Gaea Schoeters vertaalde mee Kate Tempests eerste echte poëziebundel Hold Your Own. De song met diezelfde titel is een rode draad in Tempests werk. Schoeters legt uit hoe die al even vaak transformeerde en vervelde als Tempest zelf.
The Guardian noemde haar ‘een dichter voor mensen die geen poëzie lezen en een rapper voor mensen die niet naar hiphop luisteren’. De Britse Kate Tempest, die opgroeide in een arbeidersgezin in South East Londen – ‘Een warm nest in een kutdeel van de stad’ is even veelzijdig als productief: vierendertig en al drie studioalbums, vier dichtbundels, drie theaterteksten en een roman op haar naam. Haar referentiekader is al even eclectisch: Tempest is net zo schatplichtig aan de oude Grieken als aan de hiphopcultuur, en noemt als invloeden steevast dichter William Blake naast de Wu-Tang Clan. Maar zo wispelturig als ze is in haar vorm, zo standvastig is ze in haar thema’s: Tempest is een van die schrijvers die telkens hetzelfde verhaal vertellen. Over ontsnappen, transformeren en ‘jezelf blijven’.
In 2015, in Glastonbury, klonk Hold Your Own nog als een donderpreek, bedoeld om de wereld tot de orde te roepen. Nu steekt Tempest de hand in eigen boezem.
When time pulls lives apart
Hold your own
Voor de duidelijkheid: Hold Your Own is een oud nummer. Tempest heeft het geschreven om zichzelf moed in te spreken voor de publicatie van een eerste poëziebundel (nog in beperkte oplage in eigen beheer) en begint het in 2014 te performen na de Everybody Down-sets, een album over drie gedesillusioneerde jongeren op drift in Londen. Daar morpht Hold Your Own tot een afsluiter die het publiek eraan moet herinneren ‘stand te houden’ in deze sombere wereld, want er is licht aan het eind van de tunnel.
When everything is fluid, and when nothing can be known with any certainty
Hold your own
Een jaar later vervelt het nummer opnieuw: Hold Your Own wordt de titel van Tempests eerste echte bundel, bij de gevestigde uitgever Picador. De song zit er niet in, maar het hele boek is gebouwd op hetzelfde thematische DNA, want niet alleen de tekst is fluid, ook Tempest zelf. Alles draait om Tiresias, die als jongen twee slangen bij het paren stoort en als straf door de goden in een vrouw wordt veranderd. Later, intussen weer man, raakt hij verwikkeld in een huwelijksruzie tussen Hera en Zeus over wie het meest plezier beleeft aan seks, waarna Hera hem de ogen uitrukt en Zeus hem de gave van het zienerschap schenkt. Tempest gebruikt de mythe als springplank naar haar eigen jeugdherinneringen en versnijdt het klassieke verhaal met heel persoonlijke gedichten in de ik-vorm over seksualiteit en genderverwarring. Voor haar was rappen een uitweg, een manier om one of the boys te zijn. Opnieuw: transformeren en je staande houden.
Hold it ’til you feel it there
As dark, and dense, and wet as earth
As vast, and bright, and sweet as air
When all there is
Is knowing that you feel what you are feeling
Hold your own
De rol van de dichter, vindt Tempest, is mensen opnieuw bij hun gevoel brengen. Want het laatkapitalisme vereist afstomping: we gebruiken ons vermogen tot dissociëren om mentaal gezond te blijven. Wie bij elke stap beseft waarop onze wereld is gebouwd en wie daaronder lijdt, wordt gek. Maar die ongevoeligheid put ons uit. Alleen echte verbinding kan ons uit onze apathie rukken: wie verbonden is met zijn eigen menselijkheid kan weer connecteren met die van anderen. Kunst moet die resonantie teweegbrengen.
