De balans: dit zijn de tien beste voorstellingen van 2023 tot nu toe

Nu het jaar er alweer voor de helft op zit, blikt Knack Focus terug op het beste dat de afgelopen zes maanden te bieden hadden. Vandaag: theatervoorstellingen.

10) Orfeus – Arsenaal/Lazarus: Koen de Graeve bralt briljant

Een flinke twee uur staat Koen De Graeve op de scène. Vleugels krijgt hij van Peter Vermeersch’ Flath Earth Society Ensemble dat in een hechte cirkel achter hem opgesteld staat. Samen vertellen en spelen ze de mythe van Orfeus. Althans, dat blijkt het uitgangspunt. Het eigenlijk stuk meandert langsheen de mythe maar is vooral een soort fabelachtig fundament waarop De Graeve zijn teleurstellingen, twijfels, liefdesverklaringen, schuldgevoelens en dromen bouwt. Hij doet dat met veel brute kracht en veel tedere poëzie. Het resultaat is hartstochtelijk, genereus theater.

9) Great Apes of the West Coast – NTGent: Een overrompelende trip naar Afrika

Princess Isatu Hassan Bangura verrast met een monoloog waarin ze het publiek meenam op Afrikatrip. Ze deed dat vanop een scène waarop een typische strandhut stond. Zo typisch die hut was, zo atypisch en wervelend – doorspekt met slam en zang – is het levensverhaal dat Bangura vertelt.

8) Onegin – De Munt: Wie zoekt naar een echt perfecte opera, gevonden!

Hoe oogt, klinkt en voelt een perfecte opera? Op die vraag is sinds dit voorjaar een antwoord: als Onegin, in een regie van Laurent Pelly en gedirigeerd door Alain Altinoglu. Het decor, de zangprestaties, de uitgekiende regie: werkelijk alles klopt, is bloedmooi en paradeert elegant tussen humor en ontroering. Componist Pjotr Iljitsj Tsjajkovski jammert in zijn graf dat hij deze overrompelende versie niet kan beleven.

7) Mein Gent – La Geste: zo geniaal kan een mens sloffen met ‘sletsen’ (Gents voor ‘slippers’)

‘Kunt ge nog iets meer in de maat sloffen met uw sletsen?’ Dat moet een van de belangrijkste regieaanwijzingen geweest zijn van Alain Platel en Frank Van Laecke. Ze sleurden een typisch rijhuisje op scène en propten daar vier acteurs (Ineke Nijssen, Pascale Platel, Steve De Schepper en Gorges Ocloo) in die de meest tragische verhalen op de meest hilarische wijze kunnen vertolken. Ze gingen shoppen in een pruiken- en grimezaak en bestelden bij Steven Prengels een container aan ontwapenende (koor)muziek. Even sloffen met de sletsen en klaar: een ode in Gentse tongval aan elke mens in een verlept moment in het leven.  ‘We moet’n boat’n!’ roept Ineke Nijssen in het begin. Wat volgt, is een kleurige stoet – begeleid door een zestigkoppig koor – van verhuis- en afscheidsrituelen, met een bubbelscheut humor, royaal veel muziek én vier acteurs  die al hun tragikomisch (zang)talent in de strijd gooien. Het resultaat doet huilen van het lachen en het wenen.

6) Exit Above – Rosas: Meskerem Mees is de diamant aan de kroon van dit stuk

Zelden zagen we Anne Teresa De Keersmaeker zo glunderen als toen ze Knack Focus vertelde over haar samenwerking met Meskerem Mees. Na het zien van de voorstelling begrijp je waarom. Al brengen de dansers en de singer-songwriter een allerminst vrolijke ‘boodschap’ over onze omgang met de planeet. Hoe virtuoos die dansers over de scène veren. Hoe teder Mees tussen die dansers dartelt met een even heldere als krachtige stem. Om heel hard van te glunderen.

5) Nuggets – Maxim Storms

‘Hoe gaat hij dit aanpakken?’; vraag je je af wanneer je de rommelige scène – wat doeken, wat kabels – ziet waar Maxim Storms rondhangt. Storms is sneeuwwit geschminkt en draagt een valse neus. Zijn stapje is eerder een danspasje en geeft hem iets guitigs. Dat guitige trekt je als toeschouwer over de streep. Maar Nuggets bloeit open tot zoveel meer dan guitige mime. Via de guitigheid en een handvol buizen en plasticfolie sluist Storms ook scherpe maatschappijkritiek in zijn show, zónder een zinnig woord te zeggen. Dat heet: een straf statement lanceren met een verdacht tragikomische en banaal aandoende taal. Faut le faire.

4) Vake Poes – Toneelhuis / Opera Ballet Vlaanderen / La Geste: Gruwelijk schone opera over het allerergste

Nooit vergeten we de oudere dame die na de voorstelling net buiten het theater met de rug tegen de muur geleund stond. Huilend. Haar man stond er hulpeloos bij. De vrouw leek niets te horen of te zien, behalve traumatische herinneringen wellicht. Regisseuse Lisaboa Houbrechts kaart kindermisbruik aan. Ze zet daarvoor enkele topacteurs in, haar vermogen om sterke scènebeelden te maken én Bachs wereldberoemde Johannespassie. Het resultaat is beklijvend, ontwrichtend en toont een jonge regisseuse die de grote zaal groots weet te bespelen.

3) Exit – Circumstances: Spannender wordt circus niet

We belandden in het kleine Bonheiden om dit grootse Exit aan het werk te zien. Te midden een kleurrijk familiepubliek keken we met toenemende spanning naar alle acrobatische capriolen die de vier acrobaten in opdracht van Piet Van Dycke uitvoeren. Zelfs het kind dat het meeste last had met stilzitten, schoof doodstil naar het puntje van zijn stoel wanneer ook de wanden van het decor begonnen te klapwieken en de acrobatische capriolen nóg bloedstollender werden. Circus heeft er een vernieuwende entertainer bij!

2) Long Day’s Journey into Night – Theater Zuidpool: Oud stuk oogt lentefris dankzij briljante acteurs

‘Laten we nog maar eens Edward Albee’s klassieker Long Day’s Journey into Night ensceneren’, dachten ze bij Theater Zuidpool. ‘Oké’, gaapte het publiek. Tot Sofie Decleir als de verslaafde moeder haar eerste zin zegt. Tot Tijmen Govaerts als haar zoon naast haar plaatsneemt. Samen met collega’s Atta Nasser en Laurent Capelluto maken ze van deze familietragedie een spelersfeest dat doet lachen en slikken.

1) Gruis – Het Werktoneel / NTGent: Gesignaleerd! Piepjonge topregisseur met Gentse roots!

De jonge regisseur en geluidskunstenaar Jesse Vandamme dook in het oeuvre van de Nederlandse schrijver Willem Frederik Hermans. Zo gortdroog de vorige zin is, zo geniaal, swingend, grappig, slim, spannend en rakend is het stuk dat Vandamme In een grijs paardendekendecor (starring: scenografe Chloé Wasselin-Dandre) dropt. Hij jaagt dé beloftes van de jonge generatie acteurs – onder wie Louise Bergez – de scène op en laat hen zowat alle emoties met droogkomische flair vertolken. Meer Werktoneel!