Vorige week verhuisde Tom Bonte van Beursschouwburg naar Ancienne Belgique. Als de nieuwe algemeen directeur wil hij de AB naar een tijdperk van diversiteit en solidariteit leiden. ‘Wij kunnen voor heel wat artiesten het verschil maken.’
Na bijna 200 dagen gooit Ancienne Belgique haar deuren terug open. Eind deze week klinkt er voor het eerst opnieuw muziek door de zalen van het muziekhuis op de Brusselse Anspachlaan. Vrijdag wordt ook het eerste optreden onder het toeziend oog van Tom Bonte, die vanaf deze maand Dirk De Clippeleir vervangt als algemeen directeur van de AB.
Tot eind juni stond Bonte aan het roer van Beursschouwburg. Negen jaar lang gidste hij het huis richting de vernieuwing. Bonte diende zijn ontslag in januari in, maar bleef langer om het Brusselse kunstenhuis door de coronacrisis te loodsen. In tijdelijke werkloosheid weliswaar, want de solidaire Beursschouwburg besloot collectief in werkloosheid te stappen. Voordien verzorgde hij de artistieke programmatie voor Kunstencentrum Vooruit en De Singel. Tom Bonte is verder ook voorzitter van de raad van bestuur van het Brussels Kunstenoverleg.
De overstap naar Ancienne Belgique is voor Bonte een droom die uitkomt. Zoals hij Beursschouwburg vernieuwde, wil hij ook een nieuwe wind door AB blazen. Zo kan het muziekhuis meer worden dan een klassieke concertzaal en wil Bonte de positie van AB in het multiculturele Brussel versterken. Maar laten we beginnen bij die eerste optredens. De tickets voor het najaar gaan heel snel de deur uit, ondanks de risico’s en de maatregelen.
Begin augustus zette Ancienne Belgique haar externe medewerkers aan de deur. Symbolisch dan, want theoretisch vallen freelancers niet te ontslaan. Ondertussen zijn de maatregelen versoepeld en kunnen zalen voor 60 procent gevuld worden. Hoe staat AB ervoor?
Tom Bonte: Het is nog steeds heftig. Deze crisis raakt de culturele sector in het hart en concertzalen zijn zonder twijfel het zwaarst getroffen. Ik kan na mijn overstap de vergelijking maken. Beursschouwburg werd minder zwaar geraakt omdat het huis op ongeveer 70 procent subsidies kan rekenen. Bij Ancienne Belgique is de situatie omgekeerd, we halen 70 procent uit de markt. Dan heeft een crisis als deze natuurlijk een gigantische impact. Voor velen uit de sector – en dat geldt ook voor AB – is de regeling rond tijdelijke werkloosheid de reddingsboei. Dit is een oproep aan de bevoegde ministers: houd de versoepelde tijdelijke werkloosheid ook na december in stand. Het gaat nog een tijdje duren voor we hiervan herstellen. Ancienne Belgique kan ondertussen schoorvoetend terug opstarten. We hebben ons najaar gepresenteerd, een najaar met een heel beperkte capaciteit: tot twee weken geleden gingen we nog uit van maximum 200 bezoekers. Daarmee geraken we niet uit de kosten, maar rendabel of niet, we vinden het belangrijk om terug op te starten.
Jullie besloten om de inkomsten van de najaarsprogrammatie integraal naar artiesten door te sluizen.
Bonte: De sterkste schouders in het culturele veld moeten de zwaksten helpen, daar sta ik heel erg achter. Wij kunnen voor heel wat artiesten het verschil maken. 200 tickets is voor muzikanten die al maanden werkloos zijn een aardige som om mee naar huis te nemen.
Idealiter wordt AB in de toekomst een huis dat 24/7 open is.
Biedt de coronacrisis ook kansen? We hebben het dan wel steeds over het ‘nieuwe normaal’, maar misschien moeten we net op zoek naar een alternatief ‘normaal’.
Bonte: Daar ben ik het helemaal mee eens. We moeten nadenken over wat we in de toekomst nog meer kunnen doen. Als we die vraag nu niet stellen, missen we een ongelofelijke opportuniteit. Dan vervallen we snel terug tot de business as usual, en dat zou jammer zijn. Na wat er de laatste maanden met onze maatschappij gebeurd is, moet er toch iets veranderen.
Je hebt het vaak over de maatschappelijke rol van Ancienne Belgique. Het muziekhuis zet zich al in voor het klimaat en zorgwerkers en faciliteert bloeddonaties. Hoe wil je die rol nog meer versterken?