Ask your hands to know the things they hold
I know the days are reeling past in such squealing blasts
But stop for breath and you will know it’s yours
Swaying like an open door when storms are coming
Hold
In volle coronacrisis lanceert Tempest een intimistische soloversie van Hold Your Own op Instagram. Een moment van introspectie in een chaotische wereld dat net door zijn breekbaarheid inslaat als een bom. De song is ook het keerpunt van The Book of Traps and Lessons, het album dat ze vorig jaar met superproducer Rick Rubin maakte. Tempest beschrijft de opnames in de legendarische Shangri-La-studio als ‘lifechanging’: ‘Hij luisterde vooral. Maar niemand kan zo goed luisteren als hij.’ Rubin had haar vijf jaar eerder al gecontacteerd, nadat hij was blijven haken aan, yep: Hold Your Own.
Time is an onslaught
Love is a mission
We work for vocation until
In remission
We wish we’d had patience and given more time to our children
Even terug naar de dichtbundel: in het laatste deel, Blind Profit – niet ‘Blind Prophet’ – krijgt Tempests poëzie plots iets visionairs: de camera zoomt uit en Tiresias, de ziener, laat zijn blik dwalen over de mens als soort. Onze misstappen, onze oppervlakkigheid, onze hypocrisie. Een niet te stoppen tsunami van menselijk falen. Die thema’s duiken ook op in The Book of Traps and Lessons: Tempest observeert onze worsteling met nationalisme en hyperindividualisme. En met de liefde, die zich niet altijd van haar fraaiste kant laat zien. Tempest schuurt tegen schrijfster Jeanette Winterson aan: is liefde geen strik die we voor onszelf plaatsen, om dan te klagen dat we ons verstikt voelen?
Feel each decision that you make
Make it, hold it
Hold your own
Hold your lovers
Hold their hands
Hold their breasts in your hands, like your hands were their bras
Hold their face in your palms like a prayer
Hold them all night, feel them hold back
Don’t hold back
Hold your own
Wat je ook doet, concludeert Tempest: doe het met overgave. Want in die liefde ligt de sleutel voor verandering. Een uitweg voor de blindheid waarin we ons dompelen, gekluisterd aan onze schermen om niet te moeten zien wat er echt in de wereld gebeurt.
Nergens op het album klinkt ze kwetsbaarder dan hier. Naakt staat het woord voor de muziek, want het woord is Tempest en Tempest is het woord: hier spreekt de profetes. ‘Poëzie en muziek zijn manieren om een hogere staat van bewustzijn te bereiken, in te tunen op diepere frequenties. Voor mij is creativiteit iets religieus. Het is god. Het is een opening. Een verbinding. Het mooiste en het meest mystieke aspect van het leven dat ik ken’, zegt ze zelf.
Every pain
Every grievance
Every stab of shame
Every day spent with a demon in your brain giving chase
Hold it
Maar in tegenstelling tot vroeger steekt ze geen preek af. Ze blikt naar binnen. Rubin heeft de sound totaal uitgekleed: dit is geen rap waarin het woord zich schikt naar de puls van de muziek. Hier is de muziek de dienaar van de taal.
Know the wolves that hunt you
In time, they will be the dogs that bring your slippers
Love them right and you will feel them kiss you when they come to bite
Hot snouts digging out your cuddles with their bloody muzzles
Hold
Zoals we moeten aanvaarden dat onze fouten ons maken tot wie we zijn, zo moeten we ook onze vijanden omarmen, vindt Tempest. Onze overgepolariseerde wereld, die ze hekelt in Three-Sided Coin (‘I against you against we against them’) brengt ons nergens: wie zich blind staart op de verschillen, komt niet verder dan angst en haat. Opnieuw ligt het antwoord in verbinding. In begrip voor de ander, zelfs als die staat voor al wat je afkeurt: radical empathy is de enige weg voorwaarts. We moeten focussen op wat ons verbindt, niet op wat ons verdeelt. Dan is er hoop, dixit ook William Blake, want: ‘If a thing loves, it’s infinite.’
