Efterklang in het Koninklijk Circus: ode aan de samenhorigheid

Na een stilte van zeven jaar keert het Deense Efterklang eindelijk terug onder de levenden, met een nieuwe plaat (Altid Sammen) en een Europese tournee die hen ook naar het Koninklijk Circus bracht. En ja, de ideeënrijkdom van het gezelschap bleek nog steeds onaangetast.

Toegegeven, stilte is in het geval van Efterklang bijzonder relatief. Toen de groep, na de Piramida Tour in 2013 , haar einde aankondigde, was ze opgebrand door de vele concertreizen. Bovendien hadden de leden het gevoel dat ze, na hun spectaculaire allianties met allerlei koren en filharmonische orkesten, zowat alles hadden uitgeprobeerd wat er tussen glitchy elektronica en neoklassieke pop te exploreren viel. Casper Clausen, Rasmus Stolberg en Mads Brauer, de drie jeugdvrienden uit Sønderborg, die al sinds het begin van de eeuw de kern van Efterklang vormen, snakten naar meer vrijheid en wilden zich op projecten storten waarbij ze niet langer gebonden zouden zijn aan een vaste bezetting.

Samen met Karsten Fundal schreven ze de opera Leaves – The Colour of Falling en met de hulp van de Finse percussionist Tatu Rönkko vonden ze zich opnieuw uit als Liima, een band die de dansvloer aanveegde met spontane jams en synthetische beats. Twee jaar geleden bundelden de muzikanten hun krachten met B.O.X., een Antwerps ensemble dat bewijst dat je ook met barokinstrumenten muziek kunt maken voor het Hier en Nu. Dat leidde uiteindelijk tot Altid Sammen, een rijk gearrangeerde popplaat waarop Efterklang voor het eerst voor de dag kwam in het Deens. Zanger Casper Clausen woont al enkele jaren in Lissabon, en de afstand met zijn thuisland sterkte zijn verlangen naar de taal waarin hij al zijn hele leven denkt en droomt. Dat het publiek buiten Denemarken zijn teksten niet meer zou begrijpen, was voor hem geen punt. Het zou de luisteraar juist dwingen zijn stem als een instrument tussen de andere te ervaren.

De grandeur voorbij

Op het podium in Brussel bleek Efterklang alweer te zijn uitgegroeid tot een uit de kluiten gewassen septet, aangevuld met een drumster, een pianist en twee leden van de Antwerpse band Merope: gitarist Bert Cools, die zijn instrument regelmatig met een strijkstok bewerkte, en de oorspronkelijk uit Litouwen afkomstige Indrè Jurgeleviciutè, die een kanklés (of tafelharp) beroerde en ook vocaal regelmatig haar steentje bijdroeg.

Vanaf opener Monument werd duidelijk dat Efterklang zijn muziek had gestript van de gebruikelijke grandeur, ten voordele van een intimistische, contemplatieve maar opvallend melodieuze sound. Vooraan in de set zaten zes nummers uit Altid Sammen, een plaat over samenhorigheid en over hoe tussen mensen banden worden gesmeed. Dat leidde tot in zichzelf verzonken songs waarin de groep met kleuren schilderde die jaren geleden ook op het palet van Talk Talk en Peter Gabriel voorkwamen, maar waarmee ze telkens nieuwe combinaties maakte. Efterklang experimenteert voortdurend met zijn arrangementen, zodat zijn composities zich blijven ontwikkelen.

Zo stond de bas van Rasmus Stolberg dit keer opvallend vaak vooraan in het klankbeeld. Zijn smaakvolle solo’s maakten van Supertanker zelfs een vroeg hoogtepunt. Techneut Mads Brauer, doorgaans verscholen achter zijn machines, speelde bij Efterklang een rol vergelijkbaar met die van Jonny Greenwood bij Radiohead: die van stoorzender. En nu er in het groepsgeluid voor het eerst sinds jaren weer een gitaar opdook, kon je er niet omheen: nog nooit had Efterklang zich zo dicht tegen rock aangeschurkt. Tegelijk koos de groep voor eenvoud, wat prachtige momenten opleverde als Vi Er Uendelig (‘Wij zijn oneindig’) en Uden Ansigt (‘Zonder gezicht’), waarin Clausens falset in de clinch ging met een voorzichtige groove. Van de weeromstuit kon je je een wereld voorstellen waarin Efterklang zou worden omhelsd door het Coldplaypubliek.

Opgaan in het publiek

I Dine Øye (‘In je ogen’) dreef op het contrast tussen een klassiek aandoende pianopartij en nerveus tikkende sequencers, terwijl Havet Løfter Sig (‘Handen die zich openen’), waarin Clausen werd geflankeerd door twee zangeressen, herinneringen opriep aan Sigur Rós. Om logistieke en financiële redenen was het dit keer helaas onmogelijk B.O.X. mee op tournee te nemen, maar tegen het einde van de set, in Hold Mine Haender (‘Hou mijn handen vast’) kwamen luitspeler Pieter Theuns en harpiste Jutta Troch hun Deense vrienden alsnog vervoegen en kreeg Efterklang ook het gezelschap van een in Brussel geronseld koor.

Tijdens The Colour of Not Love (uit Leaves) hoorden we de ritmische pulse die we vooral kennen uit het universum van Steve Reich en Philip Glass en met Cutting Ice to Snow daalde de groep zelfs even af naar Parades uit 2007. De bissen stonden dan weer in het teken van Piramida (waarvoor Efterklang destijds naar Spitsbergen trok om er in een verlaten mijndorp omgevingsgeluiden op te nemen die het fundament van de songs zouden vormen) en het inmiddels tien jaar oude Magic Chairs.

Het wervelende Black Summer, met een extra gast op basklarinet, het in een noisy kakafonie uitmondende The Ghost en het catchy Modern Drift deden de toeschouwers uit hun zitjes opveren. Tijdens Alike ging de groep zelfs letterlijk op in het publiek, om in het midden van de zaal, enkel met een dwarsfluit, melodika en wat percussietuigjes het einde van het concert in te luiden, terwijl de fans minutenlang ‘and it made us feel alike’ zongen. Het zijn dergelijke momenten die van Efterklang een volstrekt unieke band maken. Goed, we hadden de Denen al overweldigender meegemaakt, maar het pleit voor hen dat ze zich nooit vastrijden in voorspelbare routine en er altijd in slagen één te worden met hun publiek. In dat opzicht was Altid Sammen zeker geen loze kreet.

DE SETLIST: Monument / Supertanker / Vi Er Uendelig / Uden Ansigt / The Colour Not of Love / I Was Playing Drums / I Dine Øjne / Havet Løfter Sig/ Hold Mine Haender / Cutting Ice To Snow // Sedna / Black Summer / The Ghost / Modern Drift / Alike / Dreams Today.