Het ingetogen protest van hiphopster Neneh Cherry: ‘We moeten de haters doodmaken met liefde’

Eind jaren tachtig was ze een wereldster die het spelletje volgens haar eigen regels speelde. Vandaag nestelt Neneh Cherry, moeder van drie en in verwachting van een nieuw album, zich comfortabel in de underground. ‘Ik ben eindelijk een dinosauriër geworden.’

Ladies and gentlemen, I’d like to introduce the high hat.’ Met die woorden maakte de wereld in 1988 kennis met Neneh Cherry. De single Buffalo Stance maakte haar in één klap wereldberoemd, het succesalbum Raw Like Sushi volgde een half jaar later. Muziekbladen als Rolling Stone hoorden en zagen een concurrent voor Prince en Madonna, maar Cherry was vooral zichzelf. ‘Sassy, silly, socially aware, hep-talking, hip-hopping and above all headstrong’, zoals de LA Times destijds schreef – en dat klopt nog steeds.

‘I’m a Pisces, hanging from the vine/ My name is Neneh/ March tenth/ Water sign’, zo introduceert Neneh Cherry zichzelf op haar nieuwe album Broken Politics, tijdens Synchronised Devotion. ‘Ik wilde het nog eens luid en duidelijk zeggen: ‘Hier ben ik! Jullie zijn nog niet van me af!’ Ze zit aan een zwembad in het binnenland van Ibiza voor wat rust en recreatie wanneer we haar opbellen, en in het kirrende lachje dat volgt, weerklinkt de tiener die zich midden jaren tachtig een weg baande in de Engelse postpunk- en hiphopscene. Neneh woonde in kraakpanden, maakte deel uit van de entourage rond The Slits en sloot in Bristol vriendschap met de artistieke kliek die later bekend zou worden als Massive Attack. ‘De Neneh van toen zit nog steeds in mij’, vertelt ze. ‘Mijn lichaam is dan wel veranderd, maar ik kan ze nog steeds voelen. En vooral: ik begrijp ze nu beter dan toen.’

Een soort van thuiskomst, zo omschrijft Cherry haar nieuwe album. Met dank aan Kieran Hebden, aka Four Tet, die na Blank Project uit 2014 een tweede keer de honneurs aan de knoppen waarneemt. ‘Kieran heeft als het ware de deur geopend. Ten tijde van Blank Project werd hij pas bij het proces betrokken toen alle songs al klaar waren. Deze plaat hebben we echt sámen gemaakt. Blank Project was een donkere, nogal punky plaat, dit keer wilde ik een geluid met meer soul, en Kieran voelde instinctief aan waar ik naartoe wilde. Hij ging elementen halen uit het verleden, stukjes en beetjes uit alle voorgaande albums, en verbond die met het heden.’

Is het muzikale instinct van Kieran Hebden de reden waarom jullie zo goed samenwerken?

Neneh Cherry: Ten eerste is Kieran simpelweg een héél goede producer. Hij tovert met klanken. Maar hij voelt ook heel goed aan waar ik vandaan kom. De geluiden waarmee ik opgegroeid ben, de muzikale erfenis die ik meegekregen heb van mijn vader (Don Cherry, jazz- en fusionmuzikant, nvdr.). Mijn klankenwereld is ook de zijne.

Ik was enigszins verrast door de ingetogen sfeer op het album. Afgaande op de titel had ik een kwade protestplaat verwacht.

Cherry: Het is eerder een reflectieve, persoonlijke protestplaat geworden. Weet je, we worden tegenwoordig constant gebombardeerd met allerlei informatie, er is al zoveel ruis waar we doorheen moeten. Let’s take a chill pill, dacht ik. Laten we alles wat trager, wat rustiger maken. De plaat geeft wel degelijk mijn persoonlijke kijk op de wereld waarin we vandaag leven, wat er allemaal fout loopt en hoe we daar als mens mee omgaan. Vrij confronterend. Maar in contrast staat het tedere, zachte geluid. Dat wilde ik echt: iets moois maken. Er is al zoveel lelijkheid en duisternis in de wereld.

Sommige songs op Broken Politics doen me aan je beginjaren denken. Shot Gun Shack of Kong hadden zo op je debuut Raw Like Sushi gekund.

Cherry: I know, right?! Ik ben er blij om. Alle smaken, alle geluiden en werelden: ze zijn allemaal aanwezig. En dat mag, want ik ben op een moment in mijn leven gekomen waarop ik best eens een inventaris mag opmaken. Ik bedoel maar, plots ben ik dus een fucking vijftiger, weet je wel! Ik kan er nog steeds niet helemaal bij.

Volgend jaar viert Raw Like Sushi zijn dertigste verjaardag.

