Dacht u dat filosofie saai en verouderd was? Youtuber Philosophy Tube bewijst het tegendeel

Het youtubekanaal Philosophy Tube overschreed onlangs de kaap van een miljoen abonnees. Maak kennis met Abigail Thorn, de actrice en filosofe die gratis wijsbegeertelessen op het internet zet.

Wie niet goed oplet zou op het eerste gezicht kunnen denken dat Food, Beauty, Mind, de nieuwste video op het kanaalPhilosophy Tube, een doodgewone kookvideo is. In een typische middenklassekeuken staat Abigail Thorn een citroentaart te bakken. Terwijl ze de ingrediënten mengt vertelt ze echter over het empirisme van David Hume, het panopticon van Jeremy Bentham, de manier waarop calorieën een sociaal construct zijn om onszelf op Foucaultiaanse wijze restricties op te leggen, en nog veel meer.

Klinkt allemaal nogal zwaar op de maag? Daar zou u zich wel eens in kunnen vergissen, want Philosophy Tube overschreed onlangs de kaap van een miljoen abonnees en spreekt dus een uitgebreid publiek aan.

Dat ligt grotendeels aan de manier waarop Thorn haar onderwerpen bespreekt. Zelf heeft ze een master filosofie gehaald aan de University of St. Andrews, en daarnaast is ze professionele actrice. Die twee vaardigheden combineert ze op Youtube in theatrale, toegankelijke video’s die onderwijs en entertainment naadloos met elkaar verweven. Ook wie niet op het internet naar filmpjes kijkt, zal haar binnenkort trouwens aan het werk kunnen zien. Ze werd namelijk gecast in de nieuwe serie Django, een remake van de klassieke western, waarin Matthias Schoenaerts de hoofdrol speelt.

Gratis onderwijs

Haar content was niet van in het begin zo extravagant. In mei 2013 uploadde ze haar eerste video, I think therefore I am, waarin ze op een simpele manier uitlegt wat die beroemde uitspraak van Descartes nu precies betekent.

Thorn is haar kanaal oorspronkelijk begonnen als reactie op de inschrijvingskosten van universiteiten in het Verenigd Koninkrijk die steeds hoger werden en onderwijs zo veel minder toegankelijk maakten. Als tegenreactie wilde ze haar eigen filosofiediploma gratis beschikbaar maken op het internet, en daarom begon ze korte filmpjes te maken waarin ze filosofische concepten op een behapbare, zij het ietwat droge manier uitlegde. Het theatrale van haar latere werk was nog ver te zoeken.

Wat wel al naar boven komt, is Thorns talent om complexe materie aan de man te brengen. Grote vragen die denkers al eeuwen bezighouden worden in minder dan tien minuten vanuit verschillende perspectieven onderzocht. Daarbij ga je de materie misschien niet even diepgaand begrijpen als iemand met een masterdiploma, maar qua basiskennis zal je niet veel toegankelijkere bronnen vinden.

Progressief

Een andere belangrijke evolutie in haar werk is dat het gaandeweg politiek geëngageerder werd. Tegenwoordig wordt Philosophy Tube onder ‘breadtube’ gerekend, een officieuze verzamelnaam voor een groep linksprogressieve youtubers waarvan de grootste wellicht Contrapoints is.

Wie thuis een Schild & Vriendenshirt heeft liggen, zal waarschijnlijk niet genieten van Thorns onderwijsmateriaal. Zelf vertelt ze in een interview met Insider dat haar eerste abonnee ooit een boos bericht stuurde en zijn abonnement opzegde toen Thorn te expliciet feministisch werd in haar content.

Langs de ene kant kan men het jammer vinden dat het geen ‘neutrale’ lessen meer zijn. Anderzijds toont het wel mooi aan dat filosofie niet enkel bestaat om oude, stoffige boeken te vullen, maar ook op de hedendaagse maatschappij invloed kan hebben. Een video over de Brexit evolueert zo bijvoorbeeld in een filosofisch debat over wat democratie nu precies inhoudt. Actuele onderwerpen als sekswerk, de Britse monarchie, klimaatverandering en mentale gezondheid worden vanuit filosofische lens belicht en dat leidt steevast tot verrassende inzichten.

Bovendien stel Thorn zich nooit patroniserend op. Ze reikt ideeën en stof tot denken aan, maar zal het publiek nooit een bepaalde mening opdringen. Iedereen wordt uitgenodigd om zelf mee te denken en tot conclusies te komen.

Ook tegenover ‘andersdenkenden’ doet ze nooit neerbuigend. Als ze al reageert op een specifieke persoon, zoals psycholoog Jordan Peterson (die waarvan je je kamer moet opruimen) of conservatieve radiohost Ben Shapiro, maakt ze er een punt van om nooit op de man te spelen maar enkel met hun ideeën in dialoog te gaan. Politieke en filosofische debatten vervallen zo nooit in moddergevechten.

Trans rechten

Wie de oudste video’s van Philosophy Tube vergelijkt met de nieuwste, zal nog een ander belangrijk verschil opmerken. Nieuwe kijkers denken soms dat het kanaal door twee verschillende mensen beheerd wordt, maar het gaat wel degelijk om dezelfde persoon. Thorn outte zichzelf begin dit jaar als transgender vrouw, en onderging ondertussen ook een transitie. Ze maakte er ook een ontroerende video over.

Haar oude video’s waarin ze zichzelf als man presenteert blijven voorlopig wel online staan. ‘Het is vreemd als mensen me screenshots uit die periode sturen. Maar ik laat ze online staan omdat het goede bronnen van onderwijs zijn, en goeie kunstwerken.’ Aan BBC vertelt ze ook dat ze die bewust laat staan omdat ze zich dan niet kan verstoppen, mensen zullen altijd weten dat ze transgender is, en dat vindt ze niets om zich voor te schamen.

Die nieuwe kennis geeft sommige van haar oude video’s een extra laag, zoals haar diepgaande analyse van transfobie of haar bespreking van trauma bij mannen. Het tekent ook haar nieuwe video’s. Wanneer ze het concept van sociale constructen en gender analyseert, weet je zo bijvoorbeeld dat ze vanuit ervaring spreekt. Het politiek engagement van die video’s lijkt in dat geval soms geen keuze, maar een noodzaak. Ze legt haar punt uit via onschuldige onderwerpen zoals vogelbekdieren en baseball, maar in de epiloog zegt ze dat ze het natuurlijk over categorieën als gender en ras heeft.

Zoals ze het zelf zegt: ‘Wanneer we over sociale constructen praten, is de implicatie dat die constructen niet in steen gebeiteld zijn. We kunnen de dingen die we op de wereld projecteren ook veranderen, er is hier een mogelijkheid om de maatschappij te veranderen, en dat is inherent politiek.’ Zelfs als je niet met haar akkoord gaat, biedt het alvast interessant voer voor discussie.

Die nood om politiek geëngageerd te zijn, gaat dus verder dan theoretisch gewauwel. Thorn is zich ervan bewust dat ze dankzij haar platform meteen een van de bekendste trans vrouwen van het Verenigd Koninkrijk werd na haar coming out, en probeert daarom een goed boegbeeld te zijn. Haar statement dat met haar coming out gepaard ging, is ook een oproep tot meer rechten voor trans mensen.

Mocht u denken dat Youtube enkel bevolkt wordt door hyperactieve vloggers, bewijst iemand als Philosophy Tube het tegendeel. De combinatie van educatieve inhoud en entertainende presentatie bewijst dat er op het internet nog steeds plaats is voor waardevolle content.