Het sprookje van Naaz, koningin van de quirkpop: ‘Eerst was ik raar, dan populair. Vreemd contrast’

Ze staat volgende week tussen Tyler, the Creator en Arctic Monkeys geprogrammeerd op Best Kept Secret, opent enkele dagen later voor Arcade Fire in de Rotterdamse Ahoy-arena en haar eerste concert op Belgische bodem is meteen op Rock Werchter. Iederéén wil a bit of Naaz, de Koerdisch-Nederlandse queen van de quirkpop en een ster op Spotify. ‘Plots stonden de platenmaatschappijen die me voordien te Koerdisch vonden voor me in de rij.’

‘Wacht. Wát?’

Medio mei 2018. Tussen haar concerten in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland door krijgt Naaz Mohammad (19) een onverwacht telefoontje van haar manager.

‘Hey Naaz, ‘ zegt hij, ‘we zullen het concert van 11 juni in Parijs moeten annuleren.’ ‘Huh, waarom?’ vraagt zij. Ze is lichtjes in paniek, want dit had haar eerste headlinershow in Frankrijk moeten worden. ‘Omdat je die dag het voorprogramma van Arcade Fire zult doen in de Ahoy.’

En dan reageert Naaz dus: ‘Wacht. Wát?’ Ze barst in tranen uit.

***

Wanneer we haar een week na dat bewuste telefoontje spreken in een lunchbar in hartje Roffa – slang voor Rotterdam, haar thuisstad – is ze nog steeds overdonderd. ‘De Ahoy, dat is vijftienduizend man, hè! En het voorprogramma van Arcade Fire: hoe vet is dát? Om me geen valse hoop te geven heeft mijn manager het me pas verteld eens de deal helemaal rond was, maar hij was dus blijkbaar al een maand in gesprek met Arcade Fire. Toen hij mijn muziek naar de groep had gestuurd, was hun reactie: ‘We love it, let’s do it!’ Dat is… bizar. ‘

***

Voor een meisje van negentien – op 8 juni, de dag van haar Best Kept Secret-concert, wordt ze twintig – heeft Naaz nochtans al een curriculum om asjemenou tegen te zeggen . Ze haalde in 2014 de finale van Holland’s Got Talent, scoorde met Sadboy en vooral Words twee internethits, tekende een internationale platendeal bij een major label, werd door Spotify uitgenodigd voor een opnamesessie in New York, bereikte in minder dan een maand tijd de kaap van de twintig miljoen streams met haar debuut-ep Bits of Naaz én was begin dit jaar een van de grote winnaars op de Edisons, zeg maar de MIA’s van Nederland.

En dan te denken dat haar strenge, Koerdische ouders haar muzikale droom aanvankelijk bepaald niet steunden. ‘Ik vind het lastig om daarover te praten, ik wil hen niet zwart maken’, zegt Naaz, die een zwarte Adidas-bomberjack met oranje strepen combineert met losse jeans en een gouden kettinkje waarin ‘Loving Love’ gegraveerd staat, de titel van haar recentste single.

‘Het zit zo: tijdens de Golfoorlog zijn mijn ouders, toen twintigers, van Iran naar Nederland gevlucht. Dat moet intens geweest zijn. Waar zij vandaan komen, is status álles. Als je geen goeie baan hebt, beland je op straat. Wie in de muziek of de kunsten gaat, verkoopt zijn ziel aan ‘de industrie’, en dat wordt gezien als een drama. Vraag aan eender welk ander Koerdisch meisje of ze van haar ouders in de creatieve sector aan de slag mocht, en het antwoord zal nee zijn. Mijn ouders hadden mij graag advocaat zien worden, of arts, zoals mijn vader. Muziek was een no-go. Ik schrijf al liedjes van toen ik vijf à zes jaar was, het is altijd het enige geweest dat ik wilde doen. Ik ben dus boos op hen geweest, maar ergens begrijp ik hen ook wel. Mijn vader heeft zijn medische studies destijds aan vier verschillende universiteiten gevolgd, in vier verschillende landen. Hij en mijn moeder waren alleen in Nederland, en toch hebben ze vanuit het niets iets groots opgebouwd. Dat doorzettingsvermogen respecteer ik. Zelf heb ik het ook, denk ik, en dat is helemaal dankzij hen. Het is niet dat ze getraumatiseerd zijn door alles wat ze hebben meegemaakt, maar ze stonden wel heel angstig in het leven.’

