Belgische fotografie tussen document en kunstwerk

Van tragikomische beelden tot fotografische tableaus: ‘Beyond the document’ groepeert 13 Belgische fotografen.

De expo ‘Beyond the document’ verkent hedendaagse Belgische fotografie, die het midden houdt tussen een document en een kunstwerk. De foto’s combineren stuk voor stuk objectiviteit en subjectiviteit, fictie en non-fictie, reportage en concept. “Deze mix impliceert nieuwe inhouden en dus ook een nieuwe manier van kijken. Meer dan voor een loutere weergave van de feiten kiezen de fotografen voor een welbepaald concept dat past binnen hun artistieke visie”, stelt curator Frank Vanhaecke van Bozar.
Binnen dit concept selecteerde Vanhaecke samen met Pool Andries van het Antwerpse FotoMuseum en Xavier Canonne van het Musée de la Photographie uit Charleroi dertien fotografen. Ondanks de rode draad verschilt hun werk sterk. De scenografie, die de ruimte in een soort kamertjes verdeelt, maakt het mogelijk om je telkens opnieuw in een ander fotografisch universum in te leven.

Vaak versterkt die presentatie ook bepaalde aspecten van het werk. Zo staan de foto’s van Lara Dhondt al even organisch opgesteld als de sculpturale interventies die ze ensceneert voor haar beelden zelf. Of komt het vluchtige karakter van de beelden van Thomas Chable nog meer tot uiting door de precies ietwat lukrake verspreiding over de muur. Door toeval een grote rol te laten spelen in zijn werk wil hij andere toegangen vinden tot de realiteit. Ook bij de gigantische cahiers van Gilbert Fastenaekens, waarin hij telkens een bepaalde dimensie van Brussel belicht, speelt het toeval een grote rol. Net zoals de stadsruimte zelf verandert de opstelling van de cahiers dagelijks.

Tragikomisch
Een vleugje humor is nooit ver weg bij Nick Hannes, wiens werk Knack al meermaals publiceerde. Zo zien we op ‘Beyond the document’, waar hij beelden uit zijn boek ‘Red Journey’ presenteert, onder andere een man die met een levensgroot speelgoedhert sleurt, enkele hangjongeren op een exotisch, maar artificieel eiland voor de Oekraïense kust, kamelen die schuilen in de schaduw van een verroest en gestrand schip in Kazachstan, zonnebaders op een strand voor een soort Playmobiel-architectuur in het Kazachse Astana… Stuk voor stuk ademen de foto’s een tragikomische, ietwat surrealistische sfeer uit.

“Voor deze reeks trok ik naar de voormalige Sovjetlanden. Die bevinden zich op een maatschappelijke tweespalt: ze zweven tussen een socialistische verzorgingsstaat en een kapitalistische maatschappij. De ontreddering en vervreemding die hierdoor bij de bevolking ontstaan is, heb ik fotografisch proberen vertalen in sobere, heldere beelden die het cliché overstijgen. Daarbij gaat het me vooral om de condition humaine. En dus niet zozeer om de informatiewaarde van de foto”, stelt Nick Hannes.

Tableaus met ritme
Fotografe Karin Borghouts trekt een heel andere kaart. Voor haar reeks ‘Interludium’ fotografeerde ze tentoonstellingsruimtes tijdens de opbouw. “Ik noem mezelf een metafotograaf. Wat er te zien is op mijn beelden, komt niet overeen met het getoonde in het museum. Toch vloeit het artistieke karakter van mijn beelden onder andere voort uit die museale ruimte. Op die manier stel ik ook de vraag naar wat kunst is”, stelt Borghouts.

Haar oorspronkelijke opleiding als schilder en haar achtergrond als grafisch vormgever komen sterk tot uiting in haar werk. “Ik maak tableaus, elke foto kan net als een schilderij perfect op zich staan. Ook het tweedimensionale aspect komt voort uit mijn schilderkunstige achtergrond. Het ritme vloeit dan weer voort uit mijn grafisch verleden”, stelt Borghouts.

Op de grens
Samen met acht andere fotografen neemt Borghouts deze zomer deel aan het project ‘La Frontière/De grens’. “Hoewel het niet onze core business is, vonden we het als Bozar in de huidige politieke omstandigheden belangrijk om mee te werken aan dit project”, stelt Bozar-directeur Paul Dujardin.

De kunstroute, die zo’n 15 kilometer langs en over de taalgrens loopt, start of eindigt op het dorpsplein van Everbeek-Boven (Brakel) of in de Résidence des Artistes in Flobecq. Verspreid langs de route zijn grote fotopanelen in het landschap geïntegreerd.

Elien Haentjens