Jan Jaap van der Wal brouwt moppen met trauma’s in ‘III-ième’

Na De nieuwe Belg en Schoon verklaart Jan Jaap van der Wal voor de derde en meest ontroerende keer zijn liefde aan zijn tweede thuisland in III-ième.

‘Oei, is het met een voorprogramma?’, vraagt de toeschouwer achter ons wanneer na het doven van de zaallichten niet van der Wal maar een danseres de scène op stapt. Ze gooit haar rode jas af en floreert in een zwartzijden kostuum over het podium. Ze danst op de tonen van het in Nederland populaire nummer Adem je in van S10. Het is een breekbare song over thuiskomen bij iemand, ondanks alles. ‘Je kiest me, je hoort me, verliest me / En ik weet niet waarom / Hoe jij ruikt / Is als thuis’, zingt S10. Zó voelt België voor van der Wal.

Vervolgens beent hij – evengoed in een rode mantel – de bühne op. Hij staat in een decor waar een prachtige met graffiti versierde piano, mét prominent op de vleugel twee vingers die het vredesteken maken, zich met twee poten tracht overeind te houden. Verder slingeren er kabels rond, er hangt een wit spook (of is het toch een laken?) uit een kist en de microfoons liggen er werkloos bij. Vanuit dat wankele stilleven vuurt hij zijn eerste grap de zaal in ‘Het journaal is hier vanavond. Er is al genoeg aandacht geweest voor Oekraïnse vluchtelingen. Tijd voor Nederlandse vluchtelingen!’

Wat heel hard opvalt: hij is niet bang om lange stiltes te laten vallen, hij is niet te beroerd om zijn grootste trauma zomaar met letterlijk opengevouwen handen aan zijn publiek te vertellen

‘Ook al is de liefde nog zo groot, er zijn toch wat dingetjes….’, bekent van der Wal dan. Wat volgt zijn heerlijk vertelde grappen over de omfloerste communicatietactiek van Vlamingen, over schattig coole politieagenten die fan zijn van van der Wal, over Belgen die hun historische trauma’s tot pinten verpotten, over volksvergaderingen die van der Wals Frans beoordelen, over jobadvies voor Vlaams minister-president Jan Jambon (‘Een letterlijk grote man met dus veel ruimte voor talent en empathie, maar helaas…’). Ook een messcherpe grap over Wouter Bekes aanpak van de coronacrisis in de woonzorgcentra, een stevige stoemp in het ego van Bart De Wever en hilarische publiekseducatie over de dickpic… staan op het programma. Hij scoort met elke mop maar hij rijgt de lachsalvo’s niet aan elkaar. Bewust niet.

Wat hard opvalt: hij is niet bang om lange stiltes te laten vallen, hij is niet te beroerd om zijn grootste trauma zomaar met letterlijk opengevouwen handen aan zijn publiek te vertellen en hij zoekt ongewoon veel houvast bij zijn microfoonstandaard. Alsof hij, samen met de wereld, wankelt. Ineens begrijp je het labiel ogende decor, ineens snap je dat tere openingslied. Hij wil het graag over zijn liefde voor dit land hebben maar de wereld dwingt hem om het over veel meer te hebben. Want hij improviserend en dollend met enkele toeschouwers ook geweldig leuk doet. ‘In mijn hazelip bewaar ik een doosje jodiumpillen, makker!’

België is nu onbetwist zijn tweede thuis. De grote liefde is wederzijds. Tijd om vanuit die thuis terug shows te maken over méér dan zijn liefde voor en verbazing over dit land.

België is nu onbetwist zijn tweede thuis. De grote liefde is wederzijds. Tijd om vanuit die thuis terug shows te maken over méér dan zijn liefde voor en verbazing over dit land. Deze man geeft zo veel te vertellen over zijn bewondering voor muzikanten als Keith Jarrett of Jacques Brel, het vaderschap en, bovenal, de staat van de wereld. Hij kan zoveel méér op en naast de piano dan wat hij in III-ième toont. Het is tijd om terug radicale, vlijmscherpe comedy te maken vanuit zijn diepste zelf, vanuit de geliefde thuis en over die wereld(leidersbende) die hem vaak ziedend maakt. Daar is III-ième het innemende bewijs van, ook al voelen sommige passages zoals de dans of de spreekbeurt wat te stroef aan.

In een aan stukken gereten decor dat bij elkaar gehouden wordt door lachsalvo’s en weemoed groeit III-ième uit tot een mooie, derde liefdesverklaring aan België waarin van der Wal alle ongemakkelijkheden en onbegrijpelijke dingen met de rode mantel der liefde toedekt. Zijn volgende missie? Met en vanuit ons land, en vooral voor de generatie van zijn zoon, een mooie toekomst brouwen met ijzersterke, wereld verbeterende grappen.