‘Usher’ van Opera Ballet Vlaanderen leent zich uitstekend voor emoties en nepbloed

Componiste Annelies Van Parys vertimmerde Claude Debussy’s onafgewerkte opera La chute de la maison Usher tot een intrigerende opera – plus straf libretto – die op het scherm overtuigt maar live nóg overtuigender zou zijn.

In de loop van mei 2020 hadden we auteur en librettist Gaea Schoeters aan de lijn. Ze vertelde opgetogen over Usher, de kameropera waarvoor zij het libretto schreef, geïnspireerd op La chute de la maison Usher, een onafgewerkte opera van Claude Debussy. Debussy, op zijn beurt, liet zich inspireren door The Fall of the House of Usher, een horrorverhaal van Edgar Allan Poe over een man die zijn zieke vriend Roderick in diens duistere woning bezoekt. Roderick woont er alleen, met zijn zus. Samen begraven ze Rodericks zus, levend.

Schoeters vertelde dat de opera na de première in oktober 2018 in de Berlijnse Staatopera Unter den Linden als ’te bellen opera’ te beleven zou zijn in juni 2020. Dat was een plannetje van Bergen National Opera en Holland Festival. ‘In het voorjaar 2021 gaan we, hopelijk live, in première in Gent!’, voegde ze er nog aan toe. Helaas.

Afgelopen weekend ging de opera als livestream in première bij Opera Ballet Vlaanderen. Dit huis zette, zoals veel opera- en theaterhuizen, het afgelopen jaar stappen in zevenmijlslaarzen inzake het via (live)stream aanbieden van ballet en opera. Dat blijkt ook uit Usher. Het is echt een plaatje. Het strakke, uitgebalanceerde decor van Philippe Quesne – een eenvoudige, witte woonkamer die kleurt door de emoties, én het nepbloed – leent zich daar uitstekend toe. De belichting is uitmuntend, de camera’s zijn zo ‘afwezig mogelijk’ aanwezig en opereren vooral vanaf de voorkant van het podium. Wanneer bepaalde scènes of momenten vragen om een close-up wordt gracieus ingezoomd. Filmregie in het theater.

Ook de klankkwaliteit is uitmuntend. Dirigente Marti Strindlund wakkert de elegante compositie van Annelies Van Parys meesterlijk aan. Van Parys werkte de basispartituur van Debussy met veel gevoel voor drama én subtiliteit uit tot een kolkende muzikale vloed die, samen met de hoofdpersonages, uiteindelijk crasht . Het Symfonisch orkest van Opera Vlaanderen kan eindelijk nog eens alles uit de kast halen. Vooral de strijkers gaan daarbij met de lekkerste, meest dramatische en opwindende stukjes lopen. Van Parys en Schoeters creëerden – in navolging van Debussy – een kameropera. In Berlijn stonden de muzikanten ook daadwerkelijk in het decor.

De strakke regie van Philippe Quesne werd vrijwel volledig overgenomen door de cast van Opera Vlaanderen, maar door voor het grote muzikale werk te gaan, ontstaat er – zeker via livestream – geregeld een onevenwicht tussen het volume van het orkest en het volume van de zangstem. Da’s jammer.

Die zangstemmen kwijten zich uitmuntend van hun taak. Vooral sopraan Alexandra Büchel leeft zich uit als Lady Madeline. Van Parys excelleert in het componeren van lyrische aria’s voor vrouwelijke personages die een woeste tijd doormaken. Dat bleek, bijvoorbeeld, tijdens Dagboek van een verdwene (2017), een productie van Muziektheater Transparant en Internationaal Theater Amsterdam in een regie van Ivo van Hove. Maar ook Martin Gerke als de vriend van Roderick overtuigt door de stembeheersing perfect te koppelen aan een overtuigend doch ingetogen acteerstijl. Daniel Arnaldos die de inwonende dokter vertolkt – een geniepig personage dat Schoeters gretig de angst laat bezingen, ‘Angst is de grootste macht‘ – verliest zich, naarmate zijn personage, hitsiger wordt soms in te overdreven mimiek. Ivan Thirion – die Roderick vertolkt – maakt de omgekeerde beweging. Hij kleurt zijn rol eerst met veel te veel schokkerige, dramatische gebaren in maar gaat gaandeweg rustiger en daardoor veel overtuigender spelen én zingen.

De ploeg slaagt er wonderwel in een heel spannend verhaal te vertellen dat je anderhalf uur boeit. En dan vooral dankzij de vlammende muziek die feilloos de woorden ondersteunt. Die woorden blinken uit in helderheid, subtiele humor en vormen allermaal samen een rollercoaster die enerzijds de giftige, angstige sfeer in het familiehuis van de familie Usher schetst maar tegelijkertijd, waarschuwt voor de angstcultuur die buiten de theaters woedt.

Usher staat garant voor een meeslepende opera-ervaring en toont aan dat Annelies Van Parys een van onze uitmuntende componisten is die het verleden en heden aan elkaar kan knopen tot opera die verleidelijk klinkt naar meer. Maar hopelijk dan niet aan de telefoon of de laptop, maar lekker live.

Usher official trailerFolkoperanhttps://www.youtube.com/c/FolkoperanSe1976video1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/wRg7xDkrNN0/hqdefault.jpg