Emmylou Harris en Daniel Lanois @ Stadsschouwburg: Een nachtegaal in ademnood

Geholpen door Daniel Lanois maakte Emmylou Harris in 1995 met ‘Wrecking Ball’ één van de meest spraakmakende cd’s uit haar carrière. Die plaat, inmiddels verrijkt met outtakes en rarities, staat ook centraal tijdens haar huidige tournee. En ja, dit keer is zelfs de producer van de partij.

Er zijn niet veel Amerikaanse zangeressen die een palmares kunnen voorleggen zoals Emmylou Harris. Op haar 67ste doet ze nog altijd grote theaterzalen vollopen en de Antwerpse Stadsschouwburg vormde op die regel geen uitzondering. Maar in de vroege jaren negentig verkeerde de artieste in een creatieve impasse. Het country-establishment van Nashville had op dat moment meer belangstelling voor chanteuses die ruim twintig jaar jonger waren dan zij en ook de radio liet het afweten. Dus besloot de toen al 48-jarige Harris het resoluut over een andere boeg te gooien. Haar favoriete platen uit die periode waren ‘Acadie’ van Daniel Lanois en het door hem geproducete ‘Oh Mercy’ van Bob Dylan. Toen haar manager polste met wie ze het liefst haar volgende langspeler wilde opnemen, hoefde ze over het antwoord dus niet lang na te denken.

‘Wrecking Ball’ zou de geschiedenis ingaan als een klassieker. Het is zo’n plaat waarop alle details perfect met elkaar in overeenstemming zijn. De songkeuze, de vertolking, de arrangementen, de sound: al die factoren droegen bij tot Emmylou Harris’ artistieke renaissance. De traditionele countryliefhebbers reageerden lauw: zij hadden volstrekt geen boodschap aan tussen ambient en psychedelische folk laverende bewerkingen van songs van Jimi Hendrix. Maar de plaat werd wél meteen omarmd door een jonger rockpubliek, wat Harris toeliet uit haar keurslijf te breken en haar actieradius uit te breiden. ‘Wrecking Ball’ was niet alleen de cd die haar slabakkende carrière een nieuwe zuurstofinjectie gaf, hij zou er ook toe bijdragen dat relatief obscure songwriters als Julie Miller, Lucinda Williams, Gillian Welch en David Olney voorgoed uit de anonimiteit traden.

Overacting

De pasverschenen heruitgave, nu vergezeld van een dvd en een bonus-cd met destijds afgevallen covers van Richard Thompson en Leonard Cohen, was eigenlijk bedoeld om de twintigste verjaardag van ‘Wrecking Ball’ te vieren. “Alleen waren we te ongeduldig om nog een jaar te wachten”, vertelde Emmylou Harris tijdens haar optreden. Dus vroeg ze Daniel Lanois met het oog op de tournee een band samen te stellen. Nadat de Canadees in zijn eentje enkele instrumentale stukken op pedal-steel had gebracht, mocht die ook in Antwerpen de avond op gang trappen. Samen met bassist Jim Wilson en drummer Steven Nistor diepte Lanois enkele van zijn bekende, in het franglais gezongen folksongs op. ‘Jolie Louise’, ‘The Collection of Marie Claire’ en ‘O Marie’ klonken aardig, maar zeker niet spectaculair. Het was wachten tot ‘The Messenger’ en de psychedelische improvisatie op het einde, vóór Lanois’ sfeerrijke, tussen transparant en grofkorrelig alternerende gitaarspel, zijn hypnotische kracht vond.

Vervolgens kwam Emmylou Harris -zilvergrijs, maar jonger ogend dan haar leeftijd zou doen vermoeden- het trio vervoegen en kregen de toeschouwers de integrale ‘Wrecking Ball’ geserveerd. De muzikanten lieten daarbij geen steken vallen, maar Harris, die ook een akoestische gitaar beroerde, bleek in vocaal opzicht toch niet helemaal meer de nachtegaal te zijn die ze lang is geweest. Steve Earles ‘Goodbye’ werd bijvoorbeeld veeleer gesteund dan gezongen. Ook in andere nummers had de zangeres er moeite mee de hoogste noten te halen, al was ze doorgaans professioneel genoeg om haar beperkingen met enkele handigheidjes te camoufleren. Alleen ging dat ten koste van de expressie en leidde het soms tot overacting. Het pijnlijkste voorbeeld daarvan was haar schelle vertolking van Dylans ‘Every Grain of Sand’.

Schoolmeisjes

Gelukkig werden de songs door de band met vele laagjes ingekleurd en zorgde de inventieve ritmesectie voor een subtiele groove in ‘All My Tears’ of een rootsy New Orleans-vibe in ‘Deeper Well’. In Neil Youngs ‘Wrecking Ball’ en het van Jimi Hendrix geleende ‘May This Be Love’ was het vooral Daniel Lanois’ gitaarspel dat glorieerde. Dat Emmylou Harris als zangeres nog niet helemààl was uitgeteld, bleek uit haar doorvoelde interpretaties van ‘Sweet Old World’ en ‘Orphan Girl’. De vele songs van Lanois op haar setist (‘Where Will I Be’, ‘Blackhawk’, ‘Still Water’, ‘The Maker’) moesten het, qua zeggingskracht, dan weer één voor één afleggen tegen de originele versies.

Tijdens de bissen daalde Harris nog wat dieper af in haar repertoire. Dat deed ze met haar nog steeds prachtige lijflied ‘Boulder to Birmingham’, over het verlies van haar geliefde Gram Parsons in de seventies, en met ‘Pancho & Lefty’ van de grote Townes Van Zandt. De grotendeels a capella gebrachte traditional ‘Calling My Children Home’ droeg de zangeres op aan de Nigeriaanse schoolmeisjes, ontvoerd door Boko Haram en met het sobere ‘My Songbird’ van de vorige maand gestorven Jesse Winchester sloot ze, in duet met Daniel Lanois, de avond af.

Zeker, er waren in Antwerpen momenten van schoonheid en magie. maar al bij al was het niet zo geweldig als het had kúnnen zijn. En die vastelling werd alleen maar versterkt toen we, op weg naar huis, ‘Wrecking Ball’ nog eens in de cd-lader schoven.

Dirk Steenhaut

SETLIST DANIEL LANOIS: 3 Instrumentals / Jolie Louise / Here Is What Is / The Collection of Marie Claire / New Song / The Messenger / O Marie / Psychedelic Jam.

SETLIST EMMYLOU HARRIS: Where Will I Be / Goodbye / All My Tears / Wrecking Ball / Goin’ Back To Harlan / Deeper Well / Every Grain Of Sand / Sweet Old Word / May This Be Love / Orphan Girl / Blackhawk / Waltz Across Texas Tonight / Still Water / The Maker // Boulder To Birmingham / Pancho & Lefty / Calling My Children Home // My Songbird.