Muziekclub Trix brengt ode aan wijlen Sparklehorse: ‘Hij werd aangetrokken door auditieve smerigheid’

Sparklehorse, aka Mark Linkous. © gf

De Antwerpse Trix brengt vanavond 23/9 een eresaluut aan de in 2010 overleden Sparklehorse-bezieler Mark Linkous, met een concert van hommageband Glitterpaard en een vertoning van een nieuwe documentaire over Linkous. Wij spraken met Adam Wiltzie en Christina Vantzou, twee intimi die met hem het podium deelden.

Sparklehorse was het alter ego van Mark Linkous, een even bedeesde als excentrieke zanger en songwriter uit Virginia die, tussen 1995 en 2006, vier uitstekende langspelers op de wereld losliet. Zijn songs, een amalgaam van alt.country, gehavende folkrock, pure pop en postpunk, zaten vaak onder een dikke laag statische ruis en distorsie, maar zelfs die stoorgeluiden vermochten het niet hun fragiele schoonheid te verhullen. Commerciële voltreffers zijn lofi-meesterwerken als Vivadixiesubmarinetransmissionplot, Good Morning Spider en It’s A Wonderful Life nooit geworden, maar ze leverden Linkous wél het respect op van critici en van collega’s als Tom Waits, Radiohead of PJ Harvey. Toen hij op zijn debuutplaat bekende dat zijn gedachten vaak door donkere wolken verduisterd werden (“I got a heart of darkness”), was daar helaas geen woord van gelogen. Op 6 maart 2010 stapte Linkous uit het leven.

Adam Wiltzie
Adam Wiltzie© gf

De New Yorkse Brusselaar Adam Wiltzie, bekend van bands als Stars of the Lid, sleepingdog en A Winged Victory for the Sullen, heeft Sparklehorse goed gekend en toerde met hem als begeleider en geluidstechnicus.

ADAM WILTZIE: In de vroege nineties deelde ik een huis met Steven Drozd van Flaming Lips. Via hem stuurde Mark Linkous mij op een dag een brief, waarin hij te kennen gaf een fan te zijn van mijn ambient-droneband Stars of the Lid. Er zat ook een exemplaar bij van zijn eerste indiesingle, ‘Spirit Ditch’, die meteen mijn aandacht trok. Mark en ik waren ongeveer even oud en raakten snel met elkaar bevriend.

‘Mark beschouwde Sparklehorse eigenlijk als een geschift kunstproject. Wat ik zo aan hem apprecieerde, was dat hij het vertikte steeds hetzelfde trucje te herhalen. Hij hield van verandering. In die zin waren zijn songs nooit af. Zal zijn werk toekomstige generaties tot de verbeelding spreken? Dat zal de tijd uitwijzen. Toen Caravaggio begon te schilderen, had ook nog niemand in de gaten hoe vernieuwend hij wel was. Maar wat mij betreft, was de muziek van Sparklehorse uniek. Ik weet zeker dat zonder hem heel wat bands nooit bestaan zouden hebben. Natuurlijk hoor je in zijn werk soms vage echo’s van andere artiesten. Maar hij filterde die invloeden dermate dat je hem uit duizenden kunt herkennen.

Linkous presenteerde zijn songs bij voorkeur in een rauwe, ongepolijste vorm en was dol op stoorzendertjes. Was hij een dwarsligger?

WILTZIE: Neen, hij had gewoon een onstuitbare interesse voor bizarre geluiden. Daarom keek hij veel naar oude zwart-witfilms en was hij gefascineerd door oude grammofoons. Hij werd aangetrokken door… auditieve smerigheid. Zo schuimde hij pandjeshuizen en rommelwinkels af, waar hij dan voor dertig cent de slechtst denkbare plastieken microfoon op de kop tikte. Die zogenaamde dirty mic stuurde hij door een vervormingspedaal en zo kreeg hij precies de sound waar hij naar op zoek was.’

Mark voelde zich ontheemd van deze wereld, maar voor wie hem kende, was hij makkelijk in de omgang. Hij was een van de vriendelijkste en geestigste mensen die ik ooit ontmoet heb.

Geen wonder dat Tom Waits en Sparklehorse zoveel bewondering hadden voor elkaars werk.

WILTZIE: ‘Tom zou meedoen op ‘It’s A Wonderful Life’, maar twee dagen voor de sessie liet hij weten dat hij het niet zou halen, omdat één van zijn kinderen ernstig ziek was. Dus zong hij zijn partij van ‘Dog Door’ gewoon in door de telefoon, rechtstreeks op Marks antwoordapparaat. Díe versie hoor je op de plaat. Klinkt perfect, toch?’

Mark Linkous was een artiest die weigerde compromissen te sluiten, ook al zouden die hem wellicht meer airplay hebben opgeleverd. Men zegt dat hij zijn carrière doelbewust saboteerde.

