Ganavya, onze tip voor Gent Jazz: ‘Ik dacht dat alle westerse muziek hetzelfde klonk’

Ze werd van jongs af aan gedrild in de muziektradities van India, maar bouwt met haar albums moeiteloos bruggen tussen verschillende werelden. Voor het nieuwe Nilam werkte Ganavya samen met Nils Frahm, en binnenkort is ze te zien op Gent Jazz. ‘We willen allemaal iets hogers bereiken.’

Ganavya Doraiswamy is in de wieg gelegd om te zingen. Letterlijk: de naam die haar moeder Vidya koos betekent in het Sanskriet ‘zij die geboren is om muziek te verspreiden’. Vidya had het lot van haar dochter in de sterren gelezen toen ze zwanger was, en het lot tart je niet. Er moeten offers worden gebracht. ‘Mijn ouders zijn na mijn geboorte speciaal van New York naar Florida verhuisd’, vertelt Ganavya via Zoom. ‘Ze hoopten dat het warmere klimaat mijn grootmoeder zou bewegen tot een verhuizing naar de VS, om me te onderwijzen in de traditionele kunst van Zuid-Indiase zang, poëzie en compositie. Maar ze daagde nooit op, dus zijn we rond mijn zesde met de hele familie naar India verhuisd.’ In een dorp gelegen aan een historische pelgrimsroute in de zuidoostelijke deelstaat Tamil Nadu, vlakbij Sri Lanka, begint Ganavya aan haar lange tocht richting lotsbestemming. Een reis die recent halt hield bij Nilam, het album dat ze in Berlijn ging opnemen bij coproducer Nils Frahm.

‘Ik heb het gevoel dat mijn voeten nooit helemaal landen op één plaats’, zegt Ganavya glimlachend wanneer we informeren naar de betekenis van de albumtitel, afgeleid van het Tamil woord voor land, ‘nil’, wat ook de gebiedende wijs is voor zowel bewegen als stilstaan. Dat laatste lijkt ze nooit te doen, altijd onderweg: op tournee, naar een opnamesessie, een volgend project, in de jazz, traditionele folk, theater, klassiek, en alles daartussenin. Zwerven tussen talen, landen en culturen: het zit er van kinds af aan ingebakken bij Ganavya. ‘Het is best afmattend, eerlijk gezegd. De etymologische oorsprong van het Engelse woord “travel” komt dan ook van het Oudfranse “travail”, wat eigenlijk “afzien” betekende. En de oorsprong daarvan ligt in het Latijnse “tripalis”, wat de naam is van een foltertuig dat mensen in verschillende richtingen uitrekt. Een gevoel dat ik goed kan plaatsen.’

Thuiskomen doet Ganavya in de muziek, om het even waar ter wereld ze neerstrijkt om haar Tamil-verzen te zingen. ‘Alle grammatica is ontstaan vanuit een poging om te verbinden’, zegt ze over de taalbarrière die ze met haar muziek op vele plekken overstijgt. ‘De vorm verschilt van land tot land, maar het principe is hetzelfde. De fundamentele waarheden zijn overal dezelfde. We willen allemaal het liefst een zacht leven, we willen allemaal iets hogers bereiken, wat het ook mag zijn. Door handen vast te houden, bijvoorbeeld, omdat we zo groter worden dan onszelf. Of door samen te zingen, ongeacht in welke taal. Wat het hart raakt, wordt overal op dezelfde manier gedeeld.’

Connecties weet Ganavya in elk geval te te leggen binnen het muziekwereldje. Het album Like the Sky I’ve Been Too Quiet (2024) maakte ze tijdens een driedaagse improvisatiemarathon in Londen met Shabaka Hutchings en Floating Points. Het een half jaar geleden uitgebrachte Daughter of a Temple kwam in Houston tot stand, tijdens ceremoniale opnamesessies waarvoor ze meer dan dertig muzikanten samenbracht. Onder hen grote jazznamen als Esperanza Spalding, Vijay Iyer en veteraan Wayne Shorter. En dat voor een muzikant die niet zo lang geleden niet eens wist wat jazz precies was.

‘Toen ik zo’n tien jaar geleden begon te studeren aan Berklee College of Music in New York (befaamde muziekacademie, nvdr.) vond iedereen het vreemd dat ik nog nooit van John en Alice Coltrane had gehoord, omdat ze beiden sterk beïnvloed werden door Indiase muziek. Maar ik kon toen niet eens zeggen wat “jazz” precies betekende! Mijn oren waren zo gewend aan traditionele, Indiase muziek, dat alle westerse stijlen voor mij hetzelfde klonken.’ Uiteindelijk zou Alice Coltrane een brugfiguur worden, legt Ganavya uit, ‘tussen de verschillende eilandjes die mijn persoonlijkheid vormen.’

Een andere spilfiguur in Ganavya’s opmerkelijke levenswandel is Quincy Jones, de legendarische producer, die bevriend was met Frank Sinatra en Michael Jackson bijstond in zijn grootste successen. ‘Het is een mooie naam voor in mijn bio hè’, relativeert ze eerst nog lachend. ‘Eerlijk: ik was nog te jong en te onwetend om te weten wie Quincy juist was, toen ik hem voor het eerst ontmoette. Ook van zijn werk met Michael Jackson was ik me niet bewust – tot zijn verbazing. Voor mij was Quincy in de eerste plaats een lieve man met zachte handen, die grapjes maakte over de kuiltjes in mijn wangen. Hij gaf geweldige knuffels. En hij schreef een ontroerende aanbevelingsbrief waarmee ik meteen werd toegelaten tot Harvard voor een doctoraat in de muziek.’

Wanneer we tenslotte de naam Arooj Aftab vermelden, wikt Ganavya even haar woorden. De vergelijking met de Pakistaans-Amerikaanse zangeres hoort ze wel meer, misschien iets té veel. ‘Hoe verder je van onze muziek afstaat, hoe meer ze op elkaar lijkt,’ klinkt het, ‘maar ik kan met heel veel flexibiliteit doen wat ik doe omdat Arooj al langer actief het gevecht voert voor mensen zoals ik. Dat is de pure waarheid. De lijn tussen Pakistan en India is een artificiële lijn. Ook al zijn er verschillen – cultureel, grammaticaal, enzovoort – onze landen en volkeren zijn familie. En onze muziek is niet in oorlog met elkaar.’