Het antwoord ligt in verbinding. In begrip voor de ander, zelfs als die staat voor al wat je afkeurt: radical empathy is de enige weg voorwaarts.
Nothing you can buy will ever make you more whole
This whole thing thrives on us feeling always incomplete
And it is why we will search for happiness in whatever thing it is we crave in the moment
And it is why we can never really find it there
It is why you will sit there with the lover that you fought for
In the car you sweated years to buy
Wearing the ring you dreamed of all your life
And some part of you will still be unsure that this is what you really want
Stop craving
Hold your own
En net zoals we ons moeten afkeren van de destructieve, door politici en media opgehitste polarisatie, moeten we ook afkicken van onze eeuwige zucht naar meer. Het laatkapitalisme heeft consumenten van ons gemaakt, in het dagelijkse leven en in de liefde, spiritueel en materieel, waardoor we nooit tevreden zijn en altijd onbevredigd blijven smachten. Nooit zien wat we hebben, maar altijd verlangen naar wat we niet hebben.
Hier toont zich ook Tempests eigen kentering. In 2015, in Glastonbury, klonk Hold Your Own nog als een bitter verwijt, een donderpreek, bedoeld om de wereld tot de orde te roepen. Waar nu ‘we can’ staat, stond toen nog ‘you will’. Nu, vijf jaar later, steekt Tempest de hand in eigen boezem. The Book of Traps and Lessons, zegt ze zelf, ‘is evenzeer een advies aan mezelf als aan ieder ander. Het gaat over mijn zoektocht om dit negatieve gedrag niet alleen te herkennen bij mezelf, maar het ook te veranderen.’ De you is we geworden: verandering begint bij jezelf.
Die toonshift zit overigens in het hele album: waar Tempest haar vorige plaat Let Them Eat Chaos nog afsloot met ‘I’m pleading for my loved ones to wake up’ begint The Book met ‘I came to under a red moon’. De fictieve personages uit haar vorige albums zijn verdwenen, de derde persoon heeft plaatsgemaakt voor de eerste: Kate zelf is woke.
But if you’re satisfied with where you’re at, with who you are
You won’t need to buy new make-up, or new outfits, or new pots and pans
To cook new exciting recipes
For new exciting people
To make yourself feel like the new exciting person, you think you’re supposed to be
Happiness, the brand, is not happiness
We are smarter than they think we are
They take us all for idiots
But that’s their problem
When we behave like idiots
It becomes our problem
So hold your own
Ook deze lijnen stonden voorheen in de you-vorm. Rubin overtuigde Tempest ervan een album in de eerste persoon te maken. Persoonlijker, beschouwender ook. Maar zonder oordeel. Dat zou botsen met de radicale empathie: zelfs voor je eigen menselijke tekort moet je begrip opbrengen.
Breathe deep on a freezing beach
Taste the salt of friendship
Notice the movement of a stranger
Hold your own
And let it be
Catching
Kates jeugdige woede is geweken voor iets zachters, ze heeft een nieuwe mildheid in zichzelf ontdekt. Dat voel je bovenal in de soloversie: haar toon is vol mededogen. De tekst is nog intiemer geworden dan op de plaat. Al breekt ook aan het eind daarvan het licht door, in People’s Faces. Net zoals ze in deze laatste lijnen van Hold Your Own suggereert, ligt de redding in het herkennen van onszelf in the stranger. Als dat aanstekelijk, of ‘besmettelijk’ genoeg is , is er hoop voor de mensheid.
Hold Your Own
De vertaling van Gaea Schoeters en Johanna Pas is uitgegeven bij Toneelhuis/Poëziecentrum.
Tiresias
De première van de Toneelhuis-voorstelling naar Kate Tempest en met Katelijne Damen is uitgesteld naar 30/9. Op 19/6 is er wel al een virtuele leesclub, ook met Damen. Alle info: toneelhuis.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