WILTZIE: ‘Zeker is dat Mark niet zo nodig in de schijnwerpers hoefde te staan. Hij was het gelukkigst wanneer hij thuis aan zijn motorfiets sleutelde of in zijn eentje in zijn studio zat te klooien. Hij woonde als een kluizenaar, afgelegen in de bossen, bovenop een berg in Virginia, met zijn vrouw en honden als enig gezelschap. Hij was niet zo sociaal aangelegd en voelde zich ontheemd op deze wereld. Maar voor wie hem kende, was hij makkelijk in de omgang: een van de vriendelijkste en geestigste mensen die ik ooit heb ontmoet. Mark Linkous voelde zich van nature aangetrokken tot creatieve mensen en verdiepte zich graag in schilderkunst of animatie. Als je met hem samenwerkte, maakte het hem niet uit of je een goeie muzikant was of niet. Wat hem boeide, was dat ook mensen zonder artistieke achtergrond soms tot fantastische creaties in staat zijn.’

Christina Vantzou
Christina Vantzou© gf

Dat laatste wordt beaamd door Christina Vantzou, een Grieks-Amerikaanse die eveneens in Brussel woont. Als componiste van neoklassieke en elektronische muziek bracht ze tot dusver drie platen uit bij Kranky, maar als beeldend kunstenares maakte ze voor Sparklehorse ook een achttal videos. In de zomer van 2007 was ze, als toetsenspeelster, lid van diens liveband.

CHRISTINA VANTZOU: ‘Behalve een getalenteerde songwriter was Mark ook een bescheiden en gulle persoonlijkheid, van wie ik veel heb opgestoken. Toen ik in zijn groep terechtkwam, was ik als muzikante nog vrij onervaren. Op een dag zat ik in de knoei met een pianopartij en vroeg ik Marks advies, omdat ik wist dat hij in de studio alles zelf had ingespeeld. Maar wat bleek? Hij was ongeschoold en niet in staat te onthouden of neer te schrijven wat hij zelf had bedacht. Dat vond ik verbazend en bevrijdend tegelijk. Het was alsof in mijn hoofd een licht aanging. Plots besefte ik dat er geen regels waren en dat ik, zelfs met mijn beperkte muzikale bagage, volledig mijn zin kon doen. Vanaf dat moment begon ik thuis in mijn eentje, met behulp van een synth en een computer, mijn eigen muziek te verzinnen. Mark leerde me dat naïviteit en onbevangenheid waardevolle troeven zijn. Dat hield ik voor ogen toen ik zelf platen begon te maken.’

Linkous voerde voortdurend strijd met zijn innerlijke demonen. Hij had last van depressies, verslavingen en chronische pijnen.

WILTZIE: ‘We zitten allemaal wel eens in de put, maar Mark raakte er amper nog uit. Veel van zijn problemen waren natuurlijk een gevolg van zijn ongeluk. In 1996 verloor hij het bewustzijn in zijn Londense hotelkamer, na een cocktail van alcohol en antidepressiva. Zijn been raakte gekneld onder zijn lichaam en toen hij twaalf uur later werd gevonden, was hij klinisch dood. Hij werd gereanimeerd, maar kwam tijdelijk in een rolstoel terecht. Er waren zeven operaties en een zware revalidatie nodig om hem in staat te stellen weer te lopen. Alleen waren enkele spieren en zenuwen onherstelbaar beschadigd en moest hij 24 uur per dag helse pijnen doorstaan. Morfine was het enige dat hielp en zo kwamen ook zijn vroegere verslavingsverschijnselen terug. Het was een vicieuze cirkel.

Toen Mark de hand aan zichzelf sloeg, was dat een schok, maar niet echt een verrassing.

‘Zijn laatste maanden verliepen chaotisch. De neerwaartse spiraal leek niet meer te stoppen. Zijn huwelijk stond op springen, zijn goede vriend Vic Chesnutt pleegde zelfmoord en hij verloor zijn platencontract bij Capitol. Toen Anti hem oppikte, was er een kleine opleving: hij werkte met Steve Albini in Chicago aan een nieuwe plaat die, op de zangpartijen na, zo goed als af was. Toen Mark de hand aan zichzelf sloeg, was dat een schok maar niet echt een verrassing. Het ene moment zat hij nog rustig bosbessen te eten, het volgende slenterde hij een steegje in en joeg er zich een kogel door het hart. Tragisch, al was het voor zijn vrienden ook een opluchting. Hij was nu naar een plek vertrokken waar hij zich misschien beter zou voelen.

‘Wat ik betreur, is dat ik niet tot het eind van zijn leven met hem in contact ben gebleven. Ik ken mensen die sinds zijn dood niet meer naar zijn muziek kunnen luisteren. Maar zijn platen maken me niet triest, ze hebben net iets troostends. Dankzij zijn songs heb ik het gevoel dat hij nog altijd onder ons vertoeft.’

De film The Sad and Beautiful World of Mark Linkous wordt vanavond vanaf 19u30 vertoond in Trix, Antwerpen, gevolgd door een optreden van Glitterpaard.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content