The Jesus and Mary Chain in de AB: Bezadigde woede, verpakt in catchy fuzzpop

Stel dat The Beatles in 1990 plots een come-back zouden hebben gemaakt. Onwaarschijnlijk? Zeker, maar de terugkeer van The Jesus and Mary Chain was van dezelfde orde. Met ‘Damage and Joy’ bracht de groep onlangs voor het eerst in negentien jaar weer een cd uit en ook live stond ze, getuige haar show in de AB, nog altijd trots overeind.

In tegenstelling tot wat u misschien zou kunnen vermoeden, is The Jesus and Mary Chain géén religieus genootschap, maar een rockband rond de Schotse broers Jim en William Reid, die tijdens de eighties bekend stond om zijn dreinerige stofzuigersound. Ten tijde van hun debuut waren de heren uit East Kilbride de schrik van iedere radiomaker. In wezen maakten ze toegankelijke, melodieuze retropop, ingegeven door hun voorliefde voor girl groups uit de sixties zoals The Ronnettes en The Shangri-La’s, de Wall of Sound-producties van Phil Spector en de psychedelica van Syd Barrett met de jonge Pink Floyd. Alleen bedolven ze die steevast onder brutale gitaarnoise en oorverdovende feedback. Dank zij die ingebouwde stoorzenders slaagden The Jesus and Mary Chain er alleszins in de aandacht te trekken. Naar hun eerste singles luisteren was als roestige prikkeldraad kussen: niet altijd aangenaam, maar wél een euh… unieke ervaring.

De Reids, toen nog bijgestaan door Bobbie Gillespie, de latere frontman van Primal Scream, waren rebellen die het provocerende van The Velvet Underground combineerden met het ennui van The Stooges. Optredens van The Jesus and Mary Chain mondden uit in rellen en vechtpartijen met het publiek, omdat de groep het vaak al na een kwartier voor bekeken hield. Maar haar agressieve houding was niet alleen gericht tegen pers en publiek. De broers Reid lustten ook elkaar rauw en hun licht ontvlambare relatie leidde uiteindelijk tot een onafwendbare split. In 2007 kwam er een reünie met het oog op het Coachella-festival, waar het gezelschap het podium deelde met actrice Scarlett Johansson, maar de strijdbijl tussen Jim en William was geenszins begraven.

Mirakel

De heren moesten eerst de kaap van vijftig passeren en vaststellen dat hun respectieve projecten, Freeheat en Lazycame, niet van de grond kwamen, om in te zien dat ze elkaar, althans op muzikaal vlak, broodnodig hadden. In het besef dat het hun laatste kans was om, anno 2017, nog aanspraak te maken op relevantie, begonnen ze alsnog aan een opvolger van hun cd ‘Munki’ uit 1998, onder het toeziende oog van Youth, die veeleer werd aangezocht als diplomaat dan als producer. “We hadden onze eigen Kofi Annan nodig om dit project tot een goed einde te brengen”, monkelde Jim Reid in een interview met The Guardian.

Inmiddels is het mirakel geschied. Het vorige maand verschenen ‘Damage and Joy’ is een uitstekend werkstuk dat meteen herkenbaar klinkt, zonder als een zielloze of gemakzuchtige herhalingsoefening over te komen en waarop de groep assistentie krijgt van chanteuses als Isobel Campbell, Sky Ferreira, Bernadette Denning en Linda Reid. Niet alle nummers zijn nieuw: ongeveer de helft van het materiaal werd gerecycleerd uit soundtracks, en soloprojecten en ook de thema’s zijn niet veranderd: drugs, meisjes en tienerrebellie staan ook nu weer in de songs centraal.

The Jesus and Mary Chain moesten het in Brussel alvast niet van visuele spitsvondigheden hebben. Live ging het uitsluitend om de muziek. De groep speelde een set die, vreemd genoeg, voor amper één vierde uit nieuw werk bestond. Uiteraard stonden er enkele classics op het menu, maar het werd zeker geen voor de hand liggende Greatest Hits-set. De broers Reid wilden blijkbaar de échte fans plezieren en plukten vooral minder bekende nummers uit platen als ‘Darklands’, ‘Automatic’ en ‘Honey’s Dead’. Er werd afgetrapt met het energieke ‘Amputation’, een nieuwe beginselverklaring waarin Jim Reid zich gefrustreerd toonde over het feit dat, tijdens de lange afwezigheid van The Mary Chain, bands als The Black Rebel Motorcycle Club of Singapore Sling op hun sound een hele carrière hadden gebouwd: “It’s just like a grape in a bottle / It’s wine today but piss tomorrow”.

Minzaam

Aan uitschieters was er in de AB zeker geen gebrek: het catchy ‘April Skies’, het stuwende ‘Head On’, het door een logge bas voortgetrokken ‘Blues From A Gun’, het opwindende ‘The Hardest Walk’ of het ingetogen ‘Some Candy Talking’, ze hadden nog niets van hun oorspronkelijke appeal verloren. Jim Reids zangstijl hield als vanouds het midden tussen fluisteren en neuzelen, zijn broer William plukte de verhoopte fuzzklanken uit de snaren en ook gitarist Scott Von Ryper (The Black Ryder) en de van Fountains of Wayne bekende drummer Brian Young toonden zich prima bij de les. De frontman maakte dit keer een verrassend minzame indruk, bedankte de toeschouwers netjes voor hun aanwezigheid -het is ooit anders geweest- en leek zich bijna te verontschuldigen toen de groep met enkele nieuwe nummers uitpakte. Met ‘Always Sad’, waarin The Mary Chain assistentie kreeg van een nauwelijks hoorbare zangeres, en ‘Mood Rider’, was niets mis, maar het was toch vooral ‘All Thing Pass’ dat, qua energie en dynamiek, probleemloos naast de oudere nummers kon staan.

Jim Reid omschrijft de nieuwe songs als voorbeelden van ‘bezadigde woede’. Dat bezadigde kwam ook tot uiting toen de man het laatste nummer van de set aankondigde: “Geen zorg hoor, we laten ons makkelijk tot enkele extraatjes overhalen”. De woede zat dan weer in de psychedelische wall of noise die ‘Reverence heette: “I want to die like JFK / I want to die on a sunny day”.

De bissen stonden vooral in het teken van ‘Psychocandy’, het langspeeldubuut van The Jesus and Mary Chain dat het licht zag in 1985 en de fans van het eerste uur deed glunderen van plezier. Terecht: op ‘Just Like Honey’, ‘You Trip Me Up’, ‘The Living End’ en ‘Taste of Cindy’ valt nog altijd niets af te dingen. Met ‘War on Peace’, dat rustig begon, maar halverwege als een wilde hengst op hol sloeg, trok de groep een definitieve streep onder een come-backshow waarmee ze bewees dat ze ook anno 2017 nog altijd ‘cool’ is.

“Hopelijk vonden jullie het leuk”, meldde Jim Reid nog. Wie had dertig jaar geleden durven denken dat de herrieschoppers van The Jesus and Mary Chain ooit nog tot professionele entertainers zouden uitgroeien?