Stap binnen in de wereld van Wes Anderson

Droomde je er ooit al van om in het perfect gecentreerde, pastelgekleurde cinematic universe van Wes Anderson rond te lopen? Dat kan nu in de Parijse Cinémathèque française, waar de Texaanse filmfetisjist wordt geëerd met een expo die net zo somptueus oogt als zijn werk.

Dat rode Adidas-pak waarmee Ben Stiller rondhost in The Royal Tenenbaums (naast de betreurde Gene Hackman)? Die schattige diepzeemonsters uit The Life Aquatic with Steve Zissou? Het scoutsgerief uit Moonrise Kingdom, inclusief de kakikleurige uniformen en handgestikte tenten? Wie ze ook eens in het echt wil zien, kan nu terecht in Cinémathèque française te Parijs, want daar loopt nog tot eind juli een tentoonstelling die je volledig onderdompelt in de wonderlijke wereld van Wes Anderson.

Geen enkele filmmaker heeft de afgelopen dertig jaar met zoveel finesse en fetisjistisch plezier een geheel eigen universum gecreëerd, vol nostalgie, pastelkleuren en symmetrische opstellingen. Dat er ooit een tentoonstelling aan zijn meteen herkenbare oeuvre zou worden gewijd, stond dan ook in de filmsterren geschreven. En nu is ze er, eerst in Parijs en daarna ook in Londen. Je ontdekt er maar liefst 500 objecten uit de elf langspeelfilms en zeven kortfilms die van Anderson – sorry, PTA, Quentin en co. – de populairste filmauteur van de 21e eeuw hebben gemaakt.

Obsessief archief

Dat Anderson – niet toevallig de zoon van een archeologe en een reclamemaker – al jaren zijn eigen parafernalia verzamelt als een devote archivaris, komt de expo uiteraard ten goede. De eerste filmstudio waarvoor hij werkte, Columbia Pictures, verkocht ooit zonder zijn medeweten de rekwisieten van zijn debuut Bottle Rocket (1996), en dan nog wel voor een habbekrats. Waarop Anderson besloot: dit nooit meer. Sinds zijn tweede film Rushmore (1998) bewaart hij dan ook alles zelf, met als resultaat een opslagplaats in het Engelse Kent die tot de nok is gevuld met zorgvuldig geselecteerde objecten. De curatoren van de Cinémathèque en het Londense Design Museum doken dat archief in en stelden deze weelderige hommage samen. Met Wes discreet op de achtergrond.

De tentoonstelling verkent niet alleen zijn haast maniakaal strak gecomponeerde universum, maar ook zijn gedreven werkwijze. Anderson is geen regisseur die zomaar een script oplevert en de props aan derden overlaat. Van het lettertype op een denkbeeldig magazine uit The French Dispatch – zijn omnibus-ode aan The New Yorker – tot de specifieke rozetint van het hotel in The Grand Budapest Hotel – zijn extravagante trip naar het fictieve, Oost-Europese land Zubrowka. Elk detail passeert langs zijn scherpe blik.

Schrijfsels in parmantige notitieboekjes, storyboards waarin hij scènes shot voor shot uittekent, en zelfs audioclips waarin hij zelf de dialogen inspreekt, laten zien hoe obsessief Anderson waakt over zijn visuele en narratieve stijl. Geen wonder dat hij daarom vaak met dezelfde medestanders werkt, met cameraman Robert Yeoman, production designer Adam Stockhausen, costumière Milena Canonero en fetisjacteurs als Bill Murray, Jason Schwartzman en Owen Wilson als frequent passerende namen.

Van polaroids tot plastic cactussen

Op de tentoonstelling wordt zijn eurofilie evenmin genegeerd. Alsof dat tussen de kokette knipogen naar boeken van Roald Dahl en Stefan Zweig, schilderijen van Egon Schiele en Pierre Bonnard, films van Federico Fellini en Jean-Luc Godard en talloze andere inspiratiebronnen überhaupt zou kunnen. Anderson mag dan geboren zijn in Houston, Texas – in 1969 om precies te zijn – hij woont al jaren deels in Engeland en deels in Frankrijk, en met The Grand Budapest Hotel en The French Dispatch bracht hij liefdevolle odes aan het oude continent. Dat zijn eerste museale retrospectieve net in Parijs start, is dus geen toeval. Ook de Cinémathèque en haar oprichter Henri Langlois worden door Anderson trouwens genoemd als sleutelfiguren in zijn cinefiele opvoeding.

Bezoekers stappen de expo binnen door een karmijnrood theatergordijn, waarna zich een min of meer chronologische route ontvouwt. Het begint bij polaroids, stills en een schroevendraaier uit Rushmore – een van Martin Scorsese’s favoriete films van de nineties. Het eindigt bij plastic cactussen, ratelslangen en aliens uit de droogkomische, in fifties-nostalgie gesopte scifitrip Asteroid City.

Onderweg wordt zijn typische signatuur breed uitgelicht. In elke zaal duikt de Anderson-held op – een dromer, melancholicus en einzelgänger die clasht met het gezag. Ook zijn liefde voor tableaux vivants, strakke symmetrie en grafische precisie wordt belicht, en overal zie je zijn uitgekiende oog voor accessoires. Kostuums, storyboards, props, foto’s en uiteraard ook de poppen uit zijn stop-motionparels Fantastic Mr. Fox en Isle of Dogs illustreren Andersons meticuleuze aanpak. Desnoods met de miniatuursets erbij.

Less Anderson

Alleen wie hoopt om ook de mens achter het popicoon te leren kennen, blijft een beetje op zijn honger zitten. Privéspullen of memorabilia van voor zijn filmcarrière schitteren door afwezigheid. De tentoonstelling toont Anderson de stilist, de perfectionist, de filmmaker die inmiddels een merknaam is geworden – of een steeds herhaalde, maar daarom niet noodzakelijk verbeterde formulefilmer, zoals criticasters claimen. Maar wie de Texaan in dat eeuwige pak uit ribfluweel nu écht is? Misschien zit het antwoord wel tussen de objecten zelf verscholen, al zijn die gelukkig keurig en netjes opgesteld en gepresenteerd, of wat je had je van een Anderson-expo verwacht?

Had het iets persoonlijker gekund? Misschien. Maar veel ontbreekt er niet, alles ademt charme, kunde en retrochique uit, en het geeft zin om zijn nieuwste film, The Phoenician Scheme, een – ahum – ‘spionagethriller’ met Bill Murray, Scarlett Johansson en Benedict Cumberbatch in de hoofdrollen, ook te gaan ontdekken. Al vinden wij die laatste niet zijn beste, deze kleur- en inzichtrijke expo blijft een heerlijke joyride door Wes Andersons persoonlijke pretpark. Fasten your seatbelts!