De meest tragische versie van ‘Madama Butterfly’, speelt in Opera Ballet Vlaanderen

Topregisseur Mariano Pensotti slaagt erin om Giacomo Puccini’s wereldberoemde opera Madama Butterfly (1904) te bewerken tot een overrompelende actuele opera. Niet door de opera zélf ingrijpend te bewerken maar door er een kaderverhaal in te schrijven. Het resultaat? Dit is mogelijk de meest tragische versie ooit…

‘There she is!’, glundert de toeschouwer naast me wanneer sopraan Celine Byrne – zij vertolkt, afwisselend met Ana Naqe, Madama Butterfly – de hagelwitte scène betreedt. De toeschouwer naast me is, net als Byrne, Iers. Net voor de voorstelling start, vertelt hij me dat hij een goede vriend is van Byrne. En dat ze met haar stem méér doet dan glansrollen als Madama Butterfly vertolken. Ze blijkt zich ook in te zetten voor sociale projecten. En ze vertelde hem dat dit project bij Opera Ballet Vlaanderen een zeer intens project was. Er was iets met de regisseur…

Opera Ballet Vlaanderen vraagt aan elke toeschouwer via mail om zich voor te bereiden op de voorstelling. Maar misschien is het in dit geval niet zo heel erg om onvoorbereid te komen.

Hij wordt de mond gesnoerd door de voorstelling. Pensotti situeert de opera op een minimalistisch vormgegeven, hagelwitte scène. Een zilveren den – die omgekeerd aan een draadje boven de scène wiegelt – is de enige referentie aan de bosrijke omgeving in Japan waar Madama Butterfly aka Cio-Cio San opgroeit. Een prachtige glazen ‘hut’ doet dienst als verwijzing naar de eenvoudige, houten woonst van de vrouw. De vrouw is – via een huwelijksbemiddelaar – gekoppeld aan de Amerikaan B.F. Pinkerton (een verdinestelijke Ovidiu Purcel die gaandeweg minder bravoure en meer pure emotie in zijn zang en spel durft stoppen). Pinkerton is gek op zijn Cio-Cio San. Voor even. Ze staat zo mooi aan zijn zijde. Maar na enkele maanden huwelijk zal hij haar – zwanger – verlaten. Zij Butterfly blijft op hem wachten. Wanneer hij eindelijk terug opduikt om zijn kind mee te nemen, breekt ze.

Dit wereldberoemde verhaal wordt met verve vertolkt en gezongen door Byrne (afwisselend met Ana Naqe). Maar regisseur Pensotti geeft deze vertolking een zeer subtiele twist. Een twist waar mijn Ierse buurman – die zich vooraf niet had ingelezen – compleet door overrompeld is en die deze productie tot de meest tragische versie van Purcells wereldberoemde opera maakt.

Een van de meest tragische en overrompelende én tot nadenken stemmende regies ooit.

Want. Als je op voorhand niet hebt gelezen wie de eigenlijk regisseur is van de voorstelling, dan neemt regisseur Pensotti een geweldig loopje met je. Hij introduceert in het kaderverhaal nog een personage, namelijk de Japanse regisseuse Maiko Nakamura. Van in het begin van de voorstelling wordt haar verhaal – middels tekst op prachtig vormgegeven videoscherm – vertelt. Er wordt verteld over de getroebleerde relatie met haar land en ouders. Er wordt gesproken over haar wankele mentale gezondheid. Over het woelige repetitieproces. Over de dood van haar vader, die besluit uit het leven te stappen…Nakamura vecht met haar verleden, met het heden – waarin ze alweer als Aziatische regisseuse een stuk over een Japanse regisseert – en met de toekomst waarvan ze vreest dat zij die ooit gekoloniseerd werden nog steeds als minderwaardig worden beschouwd door zijn die kolonialen waren.

We verklappen het einde niet. We zeggen enkel dit: het is zeer dramatisch en schokkend als je niet weet dat dit het levensverhaal van een fictieve regisseur is… De Ier naast me staart na het applaus sprakeloos voor zich uit. En dan, tegen mij: ‘Wow, what a moving night! What an opera! Wauw!’

Opera Ballet Vlaanderen vraagt aan elke toeschouwer via mail om zich voor te bereiden op de voorstelling. Maar misschien is het in dit geval niet zo heel erg om onvoorbereid te komen. Zij die dat doen, beleven een van de meest overrompelende opera-avonden uit hun leven. Omdat het zo’n mooi verhaal is, goed gebracht maar bovenal omdat de regisseur er dankzij zijn fictieve regisseur in slaagde om dé angel van deze opera – een kritiek op het dwepen met ‘exotische’ mensen en voorwerpen – zo voelbaar te maken. Het maakt van deze prikkelende en tot nadenken stemmende versie van Madama Butterfly misschien wel de meest tragische versie ooit.