Bonte: Ik zou graag nadenken over hoe we als muziekhuis méér kunnen bieden dan alleen concerten ’s avonds. We zouden een dagprogramma kunnen samenstellen en, op lange termijn, ook inzetten op het nachtleven. Idealiter wordt AB in de toekomst een huis dat 24/7 open is. Waar je ’s morgens al een koffie drinkt en door platenbakken ritselt, waar je in de namiddag een aangepast concert kan meepikken of naar iemand kan luisteren die vertelt over de artiest die ’s avonds op het grote podium staat. Veel mensen, zoals ik, gaan immers niet alleen naar een concert omdat ze van een artiest houden, ze gaan ook naar een show omdat ze voor en na met hun vrienden op schok zijn. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het concert een excuus kan zijn om samen te komen. Het gaat over muziek, maar het gaat ook over zoveel meer. Er zijn goede redenen waarom deuren gesloten blijven tot een uur voor het concert begint, maar laten we kijken hoe het anders kan.
De Ancienne Belgique zou zo een ontmoetingsplek kunnen worden, een muzikaal kloppend hart in Brussel.
Bonte: Absoluut. Verder kunnen we ons nog meer verdiepen in de Brusselse context. We werken al samen met lokale actoren, maar er kunnen er zeker nog bij. Als je de deuren opent naar organisaties die in de stad actief zijn, zie je heel snel resultaat. Omgekeerd kunnen we ook nadenken over hoe we als AB naar buiten kunnen breken. We trekken al de stad in met bijvoorbeeld de Feeërieën en Boterhammen in het Park, maar we kunnen ook op andere plekken samen met partners opduiken.
Zo kan je bevolkingsgroepen bereiken voor wie een bezoek aan Ancienne Belgique niet vanzelfsprekend is.
Bonte: Inderdaad. AB heeft een breed publiek, maar het blijft een publiek dat naar de organisatie komt vanuit een lange, witte en uniforme geschiedenis. Dat mag je niet onderschatten. Er zijn stappen gezet in de goede richting, maar ik denk dat we dat proces nog kunnen versnellen. Door wijken in de trekken, bijvoorbeeld. Vanuit het muziekhuis groeit de nood om te herdenken wat een organisatie kan en moet zijn en hoe de AB de Brusselse samenleving kan reflecteren.
Kan een witte man een instelling kleurrijker maken? Ik geloof van wel. Het is een kwestie van de instelling en haar instrumenten ter beschikking te stellen van maatschappelijke groepen.
Beursschouwburg is al jaren de culturele voortrekker in Brussel op vlak van diversiteit en dekolonisering. Hoe heb jij daar een rol in gespeeld?
Bonte: Toen ik negen jaar geleden begon, was Beursschouwbrug een zeer witte instelling. Kan een witte man een instelling kleurrijker maken? Ik geloof van wel. Het is een kwestie van de instelling en haar instrumenten ter beschikking te stellen van maatschappelijke groepen. Dat is in de Beursschouwburg gebeurd. Met mondjesmaat ontvingen we nieuwe mensen, en ook een aantal mensen die er al werkten, eigenden zich thema’s als diversiteit en dekolonisering toe. Zo veranderde de organisatie van binnenuit. Mijn rol bestond erin om hen genoeg ruimte te geven om projecten te ontwikkelen, en dat wil ik bij AB opnieuw doen. Het startpunt is niet helemaal gelijk: Beursschouwburg is een multidisciplinair huis, je kan met veel verschillende instrumenten aan de slag. Ancienne Belgique is dat niet, maar dat hoeft geen zwakte te zijn. Muziek is van alle kunstdisciplines misschien wel de meest verbindende en drempelverlagende. Er zijn heel weinig mensen die niets hebben met muziek. Volgens mij liggen daar veel kansen.
Waarom besloot je dat je verhaal bij Beursschouwburg afgelopen was?
Bonte: Ik geloof dat als je ergens te lang blijft, je langzaam maar zeker deel wordt van het probleem, en niet van de oplossing. Toen ik bij Beursschouwburg begon, hield ik me daarom voor dat ik de job niet langer dan ongeveer tien jaar wou doen. Als ik wou vertrekken voor er een nieuw beleidsplan werd geschreven, dan mocht ik niet te lang meer wachten. Aan het begin van vorig seizoen, pakweg een jaar geleden, werd het moeilijk om mijn drive te blijven vinden. Ik was op. Op dat vlak kwam de lockdown niet helemaal ongelegen. Beursschouwburg heeft de weg naar diversiteit heel erg getrokken. Waar ik altijd de facilitator was van het veranderingsproces, werd ik op een bepaald moment niet meer de trekker van het verhaal. Er waren voldoende mensen in huis die dat verhaal veel beter kenden en vertolkten dan ik. Hoeveel ik ook over diversiteit kan vertellen, ik blijf een witte man. Vroeg of laat moet een organisatie de stap durven zetten en moet wie het verhaal van de organisatie wil vertellen, het ook kunnen belichamen. Dat kon ik niet meer.
Dat is nu ook gebeurd met Melat Gebeyaw Nigussie, die je vanaf volgende week vervangt.
Bonte: Dat klopt. Mijn opvolger had net zo goed een witte man kunnen zijn, maar Melat bleek gewoon het meest competent om het veranderingsproces naar een nieuw niveau kan tillen. Met Melat staat iemand aan het roer die de intelligentie en de capaciteiten heeft om het verhaal van de Beursschouwburg verder te vertellen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
