‘En nu geen excuses meer voor de festivals’: onderzoeker zet alle vrouwelijke Britse muzikanten op één lijst

De genderverhouding op festivalaffiches is al even een gevoelig punt. Tijd om een handje te helpen, vond onderzoeker Vick Bain. Ze stelde een tabel samen met alle vrouwelijke muzikanten in het Verenigd Koninkrijk. Festivals hebben volgens haar nu ‘geen excuus’ meer om onvoldoende vrouwen op de line-up te programmeren.

Vijftig procent van de alumni in Britse muziekopleidingen zijn vrouwen, maar van alle artiesten die muziek uitbrengen voor een platenlabel in het Verenigd Koninkrijk, is maar 20 procent vrouw. Dat stelde doctoraatsonderzoeker Vick Bain vast in haar research naar de genderkloof in de muziekindustrie. Er zijn dus vrouwelijke componisten en muzikanten genoeg, maar binnen de industrie vormen ze nog altijd een minderheid.

Dat maakt dat ook de palmaressen van awardshows en festivalaffiches vooral gevuld worden door mannen, stelde Bain vast. De line-ups vol testosteron die de Britse de afgelopen weken zag opduiken, gaven haar het laatste zetje om haar onderzoek in de praktijk om te zetten. Het resultaat is de F-list, in essentie niet meer dan een spreadsheet met daarin een alfabetische opsomming van meer dan drieduizend vrouwelijke muzikanten. De criteria: elke artiest in de lijst moet ofwel onder contract liggen bij een Brits label of zelf Brits zijn en in eigen beheer muziek uitbrengen. Niet elke dame in de tabel is dus zelf Brits. Zo staat onder anderen Selah Sue ertussen, omdat ze op het label Because zit.

Ook componisten, songschrijvers en bands met minstens één vrouw in de rangen krijgen een plaatsje in de opsomming. Genre maakt weinig tot niet uit: Bain noemt zelf pop, indie, metal, blues, elektronica, folk, jazz, wereldmuziek en klassieke muziek als mogelijkheden.

‘Festivals hebben nu geen excuus meer om onvoldoende vrouwen te programmeren,’ vindt ze. Dat het percentage vrouwen dat getekend staat onder een uitgever en/of label zo laag ligt, is volgens de onderzoeker ‘een teken van de discriminatie tegenover vrouwen.’ Bain werkt zelf al meer dan twintig jaar in de muziekindustrie en ontmoette zo al talrijke vrouwelijke muzikanten die moeite hebben om een platenfirma te vinden. ‘Ik hoor vrouwen die gesprekken hebben gehad met labels, maar daar te horen kregen dat ze al een vrouw in hun rangen hadden zitten. Eén vrouw, alsof dat het maximum is. Het is dat belachelijke gedrag dat we moeten uitdagen.’

Barrières

In haar onderzoek gaat Bain dan ook dieper in op de oorzaak van die structurele ondervertegenwoordiging van vrouwen binnen de muziekindustrie. Zo onderscheidt ze twaalf verschillende factoren die specifiek van invloed zijn op de vrouw. Zo zouden de historische context, de moederschapsstraf, de moeilijke werkuren, de loonkloof tussen mannen en vrouwen, technofobie, seksisme, intimidatie, gendercarrières, onbewuste vooringenomenheid, gebrek aan rolmodellen, zelfvertrouwen en het geslacht van muziek allemaal een rol spelen. ‘Ieder van deze barrières kan vrouwen weerhouden van een carrière binnen de muziekindustrie. Vrouwen hebben het zonder twijfel een stuk harder. Iedere vrouw die zich hier doorheen vecht, is werkelijk verbluffend,’ vertelt ze. ‘Het getuigt van heel wat ambitie, doorzettingsvermogen en kracht. Als vrouw heb je meer nodig dan enkel talent.’

Iedereen kan zijn deel doen om de huidige situatie te verbeteren, vindt Bain, die in haar rapport aanbevelingen opneemt voorde muziekindustrie, de overheid en het onderwijs. ‘Er zijn heel wat stappen die de overheid kan ondernemen wat betreft de regelgeving. Dingen die niet alleen vrouwen binnen de muziekindustrie zullen helpen, maar alle werkende vrouwen,’ vertelt Bain. Ze verwijst specifiek naar de Britse wetgeving omtrent freelancers. ‘Freelancers worden niet beschermd door arbeidsrechten. Als je bijvoorbeeld seksueel wordt lastiggevallen tijdens een opdracht, dan ben je daar op dit moment niet tegen beschermd.’

Al ziet Bain het vooral als de verantwoordelijkheid van de muziekindustrie zelf om die verandering op gang te brengen. ‘Labels en uitgevers zouden moeten weten hoe hun genderverdeling eruitziet,’ vertelt ze. ‘Nu hebben ze daar vaak geen idee van. Maar zodra ze hun eigen statistieken kennen, moeten ze op zoek gaan naar meer vrouwen en hen ondersteunen.’ Zelf verwijst ze naar Keychange, een internationaal initiatief dat festivals en organisaties aanspoort om tegen 2022 een 50:50-genderbalans te bereiken. In België schaarden Festival 20/21 en Sfinks Mixed zich al achter het project.

Sinds de publicatie van de F-list ontving Bain al massa’s berichten van labels en artiesten die ook graag in de lijst werden opgenomen. ‘De F-list zal nooit af zijn, het is een levend document,’ aldus Bain. De lijst zal dan ook voortdurende updates ondergaan met nieuwe namen en informatie. Stiekem hoopt Bain dat ze op deze manier ook activisten buiten het Verenigd Koninkrijk kan inspireren om zo’n database in elkaar te steken. Voorlopig kan ze niet meer dan tevreden zijn over de reactie die haar F-list teweegbracht. ‘Ik heb het gevoel dat de database zijn nut nu al bewijst.’