Van Morrison in Bozar: nog steeds een onverwoestbare natuurkracht

Komende zomer wordt hij tachtig, maar aan vitaliteit blijkt het Van Morrison nog steeds niet te ontbreken. Samen met zijn tienkoppige band gaf de Belfast Cowboy in Bozar een ronduit subliem concert en kon er, in weerwil van zijn reputatie, zelfs af en toe een glimlach af.

Op 13 juni verschijnt Remembering Now, zijn 48ste studioplaat en de eerste met origineel materiaal sinds drie jaar. In Brussel liet Van Morrison dat nieuwe werkstuk echter onaangeroerd. In de plaats daarvan bewoog hij zich kriskras door zijn rijke oeuvre en ook dat leverde meer dan eens een aangename verrassing op. Tot drie keer toe sneed de Noord-Ierse zanger classics uit de vroege seventies aan. Van de skifflenummers uit zijn jeugd, die twee jaar geleden nog zijn setlist domineerden, waren er dit keer nog slechts twee overgebleven. 

Van Morrison staat bekend als een norse klant, een knorrepot die weinig moeite doet om het publiek te behagen en tegelijk bekend staat als een gesel voor journalisten. Maar je moet hem nageven dat hij altijd zijn instincten volgt en, getuige zijn eigenzinnige songkeuzes, zelden in de val van de voorspelbaarheid trapt. Wel respecteert hij zijn publiek genoeg om in kwalitatief opzicht telkens het onderste uit de kan te halen. Zijn band was er dus weer één om U en Merci tegen te zeggen. In Bozar, tijdens het laatste van zijn twee Belgische concerten, werd Morrison geruggensteund door acht fenomenale muzikanten, waaronder drie blazers, en twee zangeressen. Zelf was hij afwisselend in de weer op saxofoon, harmonica, piano en gitaar en bewees hij dat zijn stem nog altijd tot de felste natuurkrachten van dit tijdsgewricht behoort.

Van the Man, naar aloude gewoonte met hoedje en zonnebril, wisselde weinig woorden met de toeschouwers, maar liet vooral de muziek spreken. En ook al bleef R&B het fundament, zijn songs waren net zo goed schatplichtig aan Keltische folk, swingjazz, country en blues. Zelf heeft de artiest die organische mengvorm ooit Caledonian Soul gedoopt. Van belang in die omschrijving is vooral de wetenschap dat Van Morrison trouw blijft aan zijn roots en er onverdroten zijn eigen ding mee doet.

Lange solo’s

De zanger, die spiritualiteit en mystiek doorgaans hoog in het vaandel voert en in het verleden weleens flirtte met Scientology, kwam in Brussel opvallend aards voor de dag. Vanaf opener Only A Dream toeterde hij er duchtig op los en zo zette hij de toon voor de rest van de avond. In vrijwel alle songs zaten lange instrumentale passages en kregen de muzikanten om beurten de ruimte om uitgebreid te soleren. Vooral de blazers, (contra)bassist Pete Hurley en Hammondorganist Richard Dunn waren bepalend voor het klankbeeld.

Met het oog op het schuifelende Someone Like You vatte Van Morrison post achter het klavier en prompt mocht één van de zangeressen op een soulvolle manier haar stembanden uitrollen. De nummers volgden elkaar in snel tempo op, want Morrisson wachtte nooit tot het applaus was uitgestorven om de volgende song in te zetten. In Days Like This ging hij een saxofoonduel aan met één van zijn bandleden en ook tijdens het vingerknippende Broken Record kostte het de toeschouwers moeite om op hun stoel te blijven zitten. 

Het uitgesponnen Ain’t Gonna Moan No More zou tot één van de hoogtepunten van de avond uitgroeien, maar tot die categorie rekenen we zeker ook het funky Cleaning Windows, waarin stotterende kopers voor de interpunctie zorgden en de zanger Gene Vincent citeerde. Zelf waren we dan weer verguld met onverwoestbare, zij het zelden gespeelde classics als Wild Night (uit de lp Tupelo Honey) en Jackie Wilson Said (uit Saint Dominic’s Preview).

Slappe lach

Als songwriter heeft Van Morrison al lang niets meer te bewijzen. Net als Bob Dylan geeft hij, op zijn oude dag, dus een vrije inkijk in zijn invloeden, met songs van zijn helden die hij doorgaans op magistrale wijze vertolkt. Zo putte hij uit het werk van grote zangers die voor zijn eigen stijl model hebben gestaan, zoals Ray Charles en Sam Cooke. Van de eerste leende hij het trage, met pittige gospelstemmen versierde What Would I Do Without You?;  van de tweede het in blues gedrenkte Laughin’ and Clownin’, waarin de artiest zowaar even de slappe lach kreeg. Voorts bewees Morrison eer aan Lester Young (met het swingende Jumping With Symphony Kid), jivekoning Louis Jordan (met het even springerige als veerkrachtige Early in the Mornin’, waarin hij serieus te keer ging op een smoelschuiver), Hank Williams (met het tot shuffle verbouwde Cold, Cold Heart) en bluesman Sonny Boy Williamson (met Help Me).

Eén keer greep de Belfast Cowboy naar een gitaar. Dat deed hij in de traditional Green Rocky Road, een gelegenheid voor zijn muzikanten om zich nog eens op een creatieve manier in de schijnwerpers te werken. Na anderhalf uur verdween de artiest van het podium om zich, terwijl de band door bleef spelen, even later vast te bijten in Gloria. Die garagerockklassieker, die hij in 1964 schreef voor Them, had alweer een grondige transformatie ondergaan, want bij Van Morrison is niets in steen gebeiteld. Het werd een megalange versie die, ook nadat de zanger in de coulissen was verdwenen, nog ruim een kwartier bleef doorgaan. Want nu de baas niet langer toekeek kon de groep, via spetterende improvisaties, onbelemmerd van jetje geven.

Zeker, tijdens de lockdown van enkele jaren geleden heeft Van Morrison menigeen geïrriteerd met zijn samenzweringstheorieën, zijn antivax-gewauwel en zijn veroordeling van COVID-experten, die hij afdeed als pseudowetenschappers. Maar in Bozar onthield de Noord-Ierse bard zich gelukkig van iedere vorm van gepreek. Eén van zijn jongste platen heet Accentuate the Positive, en dat is een imperatief die we bij deze graag ter harte nemen. Als Van Morrison concerten van dit zeldzaam hoge niveau blijft geven, zijn we sowieso bereid hem zijn ondoordachte uitspraken te vergeven. Want zoals hij zelf beloofde in Bozar: ‘When you know the score / You don’t have to moan no more’.  Genoteerd, Van!