Rapper Spreej over zijn comeback: ‘Vroeger dacht ik dat hoe luider ik klonk, hoe meer mensen mij zouden geloven’

Nadat zijn voormalige sparring partner Safi vorig najaar al een solo-ep uitbracht, is het nu aan Spreej om weer op eigen benen te rappen. De Gentenaar over de moeilijke periode die hij doormaakte, zittend rappen en zijn job als leraar: ‘Ik vraag de kindjes vaak of ze hun tanden wel hebben gepoetst. Mijn ouders hebben mij dat nooit geleerd.’

Voor wie vandaag de weelde in de vaderlandse hiphop ziet, is de impact van Safi & Spreej moeilijk uit te leggen. Het duo, dat acht jaar geleden begon als een samenwerking tussen twee rappers om hun beider solocarrière te boosten, bracht drie albums uit, speelde op Pukkelpop, boekte als een van de eerste Vlaamse hiphop-acts commercieel succes en tekende zelfs bij het Nederlandse hiphoplabel Top Notch.

De twee waren in de ogen van het publiek onlosmakelijk aan elkaar verbonden. ‘Daarom denk ik ook dat ik even helemaal weg moest,’ vertelt Spreej vandaag. Hij zette een stap terug en dook volledig onder de radar. Bewust ging hij zes maanden niet op het internet. Hij was niet of nauwelijks op de hoogte van wat er in de scene allemaal borrelde. Hij verloor de passie voor zijn stiel en worstelde met persoonlijke problemen – een relatie van tien jaar die spaak liep en niemand om echt op terug te vallen.

Tot hij een tweetal jaar geleden in contact kwam met Johannes Verschaeve van The Van Jets, die hem vanuit zijn eigen ervaring hielp om het plezier terug te vinden. ‘Ik moest hem elke dag een zin sturen. Op den duur werden er dat twee. Uiteindelijk probeerde ik er altijd de beste twee uit te kicken. En kijk, ik vind dat ik nu mijn beste werk ooit heb gemaakt. Zeker mede dankzij Johannes.’ Het is geen toeval dat op ieder nummer van Spreejs nieuwe ep, een gitaarlick van Verschaeve te horen valt.

TFOH – niet bedoeld als acroniem voor The Fuck Outta Here – is Spreejs eerste soloproject sinds 2011. We mogen TFOH gerust zijn comeback-ep noemen. En hij heeft al een volgende ep klaarstaan én werkt aan een album. ‘Inspiratie genoeg: ik heb vier jaar niks gezegd’, lacht Spreej.

We ontmoeten de rapper in een snackbar in Nieuw-Gent, niet ver van de woonblokken waarin hij een groot deel van zijn tienerjaren doorbracht. ‘Een vrij ruige buurt’, had zijn labelmanager ons op voorhand laten weten. ‘Maar Spreej is daar de kroonprins.’ Spreej, die zichzelf voorstelt als Christophe Caboche, lacht wanneer we hem vragen of dat komt omdat hij hier veel street credit heeft. ‘Heeft hij dat echt zo gezegd? Funny. Ik loop hier echt op mijn gemak. De mensen die mij vroeger als klein manneke veel hebben lastig gevallen komen mij nu knuffelen. We’re safe. (lacht)’

Je bent de afgelopen vier jaar bewust uit de spotlights getreden. Had je dat nodig om je opnieuw te oriënteren?

Spreej: Herinner je je het Pukkelpopmoment nog (Hij verwijst naar een van de laatste Safi & Spreej-concerten, op Pukkelpop 2015, nvdr.)? Toen voelde ik voor het eerst dat ik niet meer deed wat ik echt leuk vond. En zo koppig ben ik dan wel: als ik iets echt niet meer leuk vind, dan stop ik ermee. Veel mensen vonden het een domme beslissing. Maar ik moest voor mezelf, so I did it.

Vind je vandaag dat je toen de juiste keuze hebt gemaakt?

Spreej: Ja en nee. Zonder die keuze had ik met TFOH nooit mijn beste werk tot nu toe gemaakt. Maar ik heb ook wel ingezien dat ik zeker niet moet stoppen met muziek maken. Ik ging er gewoon aan ten onder, letterlijk. Ik was echt… (zucht) Ik was donkerder. Alles zat vast in mijn hoofd en ik kreeg het niet meer van mij af geschreven. Ik was er mentaal en vervolgens fysiek onder aan het lijden en was daardoor ook echt geen aangenaam persoon meer. Muziek maken is voor mij echt een noodzaak, dat zie ik nu in.

Dat klinkt als een moeilijke periode?

Spreej: Tot nu toe de moeilijkste in mijn leven, sowieso. Ik had geen muziek, geen relatie… Ik heb sowieso geen ouders waar ik op kan terugvallen en had ook veel vriendschappen verloren. Ik viel volledig op mezelf. Ik ben toen ook even straight edge gegaan: geen alcohol, niet roken, de hele tijd gymmen. Maar uiteindelijk heb ik alles kunnen plaatsen. Et voilà, dit is nu de nieuwe Spreej, met nieuwe inzichten en een nieuwe stem. Zonder die periode kon ik niet geschreven hebben wat ik nu schrijf.

Jij bent een tijdje volledig weggeweest en komt nu terug in een scene die helemaal veranderd is. Hoe ervaar je dat?