Naar verluidt werd alles anders nadat ze vier jaar geleden, op vakantie in Turkije, met de huurauto in een ravijn waren gereden. Ze kwamen er gelukkig met enkel wat kleerscheuren, schrammetjes en een nekbrace vanaf. En ze keerden terug met een andere ingesteldheid?

Naaz: Precies. Ze hebben de dood in de ogen gekeken, beseft hoe snel het allemaal voorbij kan zijn. Dat heeft hen doen inzien dat ze maar beter alles uit hun leven halen. Nadien zijn ze gestopt met zich iets aan te trekken van wat de familie en de Koerdische gemeenschap van hen denkt, en zijn ze stukje bij beetje meer in het moment beginnen te leven. Geen verbittering meer. Dat was heel mooi om te zien.

En een vrijgeleide voor jou om je helemaal op de muziek te storten?

Naaz: Ik heb daarna aan Holland’s Got Talent deelgenomen, ja. Toegegeven, dat was een beetje een desperate move, want talentenjachten heb ik altijd behoorlijk stom gevonden. Het is mijn wereld niet, omdat alles er om succes draait in plaats van om de muziek zelf. Maar het was wél iets dat mijn ouders kenden van op tv, iets dat ze konden vatten. Dus dacht ik: als ik daaraan meedoe, kunnen ze alles volgen en vinden ze het misschien minder eng. ‘Na een talentenjacht hoor je toch zelden nog iets van die artiesten’, zeiden ze. ‘Doe maar, Naaz, dan is het daarna éindelijk voorbij met die muziek.’ (lacht)

Het draaide anders uit. Al lustten de bloggers je debuutsingle Sadboy (2016) aanvankelijk niet.

Naaz: Nee, en de platenmaatschappijen wilden al evenmin met me in zee. Ze vonden mij te moeilijk te marketen, en mijn muziek te niche.

Moeilijk te marketen?

Naaz: ‘Ze is moslim, daar kunnen we niets mee’. Of: ‘Sexy dansen op het podium zal ze vast niet mogen van haar ouders.’ Dat is létterlijk wat sommige labelbazen tegen mijn management hebben gezegd. Ze gunden mij niet eens een kans.

Op Spotify ging de bal wél aan het rollen.

Naaz: Ja, ik heb Sadboy daar geüpload. Gewoon, om de song via die weg naar bloggers te kunnen sturen. Niemand reageerde, maar het liedje kwam wel in Fresh Finds terecht, een door Spotify gecureerde playlist met nieuwe muziek van onafhankelijke artiesten. Die afspeellijst heeft meer dan een half miljoen volgers en dus werd Sadboy in één dag tijd al zot veel gestreamd (de teller staat inmiddels op bijna twee miljoen, nvdr.). Opeens stonden de platenmaatschappijen wél voor me in de rij, zelfs diegenen die me even voordien nog geweigerd hadden omdat ik zogezegd te Koerdisch was.

Hoe hoog schat je het belang van streaming in?

Naaz: Heel hoog, natuurlijk. Zonder Spotify had ik nooit gestaan waar ik nu sta. Het heeft mijn leven veranderd. Spotify heeft mij een platform gegeven. En het is niet zo dat je je plekje in die playlists kunt afkopen, hè. Je komt er alleen in als Spotify in je gelooft, en ze maken hun keuzes los van de platenbonzen. Binnen het klassieke muziekmodel was ik allicht hooguit een gerespecteerde artiest geweest, zonder veel exposure, want mijn muziek klinkt nu ook weer niet zo commercieel. Maar dankzij Spotify kan ik er toch een breed publiek mee aanspreken. En het komt hen ook goed uit, hè. ‘Koerdisch meisje maakt tegen de zin van haar ouders muziek in haar slaapkamer, zet die op Spotify, gaat viraal en kan tekenen bij een major label.’ Dat is een sprookjesverhaal, en dat beseffen ze bij Spotify maar al te goed.

