Alsof Mbappé plots doelman wordt: ook Shabaka Hutchings stapt over naar de fluit

Shabaka Hutchings
is met bands als Sons of
Kemet en The Comet Is Coming al jaren een toonaangevende naam in de hedendaagse jazz en daarbuiten. Waarom beslist zo iemand om het instrument waarop hij zich jarenlang bekwaamd heeft definitief op te bergen en fluit te gaan spelen, al dan niet met André 3000?

Shabaka Hutchings heeft tegen­woordig niet echt een thuis meer. Dat hij onderweg woont, is an sich niet zo vreemd voor een muzikant, maar hij heeft ook het idee van een vaste stek in het Verenigd Koninkrijk ­opgegeven. ‘Ik heb al mijn spullen ingepakt en reis van stad naar stad. Ik kan halt ­houden in New York, Recife, Portland… Echt de muzikanten en de mensen ­ontmoeten’, legt hij uit van achter zijn computer in Chicago. ‘De ­afgelopen twee jaar ben ik constant op tournee geweest. Ik heb niet veel ­kleren bij me – ik draag elke dag dezelfde – maar ik heb mijn instrumenten en ik kan ­erop spelen wanneer ik maar wil. Het is minder stresserend om ze bij me te hebben dan om te weten dat ze helemaal alleen in Londen zijn. Alsof mijn huis met me meereist. Dat maakt ­dingen makkelijker.’

Net als de saxofoon inruilen voor de fluit. ’Het doel van wat ik doe, is mezelf artistiek ­ontwikkelen. Niet in rondjes blijven draaien met iets dat al werkt. Ik heb daar lang over ­nagedacht. En hoe meer ik ­erover ­nadacht, hoe meer ik erover ­discussieerde, hoe meer ik begreep: dit is wat ik moet doen.’

Niet dat hij het gevoel had dat hij alles gezegd had met de sax. ‘Het gaat niet om de saxofoon, het gaat om de fluit. En om het feit dat als je die ­oppakt je er tijd aan moet besteden en je erop concentreren. Ik denk dat mijn saxspel met de jaren alleen maar ­beter is geworden, maar ik voelde de ­behoefte om een ander geluid aan mijn vocabulaire toe te voegen.’

Hij had met zijn sax al heel wat termen en verhalen in zijn vocabu­laire opgenomen: nu weer jazz, dan weer meer rock, of meer elektronisch, of het nu aan de zijde van zijn band The Ancestors was, of in Sons of ­Kemet of The Comet is Coming, bij Mulate Astatke of Floating Points. Zijn laatste saxofoonconcerten gaf hij afgelopen december, tijdens een eerbetoon aan John Coltranes A ­Love Supreme, als gast van Alexander ­Hawkins in de Londense experimentele hotspot Café Oto. ‘Er is iets heel krachtigs aan iets beëindigen. Het dwingt je om jezelf af te vragen wat je wilt zeggen. Wat zijn je laatste woorden op het instrument? Ik ben blij met hoe het die avond klonk.’

Het heeft iets heel geks, zien hoe een van de beste en invloed­rijkste saxofonisten van zijn generatie er amper veertig jaar jong mee kapt en fluit gaat ­spelen. Alsof wereldspits Kylian Mbappé plots keeper wordt. En Hutchings is heel ­gepassioneerd over zijn nieuwe liefde, die ontlook tijdens de lockdown. ‘De eerste fluit die ik echt ­wilde ­bestuderen, was de shaku­hachi (een essentieel instrument in de ­klassieke Japanse ­muziek, maar ook gebruikt in jazz, pop en filmmuziek, bijvoorbeeld de soundtrack van Jurassic Park, nvdr.). Om te ­begrijpen wat ik ­ermee kon doen. Die fluit heeft een ­bijzondere energie. De klank ervan wordt niet op dezelfde wijze gevormd als bij een sax, waar je je bijvoorbeeld concentreert op de ­trilling van het riet, die op haar beurt het ­metaal doet resoneren. Dat betekent dat je er veel energie in kunt stoppen. De shakuhachi moet je veel minimalistischer benaderen. Het gaat niet om kracht, het gaat om precisie en begrip.’

Volgens Hutchings ben je er toch al snel zes maanden tot een jaar zoet mee voordat je er geluid mee kunt ­produceren. ‘Ik moet tijd alleen met het instrument doorbrengen. Op mijn eigen tempo. Je moet je ­bewust zijn van wat je doet. Veel in de ­spiegel ­kijken. Letterlijk: ik oefen voor de spiegel. Ik zie wat ik doe en denk ­erover na. Het is niet alleen maar ­blazen en met je vingers spelen.’ (Dat proces, zijn ‘learning of the beast’, deelt hij overigens op sociale media, een heuse goudmijn voor jazzfans.)

Als Shabaka brengt hij deze week zijn eerste soloalbum uit, Perceive Its ­Beauty, Acknowledge Its Grace, zonder sax, met shaku­hachi. Hij laat zich begeleiden door ­onder meer Floating Points (op synth en vibrafoon), ­Marcus Gilmore (drums), de woordenloze zang van Laraaji en de dronefluit van André 3000, de Outkast-rapper die eind vorig jaar óók een fluitalbum ­releasete, waarop ­Hutchings al shakuhachi speelde. ‘Allemaal vrienden of mensen die ik onderweg heb ontmoet. Ik denk dat de kern van het album is zien wat er gebeurt als ik fluit speel met andere mensen. Wat betekent het voor hen? Wat bezielt hen?’

Inspiratie vond hij in Vespertine van Björk, The Crying Light van Antony and the Johnsons en bij Joanna Newsom. ­Perceive Its ­Beauty, Acknowledge Its Grace is een gewicht­loze plaat: zacht, dromerig en spiritueel, mysterieus, medi­tatief en kosmisch. De titels van de nummers zijn als een ­gedicht, ze ­dienen muziek te evoceren, ­stemmingen te inspireren. En uiteindelijk is de vraag ook: wat betekent die voor ú? ‘Ik wil graag je verbeelding op gang brengen. Zonder grenzen op te leggen.’