John Prine @ Tønder festival: Een makelaar in ontroerend goed

Met de traditional ‘Will the Circle be Unbroken’, gezongen door alle artiesten samen op het podium, werd na vier dagen een punt gezet achter het Deense Tønder-festival. Net daarvoor hadden de Canadese Lynn Miles en de Amerikaanse singer-songwriter John Prine voor de laatste hoogtepunten gezorgd.

Met honderddertig optredens, gespreid over vier dagen en acht podia, is Tønder het belangrijkste festival voor Americana, folk- en rootsmuziek in Denemarken. Sommige artiesten spelen tijdens het evenement meer dan één keer en, gezien het enorme aanbod, is dat geen overbodige luxe. Zo kregen we tijdens de slotdag alsnog de gelegenheid Lynn Miles, die we een dag eerder hadden gemist, aan het werk te zien. Miles, een 56-jarige zangeres en liedjesschrijfster uit Ottawa, opereerde tijdens haar lange carrière vanuit L.A., Austin en Nashville, waar ze songs bedacht in dienst van een muziekuitgeverij. Dat ze haar metier tot in de puntjes beheerst, staat dus niet ter discussie. Intussen keerde de artieste, die sinds 1991 twaalf langspelers uitbracht en al verscheidene Juno’s (Canadese Grammy’s) mee naar huis mocht nemen, terug naar haar geboorteland. Toeren doet ze echter nog steeds. Dat doet ze in gezelschap de fantastische (slide)gitarist Keith Glass en een al even bedreven begeleider op contrabas.

Voor wie Lynn Miles niet kent: ze was ooit de zanglerares van Alanis Morrissette, al vertoont haar eigen muziek veeleer raakpunten met die van Lucinda Williams, Shawn Colvin en Emmylou Harris. Akoestische country en folkrock zijn de ankerpunten van haar songs, die doorgaans baden in tristesse en melancholie. ‘More’, ‘Three Chords and the Truth’ of het door eenzaamheid gevoede ‘The Road’ deden de harten van de toehoorders meer dan eens in elkaar deed krimpen. ‘Black Flowers’ handelde dan weer over de armoedige aanblik van enkele gewezen Amerikaanse mijnwerkersstadjes. “Ik heb ongeveer achthonderd songs geschreven en daarvan kun je er slecht twee of drie echt vrolijk noemen”, grapte Miles. “Ik ben het dus met W.C. Fields, wanneer hij zegt: ‘Smile every morning and get it over with.’

Soms dreven Lynn Miles en haar gezellen het tempo op met gespierde, naar pop neigende nummers zoals ‘Over You’ of ‘Unravel’ en met ‘Let the Sun Have Its Day’ bewees de chanteuse dat ze zelfs showtunes à la Judy Garland in de vingers had. Bij ons is la Miles nooit helemaal doorgebroken, maar met haar uitstekende set op Tønder deed ze ons snel inzien hoe onterecht dat wel is.

Bluegrass

Dé artiest op wie iedereen zat te wachten was natuurlijk John Prine, een legendarische singer-songwriter die al veel te lang niet meer in Europa te zien was en ook nu slechts voor een zeer beperkt aantal concerten de oceaan overstak. De Benelux werd helaas overgeslagen, wat wellicht een gevolg is van de labiele gezondheidstoestand van de artiest. Prine, 68 intussen, heeft de jongste jaren keel- en longkanker overleefd en de medische behandelingen hebben ook zijn stem aangetast. De voormalige postbode, wiens werk op het repertoire staat van Bonnie Raitt (aan wie hij in Tønder ‘Angel From Montgomery’ opdroeg), Bette Midler, Evan Dando, Lambchop, Bon Iver, My Morning Jacket en Conor Oberst, bracht tot dusver een twintigtal platen uit en beschikt over een liedjescatalogus die alom respect afdwingt. Geen wonder dat collega’s als Bob Dylan, Johnny Cash en Kris Kristofferson hem altijd op handen hebben gdragen.

In Denemarken verscheen John Prine op het podium met een driekoppige band, waarin vooral de smaakvolle bijdragen van gitarist Jason Wilbur en mandolinespeler Pat McLaughlin opvielen. Opener ‘Glory of True Love’ en het uptempo ‘Spanish Pipedream’ werden meteen in een bluegrasskleedje gehesen. Naarmate de set vorderde, ging de band soms ook de rockabillytour op, zoals tijdens het energieke ‘Iron Ore Betty’ en het ooit van The Carter Family geleerde ‘Bear Creek Blues’. “We gaan het nu iets rustiger aandoen, want de zanger is buiten adem’, grijnsde Prine, maar dat belette hem niet nog eens flink van jetje te geven tijdens ‘Grandpa Was A Carpenter’ en het anti-nationalistische ‘Your Flag Decal Won’t Get You Into Heaven Anymore’.

Onverwoestbaar

Humor en (zelf)spot zijn altijd essentiële onderdelen geweest van zijn werk. Dat was tijdens zijn Deense show niet anders. ‘Ik kreeg voor kerst een echtscheiding cadeau’, merkte Prine droogjes op, voor hij ‘All the Best’ inzette: een als song vermomde afscheidsbrief aan een ex-geliefde die qua toon balanceerde tussen wrang en ironisch. Maar er waren ook bedachtzame liedjes als ‘Long Monday’, ‘Souvenirs’ en ‘Far From Me’, een van de vijf nummers uit Prines onverwoestbare debuut uit 1971 die ook nu nog steeds op het menu stonden.

Als liedjesschrijver slaagt John Prine erin het gewone bijzonder te maken en het bijzondere gewoon. Hij schetst trefzekere portretten van gewone mensen die al eens struikelen over het leven en werpt zich daarbij op als een makelaar in ontroerend goed. Dat was bijvoorbeeld het geval in ‘Humidity Built the Snowman’ en het veelgecoverde ‘Hello in There’, over de eenzaamheid van oude mensen voor wie de klok iets luider tikt veel meer te verwachten hebben. Met zijn schor geworden stem worstelde de zanger soms met de melodie, maar hij bracht het nummer zo fragiel en zo kwetsbaar dat je al uit graniet moest zijn opgetrokken om er onverschillig voor te blijven. Prine schreef het nummer als jongeman; vandaag zou het over hem kunnen gaan. Dat maakt het allemaal nog indringender.

John Prine stond op het podium als een boom die vele stormen heeft getrotseerd: gehavend, maar nog altijd trots overeind. Met ‘Lake Marie’, een stevige, ietwat surrealistische song die begint met twee vondelingen en eindigt met twee verminkte lijken in een bos, trok hij een sierlijke streep onder zijn anderhalf uur durende set, al gaf hij uiteraard nog present voor ‘Will the Circle Be Unbroken’, de gospelsong die door veel folkmuzikanten is geadopteerd en waarmee het Tønderpubliek jaar na jaar wordt uitgewuifd. We kunnen alleen maar hopen dat Prine binnen afzienbare tijd nog eens een Belgisch podium haalt. Want als verteller en als chroniqueur van de Amerikaanse samenleving blijft hij onovertroffen.