Berlinde De Bruyckere: ‘Je moet kunnen huilen’

© Dirk Pauwels
Els Van Steenberghe
Els Van Steenberghe Els Van Steenberghe is theaterrecensent.

De Belgische kunstenares Berlinde De Bruyckere ontwerpt het decor van Mariavespers, de openingsvoorstelling van het prestigieuze Holland Festival in Amsterdam dat dit weekend aanvangt. Een gesprek.

De Gentse Berlinde De Bruyckere, bekend voor haar unieke sculpturen, ontwerpt het decor van Mariavespers, de openingsvoorstelling van het prestigieuze Holland Festival in Amsterdam dat dit weekend aanvangt.

Overstemden Claudio Monteverdi’s Mariavespers (1610) de haardrogers in uw atelier?

Berlinde De Bruyckere: Nee. Het is onrespectvol om muziek tot achtergrond te reduceren terwijl we wassen sculpturen bewerken met haardrogers. Ik ken het werk al dertig jaar. Ik kreeg de plaat, gedirigeerd door John Eliot Gardiner, als huwelijkscadeau. Elke gast gaf ons zijn/haar favoriete plaat of boek. Dit avondgebed tot Maria ontroert. Ik hou van de stemmen — hoog en krachtig — en het wordt nog mooier als je de tekst ontleedt. Dat deed ik met regisseur Pierre Audi, met hem maakte ik vorig jaar in De Munt Penthesilea.

Kunstenares Berlinde De Bruyckere.
Kunstenares Berlinde De Bruyckere. © Hilde Van Canneyt

Het promobeeld van Mariavespers toont een wassen sculptuur. Je ziet een naakte vrouw zonder hoofd en met gezwollen borst. Net een ‘Maria met kind’. Staat dat werk op de scène?

De Bruyckere: Dat werk, Feminine Habitat uit 2008, toont ook het in jezelf willen verdwijnen. Het staat niet op de scène. Die scène is de Gashouder in de Westergasfabriek: een rond gebouw met een vrij lage bakstenen muur waarop een groot metalen dak rust. De zaal is veertien meter hoog en vijftig meter breed. Binnen hangt een roestige dakconstructie. Zo’n imposant gebouw vraagt om een intens beeld. Dat wordt Kreupelhout — Cripplewood 2012 — 2013 (gemaakt voor de Biënnale van Venetië in 2013, nvdr.). Het zes meter hoge en bijna zeventien meter lange werk met omzwachtelde, gewonde takken ligt in het midden van de ruimte, niet op de betonvloer maar op planken die ik in mijn tuin liet verweren en bewerkte. Zo sijpelen de wonden in de grond.

Het beeld Feminine Habitat door Berlinde De Bruyckere.
Het beeld Feminine Habitat door Berlinde De Bruyckere.© Petrovsky & Ramone

Een uur en 55 minuten turen naar dat werk, blijft dat boeien?

De Bruyckere: We spelen ook met de ruimte en het licht. Monteverdi schreef de muziek voor de basiliek van San Marco. Hij kon er koren tegenover elkaar plaatsen. Wij plaatsen het publiek tegenover het koor en in een halve cirkel rond het beeld. We zetten hen niet in een cirkel want dan vermindert de publiekscapaciteit én ontstaat er directe interactie tussen de toeschouwers. Dat vermijden we. We willen intimiteit. Je moet ongezien kunnen huilen bij de dialoog tussen de religieuze muziek, het profane beeld en de projecties van fotograaf Mirjam Devriendt, met wie ik ook het decor van Penthesilea ontwierp. Zij filmde onder meer wapperende gordijnen, vogels in de lucht en vooral het lichtspel dat erbij hoort. We projecteren op de muren of het plafond. Nee, we illustreren de muziek niet. We ondersteunen de beleving. Het wordt een haast meditatieve ervaring die troost en uitnodigt tot mededogen voor elke gekwetste, zonder enige verwijzing naar religie.

Berlinde De Bruyckere: 'Je moet kunnen huilen'
© Houser&Wirth/De Bruyckere

Dat smaakt naar meer.

De Bruyckere: Ja! Dankzij zulke opdrachten boor ik andere thema’s aan. Door Penthesilea kon ik het oorlogsthema exploreren en met stapels huiden — net stapels verlies of slachtoffers — werken, een beeld van bij de huidenhandelaar dat me al lang intrigeerde. Op Holland Festival staat ook Alain Platels Nicht Schlafen. Het decor bestaat uit op elkaar liggende, dode paarden die worden beschermd door de dansers. Opdat de dansers de sculptuur als dode dieren zouden zien, liet ik hen toekijken hoe ik in de veeartsenijschool met paardenkadavers werkte. Ik creëer nu ook een beeld voor de tweehonderdste verjaardag van de Universiteit Gent. Dat wordt een werk voor alle studenten. Maar eerst Mariavespers. Het wordt de laatste keer dat Kreupelhout — Cripplewood 2012 — 2013 te zien zal zijn. Het beeld vond een koper. De plek waar het zal liggen, is de juiste rustplaats voor het werk.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content