Cherry: Ik weet het. Mijn eerste dochter, Tyson, wordt dan ook dertig. Ze zat in mijn buik toen we die plaat aan het maken waren. Ik kan het dus moeilijk negeren. (lacht) Ik ben een dinosaurus aan het worden, niet? Dat is cool, want eigenlijk heb ik dat altijd gewild. Zelfs toen ik pas begon, zag ik mezelf al muziek maken tot mijn tachtigste. Het lijkt alsof ik altijd geweten heb dat de dingen beter en mooier zouden zijn naarmate ik ouder zou worden. Tegenwoordig worstel ik bijna niet meer met onzekerheden of frustraties, ik ben minder snel afgeleid en kan mijn hoofd sneller leegmaken. Maar de creativiteit blijft fris, de passie en de energie zijn er nog.

Door welke onzekerheden werd je dan wel geplaagd?

Cherry: Ik ben nooit een fantastische zangeres geweest. Eerder een spontane performer, die niet bang was om al doende te leren. En nu heb ik de geschiedenis en de reis hierheen om op terug te vallen. Dat werkt bevrijdend.

Je jongste dochter, Mabel, zit ook in de muziekwereld. Ze is 22, nog jonger dan jij toen je succes begon te krijgen. Probeer je haar te beschermen?

Cherry: Beschermen? Tegen wat? We praten erover, dat wel. Vooral over de oppervlakkigheid van het mainstream popwereldje waar zij in zit. Soms lijkt het alsof iedereen van je houdt, maar dat is onzin, natuurlijk. Die liefde is oppervlakkig, slechts schijn. Maar die schijn moet je soms mee ophouden, en dat kan echt aan je ziel vreten. Vooral nu, met alle sociale media, word je verondersteld haast 24 op 24 uur ‘beschikbaar’ te zijn. Ik kan alleen maar hopen dat ik Mabel de juiste opvoeding en mentaliteit heb meegegeven, zodat ze niet wordt opgeslokt. Het is soms moeilijk om niet in je eigen hype te geloven. Muziek maken is een prachtige job, maar het mag je leven niet bepalen.

Is de muziekwereld harder geworden, de afgelopen dertig jaar?

Cherry: Goh, er is altijd veel bullshit en oppervlakkigheid geweest, denk ik. (lacht) De ene dag ben je ‘het’, de volgende dag niet meer. Het is de aard van het beestje. Maar kun je, alle technologische vooruitgang ten spijt, zeggen dat de wereld veel veranderd is, de afgelopen dertig, fucking vijftig jaar? Ik ben er nu 54 en ik kan het zeggen: bitter weinig. Er is nog steeds racisme, fascisme, seksisme. Niets van alles wat we hebben verworven is nog vanzelfsprekend.

In 1996 bracht je Woman uit, een antwoord op It’s a Man’s World van James Brown. Daarin zing je: ‘I’m the kind of woman that was built to last/ They tried erasing me, they couldn’t wipe out my past.‘ Het doet me denken aan de #MeToo-beweging, en de rol die internet daarin speelt.

Cherry: (zucht) Gelijk heb je. Zo zie je maar, veel is er niet veranderd. Vrouwen moeten nog altijd vechten voor hun rechten of om het voordeel van de twijfel te krijgen. Ik heb ze ook meegemaakt, hoor, de oneerbare voorstellen, de seksistische opmerkingen of vooroordelen. Maar ik was goed omringd en waarschijnlijk nogal intimiderend, met mijn stoere tomboyimago. Ik lachte de schunnigheden gewoon weg.

Toen je in 1988 zeven maanden zwanger optrad tijdens Top of the Pops werd er schande gesproken in de kranten. Tegenwoordig worden de catwalks overspoeld door modellen met een zwangere buik.

Cherry: En toch rust er nog steeds een stigma op vrouwen die niet hun hele carrière laten vallen voor het moederschap. Het ís ook niet makkelijk, moeder zijn en een publiek leven leiden, maar ik heb er bewust voor gekozen om destijds niet van het toneel te verdwijnen. Pas na de geboorte van Mabel, die ongeveer samenviel met de release van mijn album Man(in 1996, nvdr.), kon ik het even niet meer opbrengen om mee te draaien in het circus.

Denk je dat meer vrouwen in de politiek de ‘broken politics’ kunnen herstellen?

Cherry: Dat denk ik zeker. Maar dan liever geen vrouwen zoals Theresa May. (lacht) Je zou op den duur bijna vergeten dat ze een vrouw ís, verdorie! Meer vrouwen, overal, absoluut. Ik zal het zelf een must noemen.

En meer pisces, meer Vissen!

Cherry:Hell yeah! Wist je dat ook Tyson en Mabel allebei Vissen zijn? Ik hou van watertekens. Het zijn dromers, ze zijn iets gevoeliger dan de meeste mensen, creatief, een beetje trippy… Het zijn lovers, en zo hebben we er meer nodig. Als tegengewicht voor alle haters tegenwoordig. (plechtig)We must kill them with love.