brengen, hoefde hij niet lang na te denken over welke regisseur hij wilde eren.

‘Het werk van Brakhage sprak me altijd heel erg aan omdat hij eigenlijk poëzie met beelden schrijft’, vertelt Gunn aan de telefoon. ‘Als muzikant heeft zijn oeuvre me heel erg geholpen om muziek als het ware te visualiseren.’

Die muziek kan hij nu terug inzetten om het werk van de avant-garde pionier te begeleiden, al zal Gunn niet klinken zoals we van hem gewend zijn. ‘Op mijn eigen albums ben ik natuurlijk vrij afhankelijk van songstructuren, maar dit project gaf me de vrijheid om dat los te laten. De films van Brakhage zijn erg non-lineair en bestaan vooral uit mengelingen van landschapsbeelden en kleuren. Ik heb een meditatieve soundtrack geschreven om bij die visuele poëzie te passen. Mijn songwriting is veel uitgestrekter geworden.’

Brakhage was een erg productieve filmmaker en heeft meer dan driehonderd titels op zijn naam staan. Gunn koos er de reeks Visions in Meditation uit, vier kortfilms van elk ongeveer een kwartier lang. ‘Brakhage staat vooral bekend om zijn vroegste werken. Ik wou iets kiezen uit zijn latere periode, waar het publiek wellicht minder bekend mee is. Deze werken zijn ook wat figuratiever, er vallen bijvoorbeeld huizen en landschappen in te herkennen, terwijl het vroegere werk enkel uit abstracte patronen bestaat. Bovendien vind ik dat de Meditations een heel mooi verhaal vertellen, ondanks de non-lineariteit lijkt er een pakkend einde in te zitten.’

De films van Brakhage zijn doorgaans geluidloos, dus u zou u de vraag kunnen stellen of de toevoeging van muziek niet solt met de fundamenten van het werk. Gunn is het daar alvast niet mee eens. ‘Ik vind zijn films heel ritmisch, en om daar muziek aan toe te voegen is een soort herinterpretatie van het werk. Ik vond het eigenlijk heel bevrijdend om mijn eigen interpretatie van die abstracte beeldenstroom in muziek te gieten.’

Van de vier Visions of Meditation heeft enkel de derde een officiële soundtrack. ‘Dat was grappig, want dat had ik tijdens het componeren eerst helemaal niet door. Toen ik er tijdens mijn repetities voor de zoveelste keer naar keek, hoorde ik plots dat er al een minimalistische soundtrack onder gemonteerd zat (lacht). Ik vond die muziek er wel bij passen, maar wat ik doe is helemaal anders dus het heeft me niet beïnvloed in wat ik doe.’

Bezwerende beeldenstroom

Wat Gunn wél met de films van Brakhage gedaan heeft, konden we gisteren aanhoren in de theaterzaal van de Vooruit. De muzikant slaagde alvast met verve in zijn missie om de kortfilms van meditatieve begeleiding te voorzien. Tijdens Visions in Meditation #1 speelde hij dronende Americana die deed denken aan het recentere werk van Earth. De beelden, shots van huizen die leken alsof ze vanuit een rijdende auto gefilmd werden en rustgevende beelden van de opkomende zee, kreeg daardoor een haast spirituele ondertoon.

Steve klonk inderdaad niet zoals de folkrocker die we op zijn solo-albums horen, maar hij werkte wel verrassend veel met dezelfde instrumenten. Tijdens de tweede kortfilm werd de gitaar aan de kant gelegd en haalde Gunn een klein, houten instrumentje boven – we denken dat het een kalimba was. Hierop speelde hij wat speelse maar daarom niet minder bezwerende melodieën om de beelden van woestijnruïnes tot leven te wekken.

Tijdens het derde hoofdstuk haalde Gunn zelfs een tamboerijn boven. Van Mister Tambourine Man-achtige klanken was er echter geen sprake. De vale maar mooie landschapsbeelden kregen iets spookachtigs door de ritselende ritmes die uit het instrument weerklonken. Deze kortfilm opende overigens misschien wel met onze favoriete beelden van de avond: erg sfeervolle shots van een nachtelijke kermis. In het echte leven blijven we liefst zo ver mogelijk weg van de kakofonische kraampjes, maar met deze sinistere muziek eronder begonnen we bijna te verlangen om vijf euro voor een verlepte hotdog te betalen.

Tijdens het laatste en meest abstracte luik pikte Gunn zijn trouwe gitaar weer van de vloer. De Earth-achtige klanken waren terug, maar tijdens de vaagste beelden waren er enkele hevige, dissonante uithalen te horen die ons abrupt uit onze trance wakker schudden. Een climactische finale die ervoor zorgde wat we naar het einde toe niet té effectief in slaap gewiegd werden door het hypnotische experiment. Het pakkende einde waar de muzikant verwees kwam op deze manier extra hard aan.

Tijdens ons interview benadrukte Gunn dat ‘elke kijker hun eigen verhaal uit de beelden van Brakhage kan halen. Er is een soort plezier te vinden in het creëren van je eigen narratief.’ Dat geloven we graag, maar tijdens de voorstelling hadden we eerlijk gezegd geen nood aan een verhaal met een kop en een staart. Het volstond om ons te laten overspoelen door de boeiende beelden en mee te surfen op het ritme van de contemplatieve soundtrack.