Een op de vijf acts op de Belgische festivals heeft een vrouw in de rangen. Dat blijkt uit cijfers van de Belgische tak van muziekorganisatie Shesaid.so. Dat is beter dan vorig jaar, maar niet veel beter: ‘Een fifty-fiftyverdeling zegt weinig als geen enkele headliner een vrouw is.’
21 procent van de acts die deze zomer op een Belgisch festival spelen, heeft minstens één vrouw in de rangen. Dat blijkt uit cijfers van muziekorganisatie Shesaid.so, die zich inzet voor gendergelijkheid en diversiteit in de muziekindustrie en sinds vorig jaar de genderbalans op onze festivalpodia onderzoekt.
‘We weten dat de muziekindustrie al met heel veel challenges en moeilijkheden moet omgaan en doen dit onderzoek niet om met de vinger te wijzen naar de festivals’, zegt Claïs Lemmens van de Belgische afdeling van Shesaid.so. ‘De cijfers tonen wel aan dat het bewustzijn rond divers en inclusief programmeren nog niet helemaal is ingeburgerd.’
De organisatie telde zowel de volledig vrouwelijke acts als de groepen met minstens één vrouwelijk lid op de affiches van een pak festivals die hun line-up al volledig bekendmaakten. Wanneer de band de naam draagt van de frontvrouw, werd ze als een volledig vrouwelijke act beschouwd, omdat de begeleidende muzikanten vaak veranderen.
Tegenover vorig jaar is er een (bescheiden) vooruitgang: voorlopig is 11,72 procent van de acts volledig vrouwelijk tegenover 9,97 procent in 2018. In 21,16 procent van de acts zit minstens één vrouw, in vergelijking met 16,97 procent vorig jaar. De cijfers hieronder verwijzen naar het aandeel acts met minstens één vrouw.
De 5 best scorende festivals
| Festival | Volledig vrouwelijke acts | Acts met een vrouw |
| Werchter Boutique | 0% | 50% |
| Cactus Festival | 23,81% | 47,62% |
| Francofolies | 27,63% | 44,74% |
| Esperanzah | 17,95% | 38,46% |
| Rock Werchter | 20,62% | 32,99% |
Enkel Werchter Boutique, met onder meer Fleetwood Mac en Arsenal, haalt dit jaar de vijftig procent, maar boekte geen enkele solo-artieste of volledig vrouwelijke band.
Verder zijn de beste leerlingen van de klas Cactus Festival (47,62 procent), Rock Werchter (32,99 procent) en Dranouter (32,73 procent). We vroegen de drie festivals om een reactie, maar ze waren niet bereikbaar voor commentaar. Ook Francofolies (44,74 procent) en Esperanzah (38,46 procent) scoren goed. Onderaan de lijst prijken Les Ardentes (7,25 procent), Graspop (7,75 procent) en Reggae Geel (12,50 procent).
Een van de grootste stijgers is Jazz Middelheim, dat het aantal (deels) vrouwelijke acts met ruim 24 procentpunt optrok. Dat is voor een groot deel te danken aan Anneleen Boehme, contrabassiste van het Belgische LABtrio, die een volledige dag cureert. Ook de representatie op de festivals in Werchter doen het beter dan vorig jaar: TW Classic steeg met 28,57 procentpunten, Werchter Boutique met 21,43. Het Antwerpse dancefestival Elrow Town, vorig jaar voor het eerst georganiseerd steeg met 17,39 procentpunten. Al was stijgen voor die laatste gemakkelijk: er stond vorig jaar geen enkele vrouw op de line-up. Ook de Lokerse Feesten, Francofolies en Rock Herk gaan met ongeveer 15 procentpunten de lucht in.
Opvallende dalers zijn Graspop (met 5,42 procentpunten naar 7,8 procent), het Limburgse jazz- en wereldmuziekfestival Afro-Latino (met 11,63 procentpunten naar 17,8 procent) en Couleur Café (met 8,01 procentpunten naar 18,75 procent). Vooral dat laatste festival springt eruit, omdat de Brusselse driedaagse vorig jaar nog de beste leerling van de klas was.
