Zes leestips voor uw vakantie in New York

Weinig steden die zo tot de verbeelding spreken als überstad New York. Weinig steden ook die zoveel schrijvers inspireerden. Met deze zes klassiekers bijt u knal doorheen de grote appel.

Extreem luid en ongelooflijk dichtbijJonathan Safran Foer

New York verkennen is kinderspel. Zo laat Oskar Schnell – volgens zijn kaartje ‘uitvinder, sieradenontwerper, amateur-entomoloog, francofiel, slagwerker, verwoed schrijver van fanmail, pacifist, archeoloog van Central Park en verzamelaar van: zeldzame munten en vlinders die een natuurlijke dood zijn gestorven’ – het althans uitschijnen. Wanneer hij na de dood van zijn vader een envelop met een sleuteltje vindt, gaat hij op speurtocht door New York in de hoop het bijpassende slot te vinden. Geen sinecure voor een twaalfjarig genie – Stephen Hawking biedt hem zelfs een postje aan in Oxford – maar hij krijgt hulp van meneer Black en later van de mysterieuze huurder die bij zijn oma inwoont. Met zijn rammelende tamboerijn – een verwijzing naar Oskars naamgenoot uit De blikken trommel van Günter Grass – schrikt hij potentiële kinderrovers af en zijn zwerftochten brengen hem in alle hoekjes en kantjes van de wereldstad. Foer schreef hiermee een ontroerende ode aan de stad die nooit slaapt, aan haar bewoners en vooral aan haar WTC-doden.

American Psycho

Bret Easton Ellis

Elke stad haar monster en Ellis schiep in 1991 met Patrick Bateman een hedendaagse Jack the Ripper. Bateman, overdag een bankier op Wall Street, gaat zich ’s nachts te buiten aan willekeurige moorden. Aanvankelijk beperkt hij zich tot zwervers en straathoertjes maar omdat hij, ondanks zijn openlijke toespelingen op zijn misdaden, niet gevat wordt, gaat hij steeds driester te werk. Bateman vermoordt zijn collega Paul Owen en betrekt dan diens appartement, dat hij volstapelt met lijken. Ellis schetst een onthutsend beeld van de New Yorkse elite en zijn boek veroorzaakte veel ophef. In bepaalde landen mag het enkel in krimpfolie verkocht worden (om minderjarig geblader te vermijden) en Ellis kreeg, naast een rits doodsbedreigingen, ook de feministen achter zich aan – Bateman vergrijpt zich met een winkelkarretje keuken- en Bricomateriaal aan menig vagijn. Echt choquerend zijn echter zijn en – laten we wel wezen – onze materialistische obsessies; hij zou letterlijk moorden voor het perfecte zakenkaartje.

Het vreugdevuur der ijdelhedenTom Wolfe

Op zijn eentje heeft de eeuwige dandy Tom Wolfe een aantal kleermakers van een inkomen voorzien en de witte van New York mag dan wel een wandelende karikatuur lijken, hij heeft wel degelijk Amerikaanse literatuurgeschiedenis geschreven. Met zijn befaamde artikel There Goes (Varoom! Varoom!) That Kandy-Kolored (Thphhhhhh!) Tangerine-Flake Streamline Baby (Rahghhh!) around the Bend (Brummmmmmmmmmmmmmm)… gaf hij de journalistiek in de jaren zestig een stroomstoot – door zijn subjectieve beleving van zijn onderwerp op te nemen in de tekst. Zijn debuutroman Het vreugdevuur der ijdelheden (1987) is een standaardvoorbeeld van de Great American Novel, waarin Wolfe via zijn personages een panoramisch beeld van New York biedt. De centrale figuur, Sherman McCoy, pleegt na een aanrijding in de Bronx vluchtmisdrijf – zijn minnares zat in de wagen, vandaar – en wat een banaal ongeluk had moeten blijven, ontwikkelt zich in een mum van tijd tot een gemediatiseerde massahysterie. Hilarische satire op het zelfbewuste New York.

Laat de aarde draaienColum McCann

‘Er zijn twee mogelijkheden als je een roman over 11 september wilt schrijven: op pagina één dwarrelt het puin neer en van daaruit schrijf je verder, of, en dat vond ik interessanter, je hebt het er helemaal niet over.’ De Ierse auteur Colum McCann, die al jaren in New York leeft, pakt het slim aan en centreert zijn roman rond de kunststunt van de Franse evenwichtskunstenaar Philippe Petit, die in 1974 op een touw de gapende leegde tussen de Twin Towers overstak – doe uw voordeel met de knappe documentaire Man on Wire. De adembenemende overtocht blijkt voor een aantal kijklustigen beneden een beslissend moment in hun leven te zijn, en McCann volgt elk van hen, van een heroïneverslaafde hoer die net dan opgepakt wordt, tot de rechter die Petit na zijn huzarenstukje voor zijn rechtbank krijgt. McCann geeft alle anonieme bewoners van de wereldstad een gezicht, toont hoe iedereen met onzichtbare draadjes aan elkaar verbonden is en leert je dat je af en toe eens omhoog moet kijken.

Vallende manDon DeLillo

De grootste aanslag ooit op Amerikaans grondgebied leidde tot een stortvloed aan 9/11-romans, de ene al beter dan de andere, maar als een titaan als Don DeLillo er zich aan waagt, dan zijn de verwachtingen toch hoog gespannen, zeker omdat DeLillo zelf eerder afkerig was van het onderwerp. In tegenstelling tot de vader van Oskar Schnell overleeft Keith Neudecker de aanslagen wel en lijkt zijn wonderlijke ontsnapping een gelegenheid om de liefdesband met zijn vervreemde vrouw Lianne opnieuw aan te halen. Neudecker weigert 9/11 als een trauma te bestempelen en hunkert naar een geordend leven, dat hij pas vindt wanneer hij professioneel pokerspeler wordt. Lianne raakt echter wel geobsedeerd door een performancekunstenaar die de vallende man heropvoert – een herhaling van de iconische foto waarop een man zich uit de brandende torens stort. DeLillo lezen houdt een hoog verslavingsrisico in; voor je het weet spendeer je je reis uitsluitend op je hotelkamer, de deur gebarricadeerd met zijn imposante oeuvre. Anderzijds: aan zoveel wurgende schoonheid kan de echte wereld niet tippen.

Bright Lights, Big City

Jay McInerney

Zelden een laconiekere samenvatting van New York gelezen dan de titel van McInerneys debuutroman uit 1984. Een cokeverslaafde feitenchecker probeert wanhopig zijn ex-vrouw, een model dat naar Parijs is gevlucht, terug te winnen door veel lijntjes, veel drank en veel rokken na te jagen, wat hem niet echt dichter bij zijn ex brengt, maar wel de verveling en de depressie op een aanvaardbare afstand houdt. Knap is de jij-vorm die McInerney hanteert: de vervreemding wordt er groter door, de analyse van het personage meedogenlozer. Gezien de yuppiethematiek wordt McInerney vaak geassocieerd met Bret Easton Ellis (ook omdat die laatste hem ongenadig opvoert als personage in zijn roman Lunar Park) maar McInerney is zeker geen Ellisafkooksel. McInerney slaagt erin de jachtige hartklop van New York in energieke zinnen te vatten. Voor zij die geen coke lusten: McInerney heeft ook een wijnboek geschreven. Kunt u met kennis van zaken de betere restaurants afschuimen.

door Roderik Six