‘België, een sprookje’ bijt en verblijdt door gruwel en angst

Theatermaker Frank Adam vertelt met België, een sprookje niet het vrolijke bedtijdverhaal waaraan u zich op het eerste gezicht zou verwachten. Het is een eerbetoon aan de grote vertellers van vroeger, waarbij angst de plak zwaait en elke stilte verontrust.

België bestaat niet meer. De laatste prins werd geëxecuteerd. Dit is niet de boodschap van een of andere RTBF-uitzending die het einde van ons land predikt, maar de premisse waarop Frank Adam zijn nieuwste theatertekst België, een sprookje baseerde. In een zinkend land drijven algauw de angsten naar boven en regeren onrust en onwetendheid hand in hand. Wat gebeurde er met het buurjongetje Kareltje, waarom maakte de Zelfmoordenares een einde aan haar leven en waar zit die verdomde boswachter als je hem nodig hebt?

Melkboer Nico Sturm en Kolonel Robby Cleiren fungeren als de maïzena die België, een sprookje bij elkaar houdt. De zelfverklaarde Jansen en Janssen onderzoeken de zelfdoding van een jong meisje en stoten tijdens hun speurwerk op de verdwijning van een zevenjarig kind. De zoektocht naar Kareltje draait uit op een tragische whodunit. Verwacht u niet aan een vrolijk bedtijdverhaal. Frank Adams sprookje is een hommage aan de échte Grimmige volksverhalen: happy endings bestaan niet en de interpretaties van Walt Disney geven een even vertekend beeld als de gemiddelde foto op een online datingsite.

België, een sprookje is detailwerk van de bovenste plank. Hoe Michael Vergauwen als Boswachterszoon de laatste woorden van de Zelfmoordenares zachtjes mee prevelt, hoe de stem van gebroken moeder Sofie Sente krakt omdat ze haar zoon terug wil of hoe elke mistwolk gracieus het bos afschermt van de waarheid, als een tiener die haar diepste geheim enkel toevertrouwt aan zichzelf. Scenograaf Stef Stessel is de echte ster van het stuk. Hij toverde het podium van HETPALEIS om tot een donker woud waarin zelfs een doorwinterde scout niet één nacht zou willen doorbrengen. Afdwalen van het bospad is zelden een goed idee, zo leert ons het gemiddelde sprookje, en in het voormalige België klinkt dat zelfs als een understatement.

‘In het huidige België is er niemand méér of groter of bijzonder’, stelt Robby Cleiren. We vrezen dat hij gelijk heeft. Elke acteur balanceert merkbaar tussen geloofwaardig en karikaturaal en probeert zich via absurde dialogen en confrontaties een weg te banen naar de duistere ontknoping. Dat blijkt meer dan eens een huzarenstuk. Door het absurdisme is het publiek niet altijd mee met de ontwikkelingen van het verhaal en ziet het soms door de bomen het sprookjesbos niet meer. Aan de andere kant verliest het verhaal nooit zijn vaart en schudden onder meer de Melkboer en Kolonel als Laatste Belgen een resem prachtige oneliners uit hun mouw.

Frank Adam houdt zijn publiek een spiegel voor en confronteert hen met de problemen van de tieners van vandaag: van pesten over depressie tot zelfdoding. Ondanks dat hij dit combineert met Belgiës ongeheelde verleden van seriemoordenaars en pedofielen, blijft het theaterspel opmerkelijk verteerbaar. Van een daverende openingsscène tot een ijzingwekkend stil slot grijpt België, een sprookje u bij het nekvel, om pas los te laten als de lichten zijn uitgedoofd. Het bijt, verblijdt van tijd tot tijd en leert dat ‘ze leefden nog lang en gelukkig’ enkel is weggelegd voor de lucky few onder ons.

Jorik Leemans