Recensie Jazz Middelheim Dag 3: Vijay Iyer, Jef Neve en De vrienden van Toots

Het werd weer een zeer gevarieerde dag in Middelheim. Jong talent, zwaar beladen politiek engagement, een Belgisch trio van wereldniveau en een historische afsluiter volgden elkaar op. De afwezigen hadden ongelijk want jazz moet je duidelijk live meemaken.

Coaching Project AP Hogeschool Antwerpen: de toekomst verzekerd (*)

Bij Jazz Middelheim (evenals bij Gent Jazz) schenken ze de nodige aandacht aan de nieuwe generatie jazzmuzikanten. In Antwerpen is dat in samenwerking met de Artesis Plantijn Hogeschool waar ze maar liefst acht artistieke opleidingen aanbieden. Elk jaar krijgt een beperkt aantal leerlingen de unieke kans om onder leiding van een gerenommeerd internationaal jazzmuzikant de knepen van het vak te leren. Als afsluiter van deze workshop is er een gezamenlijk concert op het grote festivalpodium. Voor deze editie was bassist JasperHøiby (Phronesis) coach van dienst.

Tijdens hun vuurdoop bewezen saxofonist Matthias Van den Brande, drummer Tom Lambrecht en pianist Laurens Dierickx dat ze goed opgelet hadden. Vooral een zelfverzekerde podiumprésence en een uiterst relaxe presentatie waren de pluspunten. Dat laatste is bij veel beroepsmuzikanten vaak een pijnpunt.

Muzikaal werd er weliswaar nooit buiten de lijntjes gekleurd maar dat er naast werk van Don Cherry en Kenny Wheeler tevens eigen composities gespeeld werden die overeind bleven, zegt genoeg over het potentieel. We kunnen dergelijk initiatief enkel toejuichen. Alleen is een plaatsje op de clubstage met vier korte sets in de toekomst misschien nog net interessanter voor muzikanten en publiek.

Vijay Iyer & Mike Ladd – ‘Holding It Down: The Veterans’ Dreams Project’: jazz in de loopgraven.(**)

Voor het tweede concert van zijn residentie in Middelheim koos Vijay Iyer voor een programma dat hij samen met dichter Mike Ladd uitwerkte rond Amerikaanse oorlogen na 9/11, meer bepaald deze in Afghanistan en Irak. Het is niet dat Iyer of Ladd zelf in de frontlinie stonden. Aan de hand van interviews met veteranen uit die oorlogen werkten ze een soort muzikaal luisterspel uit. Spoken word (gebracht door Ladd en twee veteranen) gehuld in een moderne soundtrack waarbij triphoptrance gekoppeld werd aan flarden jazzprog en barokke rockidiomen. Een explosieve cocktail die bij momenten leidde tot een heuse shellshock. Middelheim als decor voor een slagveld, met drummer Tyshawn Sorey af en toe in de rol van bommenwerper.

De symbiose van politiek en jazz zoals in de woelige jaren zestig maar helaas nog steeds veel actueler dan we wensen. Een moedige zet van Iyer maar voor een Europees publiek op het einde misschien net een brug te ver. Vooral ook omdat hier muzikaal toch meer in zat.

Jef Neve Trio 10 jaar: absolute wereldtop (****)

Als één muzikant de laatste tien jaar de Belgische jazzscène op grote schaal reanimeerde was het Jef Neve wel. Niet dat er verder geen interessante ontwikkelingen waren maar door Neve werd jazz plots heel sexy en stijlvol en raakte een jonger publiek opnieuw geïntrigeerd door het genre. Na een eerste uiterst succesvol decennium kreeg Neve in Middelheim de kans om even terug te blikken. Hij deed dat door zes nummers te selecteren uit zijn triorepertoire en die met een ongebreideld dynamisme te presenteren samen met drummer van het eerste uur Teun Verbruggen en bassist Ruben Samama.

Het spelplezier spatte van het podium. De drie hitsten elkaar voortdurend op met als hoogtepunten ‘Nothing But A Casablanca Turtle Slideshow Dinner’ (een live klassieker ondertussen) en ‘Second Love’ dat op zich alleen al de vier sterren van deze recensie waard is. Een climaxopbouw zoals in Ravels ‘Bolero’. Met ‘It’s Gone’ heeft Neve blijkbaar zijn eigen ‘Bluesette’ vast. Hij kreeg het publiek zo ver mee te neuriën. Voor de gelegenheid was hij vergezeld van een vierkoppige blazerssectie. Mooie kanttekening maar in deze context zeker niet onontbeerlijk. Als bisnummer trakteerde hij het publiek nog op een solonummer. Meteen de aanloop naar zijn nieuwe cd en de concerten die eraan komen. Jef Neve weet precies wat hij doet en hij doet dat goed, zeer goed.

The Music of Toots Thielemans: hartverwarmend en ontroerend eerbetoon (****)

Toen de peetvader van de Belgische jazz eerder dit jaar zijn afscheid van het podium aankondigde, was het wel even schrikken, zeker voor de trouwe fans van Middelheim want voor hen is hun festival zonder Toots Thielemans een beetje als jazz zonder swing. Om iedereen niet plots verweesd achter te laten, kwam er deze hommage met een plejade van Belgische en internationale sterren die een nauwe band hadden met Toots.

Het scenario was zorgvuldig uitgedacht. Door een carrousel van personeelswissels op het podium kon elke gastmuzikant een bijdrage leveren, van Bert van den Brink, Kenny Werner, Bruno Castellucci en Bert Joris tot Hans van Oosterhout, Eliane Elias, Marc Johnson, Philip Catherine en nog vele anderen. Stuk voor stuk meesters van de spaarzaamheid zoals Toots het hen ooit voordeed. Ze hanteerden allemaal de kunst om met zo weinig mogelijk noten en omhaal toch steeds een hartverwarmende melodie tevoorschijn te toveren en daarbij ook nog eens de beroemde traan van Toots te eren.

Tijdens het pakkende duet van pianiste Eliane Elias en bassist Marc Johnson op de tonen van ‘Ne Me Quitte pas’ was het voor velen even slikken. Na twee uur kwam dan toch het moment waarop iedereen hoopte: Toots die zelf op het podium verschijnt en ook nog meespeelt. Zijn keuze sprak boekdelen: “What A Wonderful World’, in duo met Kenny Werner en alle muzikanten in de coulisse bijna buigend van respect. Een topconcert met als afsluiter een nu al historisch moment.