De 5 slechtst scorende festivals
| Festival | Volledig vrouwelijke acts | Acts met een vrouw |
| Cirque Magique | 5,77% | 5,77% |
| Alcatraz Festival | 3,17% | 6,35% |
| Ieperfest | 0% | 7,14% |
| Les Ardentes | 7,25% | 7,25% |
| Graspop | 0,86% | 7,76% |
Volgens Lemmens schommelen festivals vaak omdat ze niet doordacht bezig zijn met een gendergelijk podium. Dat is bij Couleur Café niet het geval, zegt woordvoerder Irene Rossi: ‘We proberen veel aandacht te geven aan gendergelijkheid, zowel op het festivalterrein als op kantoor, want ook binnen de organisatie is alles mooi verdeeld. Maar tegelijk proberen we ook de beste affiche samen te stellen. Dit jaar waren er minder vrouwelijke artiesten beschikbaar voor ons festival en binnen ons budget. Zo kom je automatisch aan een lager aandeel.’ De grootste headliner van Couleur Café is trouwens nog steeds een vrouw: Lauryn Hill.
Quota zijn geen doel op zich
Overal het algemeen staan we dus een stapje dichter bij gendergelijkheid in de festivalzomer, maar België loopt nog steeds achter op internationale trends. Zo stelde muzieksite Pitchfork vast dat de line-ups van de twintig grootste Amerikaanse festivals vorig jaar voor 11 procent uit volledig vrouwelijke bands en voor 19 procent uit gemengde acts bestonden, samen goed voor 30 procent vrouwen. Primavera, het trendsettende festival in Barcelona, zette vorig weekend zelfs een nieuwe norm met een gendergelijke line-up: 53 procent van alle muzikanten op het podium waren vrouwen.
De internationale vereniging Keychange moedigt festivals in heel Europa aan om het voorbeeld van Primavera te volgen en tegen 2022 een gendergelijke line-up klaar te hebben. Honderd organisaties sprongen al mee op de kar, waarvan twee Belgische: Festival 20/21 en Sfinks Mixed, dat zijn affiche voor dit jaar nog niet heeft bekendgemaakt.
Shesaid.so wil Keychange niet overdreven aanmoedigen. Lemmens noemt het weliswaar een goed intiatief, maar staat niet achter quota ‘als er niet genuanceerd over nagedacht wordt.’ De quota mogen geen doel op zich worden, vindt ze: ‘Een fifty-fiftyverdeling zegt weinig als geen enkele headliner een vrouw is, zoals dit jaar bij Pukkelpop het geval is.’
In vergelijking met Nederland doen we het dan weer niet zo slecht. Muziekplatform 3voor12 maakte dezelfde oefening als shesaid.so, maar telde anders en turfde enkel de acts met een vrouwelijke frontvrouw. Met wat marge zien we dezelfde trends: de algemene lijn gaat opwaarts en enkele kleinere festivals zoals Into The Great Wide Open en Best Kept Secret flirten met de kaap van veertig procent. Reuzen Lowlands en Pinkpop boekten respectievelijk 20 en 24 procent aan (deels) vrouwelijke acts.
Inspiratie
Die algemene bescheiden stijging kadert in het emancipatiedebat, dat dit jaar veel aandacht kreeg, zegt Lemmens: ‘We hebben veel sterke releases van vrouwelijke artiesten gezien, zoals Solange en Lizzo, en enkele goede comebacks, zoals die van Robyn. Ook #Metoo speelt mee: vrouwen en hun ervaring kregen veel aandacht in de media. Die twee fenomenen gaan hand in hand.’
Daarnaast zetten ook Keychange en de vele showcasefestivals die zich erbij aansloten, zoals het invloedrijke Eurosonic Noorderslag in Groningen, de toon: ‘Showcasefestivals zitten op de voorgrond van wat er leeft en verandert in de muziekindustrie. Ze nodigen vernieuwende sprekers uit op hun keynotes en panels en programmeren ook iets progressiever’, aldus Lemmens. Het is net op die showcasefestivals dat organisatoren hun line-ups bij elkaar sprokkelen.
Maar niet alleen showcasefestivals hebben een voortrekkersrol. Zoals zij festivals inspireren, inspireren die op hun beurt de muzikanten van morgen: ‘We gaan steeds jonger naar festivals. Daarom hebben die de kracht om de volgende generatie te inspireren om de muziekindustrie in te gaan,’ zegt Lemmens. ‘Dat geldt zeker voor een coole vrouwelijke artiest, queer act of een muzikant met een handicap die er speelt.’
De volledige dataset van Shesaid.so vindt u hier.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