Spreej: Ik weet dat ik weer treden moet beklimmen om te staan waar ik vroeger stond, maar dat doe ik met plezier. Ik heb niet te klagen op dit moment. Ik had het succes van LOSTBOYDEMIGOD, de eerste single van de ep, bijvoorbeeld al niet verwacht. Ook achter de schermen voelde ik me al meteen weer aanvaard.

De scene is sindsdien wel een pak groter geworden.

Spreej: Ik was out en wist écht niet wat er gaande was. Ik zat in mijn eigen bubbel en ben gewoon terug beginnen te schrijven. Pas achteraf ben ik gaan checken wat er gaande is. Toen ging het van: oh waw. Brihang? Roméo Elvis? Zwangere Guy? Ik heb er eens naar geluisterd en me de vraag gesteld: hoe goed zijn ze technisch, kan ik hen nog aan? I got this, let’s go!

Je hebt eigenlijk nooit veel over de split van Safi & Spreej gepraat. Op Waaromdoetet, een van de tracks op je nieuwe ep, lijk je daar wat meer over te vertellen. ‘Waarom was de laatste plaat Trots, uit fierheid of, stond het in de weg van twee geniuses’: gaat dat over Safi?

Spreej: Dat deel gaat over Sevi (de echte naam van Safi) en ons laatste album Trots, ja, maar ik hang dat liever niet aan de grote klok. Terwijl ik omgekeerd wel dingen hoorde waar ik bij dacht: really? Maar bon, dat verschilt van persoon tot persoon.

Safi beweerde hier eerder al dat jij het van de ene dag op de andere dag voor bekeken hield.

Spreej: Ik begrijp dat hij dat in zijn hoofd misschien zo heeft opgeslagen. Maar er was al sprake van terug solo te gaan tijdens Fase 2(hun tweede plaat uit 2013, nvdr.). Het is doordat de producer toen zei: ‘Gasten, ik denk dat het best is om toch nog samen te blijven’, dat er een nummer zoals Voor u is uitgekomen. Zulke opmerkingen kan ik niet serieus nemen, maar ik neem hem ook niets kwalijk. Het is ook mijn fout dat hij dat zo heeft ervaren.

Heb je nog contact met Safi?

Spreej: Sinds kort. Ik heb hem voor het eerst teruggezien op de MIA’s. Los van de bullshit zijn we geen haatdragende personen en hebben we superveel respect voor elkaars craft. Ik gun hem oprecht het allerbeste en hij mij ongetwijfeld ook. Ik had vooral even tijd nodig om op mezelf terug te aarden en hij kon dat toen niet verstaan, maar we’re good now. We gaan ongetwijfeld nog een keer samenzitten. De real talk houden, misschien een studiosessie doen. We zitten op een goed level. Het lijkt mij echt raar als wij nooit meer samen een nummer zouden maken. Mochten wij binnen afzienbare tijd nog eens een reünie doen met de echte classics, zou dat echt mayhem zijn, denk ik. Maar dat is nog niet aan de orde.

Over je solocarrière gesproken: in hoeverre verschilt deze ep van wat we al gewoon zijn van jou?

Spreej: De oppervlakkige verschillen zullen vooral in mijn stemgebruik liggen. Mijn insteek is ook anders. Vroeger dacht ik dat hoe harder, enthousiaster en luider ik klonk, hoe meer mensen mij gingen geloven. Nu is het omgekeerd. Zo zit ik nu ook neer als ik nummers inzing, terwijl ik vroeger rechtstond. Inhoudelijk ben ik vooral iets minder naïef, maar ik ben ook gewoon ouder en heb meer inzichten.

Dat is nu al de tweede keer dat je die nieuwe inzichten aanhaalt. Wat is er zo een van?

Spreej: Vooral dat mijn passie geen tunnelvisie mag veroorzaken. Muziek maken is nog altijd prioritair, maar ik mag het niet boven de mensen stellen die mij oprecht graag zien en die ik oprecht graag zie. Wat ik destijds zonder twijfel deed. Ik hield mijn ogen op het doel en tegen wie dat niet begreep, zei ik fuck you. Wie ik verloor, was ik dan maar kwijt. Dat was helemaal niet de juiste aanpak. Muziek is een van mijn bestaansredenen, maar niet de enige.

In het dagelijkse leven sta je als leerkracht in het lager onderwijs. Wat is de wijze les die meester Spreej aan de volgende generatie probeert mee te geven?

Spreej: Waar ik altijd voor probeer te zorgen, is dat iedereen elkaar respecteert. Tegenover pesten hanteer ik een nultolerantie. In mijn klas hoort iedereen zich op zijn gemak te voelen. Dat is de basis om te presteren en te leren. De kids in mijn klas weten: iedereen is gelijk. Verdraagzaamheid is superbelangrijk, zeker in zo’n diverse maatschappij als de onze. Ik probeer mee te geven dat ze geen schrik moeten hebben om zichzelf te zijn.

Samengevat: verdraagzaamheid tegenover anderen én tegenover jezelf?

Spreej: Ja, en ook zorgen voor jezelf. Ik vraag de kindjes vaak of ze hun tanden wel hebben gepoetst. Mijn ouders hebben mij dat nooit geleerd. Zelf ben ik pas op mijn 23^e voor het eerst naar de tandarts gegaan. Ik probeer dingen mee te geven die ik zelf had kunnen gebruiken.