Met een affiche die voor meer dan de helft vrouwelijk is trekt Primavera Sound in Barcelona het Europese festivalseizoen definitief op gang: ‘Van Björk als hoofdact heeft niemand ooit een probleem gemaakt, van Erykah Badu en Solange dit jaar wel. Daar is racisme mee gemoeid.’
Wat Milaan-San Remo is voor de wielerliefhebber, is Primavera Sound – heeft u ‘m? – voor de muziekjunk. Het festival in Barcelona staat nog steeds pal als de eerste grote internationale afspraak van de zomer, waarop de meeste smaakmakers van Rock Werchter, Pukkelpop en andere Dours zich voor de eerste keer tonen.
Dit jaar hebben de Spanjaarden de druk nog opgevoerd door onder de baseline The New Normal uit te pakken met een genderneutrale line-up. 53 procent van de muzikanten op het podium zijn vrouwen, verspreid over alle lagen van de affiche. Courtney Barnett prijkt zusterlijk naast Charli XCX, Kate Tempest staat net boven Helena Hauff. En dan zijn er nog Cardi B, Solange, Sigrid, Aldous Harding, Big Thief… stuk voor stuk artiesten die dit of vorig jaar uitpakten met verfrissende nieuwe muziek, die ook nog eens hoog eindigde in de eindejaarslijstjes.
‘In de top tien van The Guardian stonden zes vrouwelijke solo-acts en het gemengde duo Low’, stipt Marta Pallarès, internationale PR-verantwoordelijke van Primavera, bij wijze van voorbeeld aan in een Brussels café. ‘Maar vorig jaar zaten we ook al aan 35 procent vrouwen, zonder dat we op gender hadden gelet. Het zat er met andere woorden aan te komen. Meer zelfs, we hadden de afgelopen jaren al gemakkelijk kunnen uitpakken met een genderneutrale affiche, alleen hebben we nooit een serieuze poging gedaan.’
Niet altijd fifty-fifty
Dat de programmatoren van Primavera nu bewust wel kiezen voor een fifty-fiftyaffiche, levert hen complimenten op, maar ook bakken kritiek. In een opiniestuk op muziekblog Loud and Quiet lijst Pallarès de kritieken op. ‘Sommige dingen worden beter overgelaten aan de meritocratie’, citeert ze zo bijvoorbeeld een reactie ‘anders zijn we op weg naar een smakeloze toekomst.’
‘Heel wat mannen blijken zich bedreigd te voelen door onze line-up. Dat is nergens voor nodig’, zegt ze. ‘Als iemand een heel weekend op ons festival wil rondlopen zonder een vrouw te zien, kan dat. Interpol, Guided By Voices, Stereolab, James Blake… keuze genoeg. Choose your own adventures.’ In één moeite door helpt Pallarès een misverstand uit de wereld: ‘Een genderbewuste line-up hoeft voor ons niet altijd fifty-fifty te zijn. Het is goed mogelijk dat de verhouding volgend jaar 60-40 is, ook als die zestig procent mannen zijn. We willen enkel af van affiches waarop je de vrouwen met een vergrootglas moet zoeken.’
Verder in haar essay voor Loud and Quiet schrijft Pallarès dat het algemene idee van wat een headliner kan zijn aan het veranderen is. De klassieke hoofdacts – Radiohead, Arctic Monkeys en een resem andere vier- tot vijfkoppige blanke rockbands, krijgen het gezelschap van steeds meer vrouwen. ‘Vroeger kon je als meisje met interesse in gezondheid enkel verpleegster worden. Nu kijkt niemand nog op van een vrouwelijke dokter. Zo is het ook in de muziekscene aan het gebeuren’
Het kransje mogelijke headliners vervrouwelijkt niet alleen, maar verkleurt ook, zegt de Primavera-woordvoerder. Ook dat komt het festival op kritiek te staan, stelt ze vast: ‘Van Björk als hoofdact heeft niemand ooit een probleem gemaakt, van Erykah Badu en Solange dit jaar wel. Daar heeft legacy en ervaring wellicht iets mee te maken, maar mijns inziens spelen er ook racistische gevoelens mee.’
Sfinks gaat Primavera achterna
Met haar nieuwe normaal loopt Primavera voorop, maar het Spaanse festival staat niet alleen in haar missie. Via de internationale beweging Keychange hebben intussen meer dan honderd festivals zich voorgenomen om tegen 2022 evenveel vrouwen als mannen te programmeren, waaronder het Nederlandse showcasefestival Eurosonic Noorderslag en het Duitse Reeperbahn. Voor ons land sprongen voorlopig enkel Sfinks Mixed en 20/21, het vroegere Festival van Vlaanderen Vlaams-Brabant, op de kar. Verder, zo stelde de Belgische afdeling van belangenorganisatie shesaid.so vorig jaar vast, raakt bijna geen enkel groot Belgisch festival boven de dertig procent.
Pallarès geeft toe dat het ook voor het team van Primavera wat moeilijker was om de affiche samen te stellen dan andere jaren, al is het maar omdat bepaalde boekingsagenten waar Primavera mee samenwerkt niet eens vrouwelijke artiesten aanbieden. De PR-verantwoordelijke weigert dan ook haar concullega’s met de vinger te wijzen – ‘wij hebben de bal ook jaren misgeslagen’ -, maar hoopt dat Primavera 2019 een referentie kan zijn voor elke vrouw in de muziekindustrie. ‘Om dit jaar impact te hebben, kwam onze aankondiging te laat, maar ik ben benieuwd hoe de affiches er volgend jaar uitzien.’
Eén excuus wil ze alvast van geen enkele organisator meer horen: ‘Kom mij niet vertellen dat er niet genoeg vrouwelijke artiesten zijn. Dat is een leugen. Het is je volste recht om hen niet te boeken, omdat ze je niet interesseren of omdat ze niet in je line-up passen, maar ontken niet dat ze bestaan.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
