Jonas Boel
‘Kerstmis is al lang geen heilig feest meer, en kerstmuziek is daar het perfecte voorbeeld van’
‘Jingle Bells is van oorsprong een racistische meezinger’, schrijft Knack Focus-redacteur Jonas Boel. ‘En neen, O dennenboom heeft niks met kerstbomen of Kerstmis te maken.’
Sinterklaas heeft zijn biezen gepakt, waarmee de zwartepietenhetze opnieuw voor een jaartje gaat liggen, en plaats kan maken voor het intussen vertrouwde gemor rond kerst. Want ook het feit dat sommige steden voor een zogeheten winterfeest, wintermarkt of andere variant kiezen, en dus niet voor een ‘kerstmarkt’, is voor sommige lui een doorn in het oog.
‘Een wanhopige poging om toch maar politiek correct te zijn (…) Het zoveelste bewijs van de verloochening van onze identiteit, waarden, culturele eigenheid en een nieuwe overwinning van de ‘hoera, weg-met-onszelf’-mentaliteit’, zoals een Aalsterse VB-mandataris het vorig jaar uitdrukte. Toch wel geen klein beetje bij de haren getrokken.
Want wat heeft het huidige kerstgebeuren, een historische mengelmoes van heidense gebruiken, christelijke geschiedschrijving, Romeinse feestdagen, Scandinavische mythen, en een 19e-eeuwse novelle van Charles Dickens (en dat alles onder een dikke commerciële saus), precies te maken met Vlaamse identiteit en culturele eigenheid?
De kerstman, bijvoorbeeld, is gewoon de Amerikaanse variant op Sinterklaas, die heilige man uit Turkije. Santa Claus, weet u wel, de hint zit in de naam. En wanneer is de laatste keer dat u in onze contreien rendieren hebt gezien? Trouwens, vliegen die rendieren, of zijn ze gewoon high? Er is namelijk al heel wat geschreven over de interessante link tussen de rood-witte kerstman, Siberische sjamanen, en hallucinogene paddenstoelen. Steek gerust hier uw licht op.
En dan hebben we nog niks over die ellendige kerstmuziek gezegd.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
De meeste kerstliederen die rond deze periode in allerlei muzakversies onze oren teisteren zijn al lang geen christelijke hymnes meer, maar seculiere composities. Stille nacht, heilige nacht, in 1818 gecomponeerd door een Oostenrijkse schoolmeester, werd nog van tekst voorzien door een rooms-katholieke priester, maar wat bijvoorbeeld met andere klassiekers, zoals Jingle Bells?
Die ‘feestelijke’ oorworm hebben we te danken aan James Lord Pierpont, een Amerikaanse, aan lager wal geraakte fotograaf en componist, die het als The One Horse Open Sleigh pende in 1857. Het was helemaal geen kerstlied, maar werd op bestelling geschreven voor een minstrel show, destijds populair volksvermaak waarin blanke entertainers in zwarte gezichtsschmink – blackface, zoals het heet – Afrikaanse stereotypen uitbeeldden.
Yep, Jingle Bells is van oorsprong een racistische meezinger. Pierpont was tijdens de Amerikaanse burgeroorlog trouwens in dienst van de zuidelijke, confederale troepen die vochten tegen de afschaffing van de slavernij. Zijn bekendste compositie werd oorspronkelijk overigens opgevoerd in de periode rond Thanksgiving, in de herfst, niet de winter.
White Christmas dan, voornamelijk bekend in de versie van crooner Bing Crosby, en één van de best verkochte singles ooit. Werd begin jaren veertig voor de musical Holiday Inn gecomponeerd door Irving Berlin, tevens de auteur van God Bless America. Een hele uitdaging, vond Berlin zijn grootste hit. Hij was namelijk van joodse komaf, en in het judaïsme vieren ze Chanoeka, geen Kerstmis.
Kom, een echte Vlaamse klassieker dan maar, O Dennenboom: in 1842 geschreven door een Duitser, die zich voor O Tannenbaum baseerde op een oud, romantisch volksdeuntje uit Silezië, een historische regio in Polen. En neen, het lied had niks met kerstbomen of Kerstmis te maken, maar was bedoeld als een ode aan de eeuwige trouw, waar de rijzige spar die zijn naalden niet verliest symbool voor stond. Geniet mee met deze versie van Wooden Shjips, een psychedelische rockband uit San Francisco – er is iets van aan, die paddo’s!
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Kerstmis is al lang opgehouden met een heilig, christelijk feest te zijn, en kerstmuziek is daarvan het perfecte voorbeeld. Normen en waarden? Yeah right. Van Irving Berlin tot Mariah Carey, kerstliedjes zijn voor de meeste songschrijvers en artiesten een snelle binnenweg richting kassa. Kerst is bovenal een jaarlijkse hoogmis voor de commercie, een decadent kitschfestijn overgoten met Duitse glühwein en in Azië geproduceerde, goedkope prullen waar niemand op zit te wachten. De heer Christus zelf, hij die ooit handelaren uit de tempel verjoeg, zal het graag zien gebeuren.
Sommige partijen staan tegenwoordig ook zelf met een handelskraampje op een kerstmarkt ergens ter lande, van Beernem tot Zottegem. Voor het goede doel, dat spreekt! Gezellig: de authentieke, politiek gerecupereerde kerstsfeer opsnuiven, met uit Amerika ingevoerd jingle-geleuter op de achtergrond. Vlaamser kan inderdaad bijna niet.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier