Hoe Weezer zichzelf heruitvond als nostalgische meme

Weezer is geen has-been meer. De ninetiesband is een meta-has-been.

Als hun set straks iet of wat op die van Coachella lijkt, staat de passage van Weezer op Werchter volledig in het teken van ninetiesnostalgie. My Name Is Jonas, The Sweater Song en Say It Ain’t So zullen de revue passeren in een best-ofset die in de eerste plaats veertigjarige fans moet bevestigen in hun overtuiging dat er inderdaad nooit betere rock is gemaakt dan in 1994. Er zal een semi-ironische cover zijn van TLC’s No Scrubs, een r&b-classic van de jaren negentig. Hoogtepunt wordt een andere cover – die van Africa van Toto, min of meer een trouwfeestklassieker voor oude millennials. Met wat geluk zullen ze zelfs hun pakjes dragen uit de clip van Buddy Holly én de Happy Days-sample uit de videoclip daarvan gebruiken.

Dat klinkt als de set van een has-been die schaamteloos teert op successen uit de jaren negentig. Alleen: dat weet Weezer zelf ook. Meer zelfs: dat Weezer een has-been is die schaamteloos teert op successen uit de jaren negentig is net de reden waarom ze er staan. Weezer is in een paar jaar tijd namelijk veranderd in een speciaal soort nostalgieband: de nostalgieband die zich bewust is van het feit dat ze een nostalgieband is.

Dat is een verschil.

Het begon eind 2017, de periode waarin Toto’s Africa uit het niets tot het favoriete nummer van het wereldwijde internet uitgroeide – u herinnert zich misschien nog de campagne om de song in De Tijdloze te krijgen. Een veertienjarige kid uit Ohio sprong mee op de hype en begon de Twitter-account @weezerafrica, waarmee hij elke dag Rivers Cuomo, de frontman van Weezer, bestookte. Zijn enige eis: dat Weezer Africa zou coveren. Zomaar. Geen reden. De media sprongen erop, waarna de grap een soort meme werd. In mei 2018 bracht Weezer een cover van Rosanna uit – dat ándere lied van Toto – enkel en alleen om de internetkids te trollen. Een week later volgde dan de daadwerkelijke cover van Africa, inclusief een heel vreemde videoclip: een parodie op hun eigen, 25 jaar oude video voor Undone – The Sweater Song, maar dan met Weird Al Jankovic in de rol van Rivers Cuomo. Dat was heel erg meta, heel erg zelfreferentieel en vooral: heel erg absurde humor.

Wat volgde, was nog raarder: Africa groeide uit tot Weezers meest succesvolle single van het decennium. Met 35 miljoen plays heeft de cover vandaag meer streams dan pakweg The Sweater Song. Voor het eerst in vijftien jaar ging de band weer over de tongen en bereikte Weezer een jong publiek. Het inspireerde de groep tot The Teal Album, dat ze begin dit jaar uitbracht: een appelblauwzeegroen album met tien covers, gaande van Aha’s Take on Me tot No Scrubs van TLC. Het was half een karaokealbum, half een uit de hand gelopen grap. Het leek een cash grab van een groep die passé was, met Africa op een onverwacht succes was gestoten en het nu helemaal probeerde uit te melken. Alleen: dat was ook de bedoeling. De covers waren lui en ongeïnspireerd. Op de hoes presenteerden ze zich als slecht geretoucheerde yachtrockers met opgestroopte mouwen en kostuums in pasteltinten. The Teal Album was Weezer dat een album lang met zijn imago van schaamteloze has-been lacht.

Daarnaast werd het ook hun succesvolste plaat in tien jaar.

Ergens houdt het steek dat Weezer dat soort band zou worden. Toen hij in 1994 met The Blue Album debuteerde, baadde de band al in de ironie. Weezer was er het voorbeeld bij uitstek van dat blanke college kids met brilletjes en zonder noemenswaardig rock-‘n-rollleven of rock-‘n-rolluitstraling rock-‘n-roll konden maken. Buddy Holly, hun doorbraaksingle, begint met de zin ‘What’s with these homies dissing my girl?’: dat was niet gemeend. Geen andere band is ook zo nadrukkelijk door zijn fans ingepeperd dat ze passé is. Een harde Weezer-fan zijn wil zeggen dat je Weezer ‘enkel pre- Pinkerton‘ goed vindt – Pinkerton was, voor alle duidelijkheid, hun tweede plaat uit 1996. Matt Damon maakte er dit jaar nog een sketch over in Saturday Night Live.

Weezer was er ook al vroeg bij om internetcultuur te omarmen. In 2008 al maakten ze een video bij Pork and Beans, waarin ze prille YouTube-sterren als Chris ‘Leave Britney Alone’ Crocker, Tay ‘Chocolate Rain’ Zonday en Sneezing Panda opvoerden. Rivers Cuomo heeft ook een notoir zwak voor alles wat met muziek en technologie te maken heeft, van artificiële intelligentie over data-analyse tot streaming. Het lijkt geen toeval dat, veel meer dan eender wie van hun collega’s uit de jaren negentig, Weezer lijkt te snappen hoe je in de meme-maatschappij aandacht moet genereren.

Want dat is het ding: Weezer mag dan de eerste metanostalgieband zijn, het idee erachter zie je overal opduiken. We leven in rare tijden inzake marketing. Sinds memes en internet het hart zijn van elke promocampagne, nemen artiesten steeds vaker een meta-imago aan – een soort spel met het beeld dat het internet van hen heeft. In alle genres. Wilco omarmt zijn imago van dad rockers – muziek voor papa’s, in een grootse Springsteen-traditie – door pakweg ambachtelijke bijlen uit te brengen als merchandise. Taylor Swift maakt platen over haar reputatie, getiteld Reputation, met videoclips waarin ze verschillende publieke imago’s van zichzelf ruzie laat maken met elkaar. De koning van het meta-imago is Drake: Drakes carrière is gebouwd op mee zijn met de internetmemes over hem. Niemand die beter met zijn imago van Canadese soft boy weet te lachen dan Drake zelf. Succes zit vandaag ook in hoe je je positioneert tegenover je eigen publieke imago.

Alleen lijkt het bij Weezer net iets verder te gaan. Te ver, misschien. The Teal Album was oorspronkelijk een soort promostunt om aandacht te genereren voor The Black Album, de eigenlijke nieuwe plaat, die een maand later verscheen. Je kunt je afvragen of dat gelukt is. The Teal Album zit aan 70 miljoen plays op Spotify en dook op in de Amerikaanse charts. The Black Album kwam niet aan de helft van die plays en verdween roemloos uit de aandacht. Wat tot de rare conclusie leidt dat Weezer anno 2019 meer een metagrap is dan een muziekband. Hun muziek doet er niet meer toe. De enige reden waarom ze relevant zijn, is omdat ze het internet snappen.

Zoals gezegd: ergens klopt het dat Weezer dat soort band zou worden.

We zijn er alleen nog niet uit wat we daarvan moeten denken.