Father John Misty in de AB: tapdansen aan de rand van de afgrond

Eigenlijk is zijn muziek te gelaagd voor een plekje in de mainstream. Maar een uitpuilende AB gaf toch aan dat Father John Misty zijn cultstatus stilaan ontstijgt. Geruggensteund door een puike zevenkoppige band wist de Amerikaan haast twee uur lang de aandacht vast te houden. En ja, er mocht ook gelachen worden.

Josh Tillman, zoals de Vader eigenlijk heet, schept er al ruim een decennium behagen in zijn publiek op het verkeerde been te zetten. Niet zelden gaat de 43-jarige artiest op een speelse manier om met zware onderwerpen en zo creëert hij een spanningsveld tussen de vorm en de inhoud van zijn songs. Zelfs op zijn meest dramatische momenten weet hij geestig tot hilarisch uit de hoek te komen. Father John Misty houdt van tapdansen aan de rand van de afgrond. En ook op zijn onlangs verschenen zesde langspeler, Mahashmashana, spiegelt hij zich aan de muzikanten van de Titanic, die stug bleven doorspelen toen het schip al half in de golven was verdwenen.

In muzikaal opzicht verwijzen zijn liedjes vooral naar de vroege seventies. Op zijn platen hoor je bijvoorbeeld echo’s uit het werk van Harry Nilsson, Glen Campbell en de jonge Elton John. Zijn nummers zijn dus klassiek van snit, maar hun vernuftig geconstrueerde melodieën geven altijd blijk van ambitie. In die zin geldt ook Mahashmashana weer als een absolute krachttoer. Bovendien is Father John Misty een maximalist die de bombast geenszins schuwt. Op zijn jongste lp bedient hij zich occasioneel dan ook van rijke orkestraties en een wall of sound-productie waarmee hij zelfs Phil Spector naar de kroon tracht te steken.

Dandy

Tillman groeide op in een gezin van Christelijke evangelisten in Maryland, wat hem een afkeer bezorgde van alle vormen van georganiseerde religie. Niettemin vormt spiritualiteit, al dan niet vergezeld van een vette knipoog, nog steeds de rode draad door zijn discografie. Het verklaart niet alleen de keuze van zijn nom d’artiste, maar ook van plaattitels als God’s Favorite Customer of het recente Mahashmashana, een term uit het Sanskriet voor de heiligste plek om te worden gecremeerd. Het is daar dat hindoes na hun overlijden een bevrijdende spirituele transformatie ondergaan en de cyclus van leven en dood overstijgen.

Maar zoals bleek uit Father John Misty’s bijna twee uur durende set in de AB, speelt de man graag met identiteiten en met de dunne grens tussen feit en fictie. Zo voert hij zichzelf al eens op als personage in zijn songs. Dat deed hij in het even grappige als onbehaaglijk stemmende Josh Tillman and the Accidental Dose, The Night Josh Tillman Came to Our Apt. en Mr Tillman. Ook het wegtikken van de dagen houdt hem bezig. Het concert begon, niet toevallig, met het op een funky discogroove gebouwde I Guess Time Just Makes Fools of Us All. Het was trouwens lang niet de enige keer waarop de zanger zich overgaf aantragikomische overpeinzingen over het ouder worden.

De weelderige strijkers uit de jongste plaat werden in Brussel noodgedwongen vervangen door synths. Een dwarsfluit, een scheurende sax en een jankende pedal steel kregen echter wél een prominente plek in het geluidsbeeld. Zelf bespeelde Josh Tillman, een strak in het pak gehesen, rijzige dandy, af en toe een akoestische gitaar. Toch voelde  hij zich duidelijk méér in zijn sas als hij zich ongehinderd kon overgeven aan theatrale armgebaren en gekke danspasjes. Mahashmashana kwam haast integraal voorbij, maar Father John Misty stond net zo goed stil bij zijn overige platen. Zijn tien jaar oude doorbraak-lp I Love You, Honeybear kwam zelfs vijf keer aan bod en ook God’s Favorite Customer werd drie keer aangesneden.

Karikaturaal

Elegant was het sleutelwoord. Uitzonderingen waren de potige seventies boogie She Cleans Up en het al even fors rockende, uit het debuut Fear Fun gelichte Hollywood Forever Cemetary Sings. Het was één van Tillmans kanttekeningen bij het leven in L.A., waar hij tegenwoordig resideert, en het enige moment waarop hij een elektrische gitaar beroerde. We hoorden ook karikaturale schetsen over menselijke relaties, waarbij de artiest de draak stak met zijn eigen existentiële angsten (Being You) en zong over wat er zoal fout gaat in de wereld. Mental Health was bijvoorbeeld een zoetelijke ballad in Carpenters-stijl, over hoe het internet en zijn surveillancecultuur ons mentale welbevinden aantasten. 

Dat de Heilige Vader een doorgewinterde songwriter is, hoeft natuurlijk niet te verbazen. Hij was ooit de drummer van Fleet Foxes en bracht sinds 2003 al veertien soloplaten uit, waarvan de eerste acht onder zijn echte naam. Van de hoogtepunten in de AB onthouden we zeker het claustrofobische Screamland, dat deed denken aan de experimenteelste momenten van The Beatles en aangaf hoe teveel optimisme tot zelfvernietiging leidt. Even sterk: het sobere, enkel met pianobegeleiding gebrachte Summer’s Gone, een pastiche op het Great American Songbook waarin Father John Misty zich als een crooner uit de fifties manifesteerde. En ook op bissen als Château Lobby #4, Holy Shit en I Love You, Honeybear viel volstrekt niets af te dingen.

Eén van Tillmans songs heet Total Entertainment Forever. Het stond in Brussel weliswaar niet op de setlist, maar de titel vat de teneur van de avond wél kernachtig samen. Waren alle geestelijken maar zoals Father John.