‘Spotify zet in coronatijden muzikanten het mes nog meer op de keel’

Zelfs wanneer muzikanten het water aan de lippen staat, blijft Spotify beweren dat een slechte, oneerlijke deal beter is dan geen deal, schrijft Knack Focus-redacteur Jonas Boel. ‘Dat is maffioos’.

Terwijl ik dit schrijf weerklinkt op de achtergrond Basra, een album van de Amerikaanse drummer Pete La Roca uit 1965, op Blue Note, samen met onder meer saxofonist Joe Henderson en Steve Kuhn, een pianist in wiens discografie ik me recent ben beginnen te verdiepen. Trance uit 1974, bijvoorbeeld, één van zijn releases op ECM Records, is een aanrader.

Wikipedia, Spotify erbij, en dat gaat vlotter dan ooit, zo’n ontdekkingstocht door iemands oeuvre. Voor 9,99€ per maand klik ik wekelijks door de hele muziekgeschiedenis, en de albums die ik opsla in de app zijn een handig lijstje voor wanneer ik een platenwinkel binnen wandel. Sommige parels blinken nu eenmaal harder op zwart vinyl.

Maar ik ben dus een Spotify-adept. Ik volg speellijstjes van platenlabels, andere gebruikers, en muzikanten, vele honderden artiesten, en ik gebruik mijn gepersonaliseerde Release Radar om zelf elke week een playlist aan te vullen met de nieuwste tracks. Maar toegegeven, voor 9,99€ per week koop ik geen schoon geweten. De bedroevend lage bedragen die de meeste muzikanten ontvangen via Spotify zijn algemeen bekend. Dat durft al eens knagen.

Het nieuwe initiatief dat de Zweedse streamingreus deze week de wereld in stuurde, maakt het geknaag er niet beter op. ‘Discovery Mode’ heet de nieuwe feature, een ‘dienst’ waarop labels en artiesten kunnen intekenen om bepaalde tracks extra naar voren te schuiven in het algoritme. Of in de woorden waarmee het bedrijf zich tot artiesten richt: ‘Amplifying artist input in your personalized recommendations’ – input van artiesten vergroten in uw gepersonaliseerde aanbevelingen.

Anders gezegd: via Discovery Mode geeft Spotify bepaalde, voor de artiest prioritaire songs een extra zetje in het algoritme dat de gebruiker doorheen de radiomodus van de app loodst. ‘This allows our algorithms to account for what’s important to the artist’, aldus het persbericht. Daar staat wat tegenover, uiteraard. Iets wat Spotify een ‘promotional recording royalty rate’ noemt. Versta: wie intekent op Discovery Mode krijgt in ruil voor meer exposure minder royalty’s uitbetaald.

Jawel, de marktleider in de muzikale streamingwereld (36% marktaandeel in 2019, het dubbele van Apple Music) heeft een manier bedacht om muzikanten nóg minder te betalen. Zeggen dat het initiatief niet meteen op luid applaus onthaald werd in muzikantenmiddens is een understatement. Zoals één bevriend muzikant reageerde op Facebook: ‘Dus in ruil voor meer zichtbaarheid krijgen we in plaats van €0,000000000000000000003 dan €0,000000000000000000002 per stream?’.

Op Twitter vergeleek Geoff Barrow, bekend van Portishead en Beak>, en labelbaas van Invada Records, Spotify met Donald Trump of de Tories, de conservatieve partij van Engeland. Er is iets van aan. Wat Spotify doet is hun machtsmonopolie gebruiken om in barre coronatijden muzikanten het mes nog meer op de keel te zetten. Cynisch en gewetenloos, zeker omdat pas twee weken geleden muzikantenverenigingen vanuit de VS en Engeland Spotify opriepen tot een meer eerlijke betaling.

Eén cent per stream, zoveel vraagt de Union of Musicians and Allied Workers, in hun campagne Justice at Spotify. Omgerekend 0,008 euro, rechtstreeks van luisteraar naar artiest. Andere eisen zijn meer transparantie over de contracten en deals die Spotify sluit met grote labels, en een ultiem verbod op het ‘pay to play’-principe – curators van populaire playlists die zich via schimmige promotiebedrijven laten betalen om songs in hun lijst op te nemen.

‘Payola’, zoals dat in Engels heet. Payola was een wijdverspreid gebruik in de junglejaren van de platenindustrie, toen radiostations, dj’s, en zelfs platenwinkels zich door de platenmaatschappijen lieten betalen om bepaalde releases extra aandacht te geven. Exposure in ruil voor geld, dus. En dat lijkt wel heel hard op wat Spotify nu wil lanceren met Discovery Mode. Zelf noemt het bedrijf hun nieuwe feature trouwens ‘een experiment’, ten voordele van ‘a great experience for both listeners and artists’.

Maar laat u vooral niks wijsmaken. Spotify verschilt niks van sociale mediagiganten als Facebook. Ook daar houden ze vast aan het principe ‘bringing the world closer together’, terwijl de roep om meer daadkrachtige actie tegen de verspreiding van de haatpraat en politieke manipulatie die polarisatie in de hand werkt net steeds luider klinkt, ook vanuit het bedrijfsleven. Verbinding smeert de boterham van Mark Zuckerberg niet, eindeloos scrollen langs advertenties doet dat. Net zoals advertenties Spotify doen draaien, en niet de muziek.

Want zelfs wanneer muzikanten het water aan de lippen staat blijft Spotify beweren dat een slechte, oneerlijke deal beter is dan geen deal. Dat is maffioos. Terwijl het bedrijf enkele dagen geleden nog 235 miljoen dollar op tafel legde voor de overname van het podcastplatform Megaphone, bedisselen ze een duivelscontract voor artiesten waarin ze hun ziel verkopen voor een tikkeltje meer zichtbaarheid. ‘Laat het smaken, die sandwich met exposure’.

Deleten dan maar, die app? Niet per se. Iets meer strengere luisterhygiëne is al een begin. Luister bewust, net zoals u op Facebook geen slaaf van het algoritme hoeft te zijn en niet hoéft te klikken op dat spannend filmpje. En met 9,99€ koopt u geen schoon geweten, maar u bent wel van die duivelse reclames verlost. Da’s al iets.