Dat major label is Universal , dat je prompt een internationale deal voorschotelde.

Naaz: Kort na de release van Sadboy ben ik in Berlijn met de mensen van Universal gaan praten. Ik had ook een nieuw nummer meegebracht, een eigen productie waaraan ik de week daarvoor had gewerkt, alleen in mijn slaapkamer. ‘Laat eens horen’, vroegen ze. ‘Het is misschien een beetje leeg, ik ben nog op zoek naar de juiste producers’, zei ik aarzelend. Ik dacht dat het misschien niet poppy genoeg zou zijn voor zo’n groot label. Waarop zij: ‘Nee, die leegte is juist heel vet, heel nieuw. Dit willen we uitbrengen!’ Twee, drie maanden later was Words een feit.

Met meer dan tien miljoen streams is dat je grootste hit geworden. Het werd door 3FM tot ‘Megahit’ gebombardeerd en was dus een week lang in de allerhoogste rotatie op de radio te horen.

Naaz: Ja, het ging vet hard, terwijl dat nummer louter bedoeld was als een soort introductie tot ‘mijn’ stijl. Quirkpop, noem ik het zelf. Muziek zonder concessies. Hoewel mijn songs popstructuren hebben, zijn ze voor de rest helemaal niet zo conventioneel. Omdat ik in weinig instrumenten echt bedreven ben, werk ik met allerlei rare klankjes, zoals klingelende lepeltjes of andere omgevingsgeluiden. En zowat heel Bits of Naaz, mijn ep, heb ik met een oude Mac gemaakt, waarop ik bovendien een oude versie van Windows draaide. (lacht) Zo kan het dus ook.

Na het succes van Words werd je meteen al op festivals van het kaliber Lowlands verwacht. Was je daar wel klaar voor?

Naaz: Lowlands was mijn vierde show tot dan toe. Ik was nog maar een half jaartje bezig en had amper een band bij elkaar, laat staan dat ik al zeker wist of die wel uit de juiste muzikanten bestond. En toch waren er meteen al die hoge verwachtingen, echt sick. Lastig ook wel, want ten tijde van Holland’s Got Talent kreeg ik allerlei nare reacties binnen via Twitter, en daar heb ik podiumvrees aan overgehouden. Op de middelbare school was ik ook al jarenlang gepest geweest, omdat ik er anders uitzag dan de anderen. Voor mijn achttiende vond iedereen me raar, na mijn achttiende was ik plots geliefd en populair. Dat was een heel vreemd contrast.

Wanneer heb je de klik gemaakt?

Naaz: Tijdens een showcase die mijn manager voor mijn familie en vrienden had georganiseerd in de Amsterdamse Paradiso. Dit is allemaal nieuw voor mij, dus als ik faal, is het maar zo, zei ik tegen mezelf. Als bij wonder ging het goed, en mijn angst was overwonnen. Ik heb mezelf in korte tijd moeten ontwikkelen, terwijl er vele ogen op mij gericht waren, maar met die liveshow is het inmiddels wel goed gekomen. Ik ben er nu zelfs heel trots op. Ik ben helemaal mezelf op het podium.

En in je teksten. Zoals die van Pretty, waarin je dat pestverleden van je afzingt. Van ‘my skin’s got spots and they shine in the spotlights’, over ‘mum, I got hair everywhere’ tot ‘watch me be my own type of pretty’: letterlijker kan het haast niet. Je hebt er geen probleem mee om jezelf bloot te geven?

Naaz: Ik hoef die pesters niet meer te zien, dus: whatever! Wat ik wel eng vind, is over mijn ouders of mijn familie zingen, zoals ik in Mess Me Up of Up to Something doe. Dan probeer ik het toch allemaal iets minder onverbloemd te verwoorden, waardoor je het niet echt kunt horen. Dat werkt. Enfin, ik mag toch nog steeds bij mijn ouders wonen. (lacht) Beter nog: in tegenstelling tot vroeger zijn ze nu echt méé met mijn muziek.