Over de berekening van ruimte I
Solvej Balle valt in herhaling. En dat is een goede zaak.
Tara Selter blijft erover piekeren: waar loopt het fout? In welke seconde vindt de omwenteling plaats die haar leven tot stilstand brengt? Dagenlang herhaalt ze de gebeurtenissen in haar hoofd.
Ze is op zakenreis vertrokken. Van haar huis in het Noord-Franse Clairon-sous-Bois is ze naar Rijsel gegaan en daar had ze de trein richting Bordeaux genomen om er een veiling van oude boeken bij te wonen – samen met haar partner Thomas runt ze namelijk een klein antiquariaat. Ze weet een aantal interessante banden op de kop te tikken. Daarna reist ze naar Parijs, waar ze haar vriend Philip bezoekt, een handelaar in oude munten. Voor Thomas koopt ze bij wijze van souvenir een sestertius, een Romeins geldstuk, en na een paar glazen wijn brengt Tara de nacht door in haar vast hotel.
Tot dan loopt alles prima. Maar wanneer ze twee dagen later naast Thomas wakker wordt, wordt ze een verschuiving gewaar. Of beter: het gebrek daaraan. De wereld herhaalt zich op exact dezelfde manier: Thomas die verbaasd is over haar vroege thuiskomst, de postbode die opnieuw dezelfde boekenpakketten aflevert, een regenbui die precies op hetzelfde moment losbarst. De tijd heeft zich vergist.
Tara zit vast in de achttiende november. Elke morgen legt ze aan Thomas uit wat er gaande is, en omdat ze de dag feilloos kan voorspellen – kijk, over een minuut passeert de buurman – gelooft hij haar. Samen analyseren ze de mogelijkheden. Een hapering in de ruimtetijd, een vervloekte Romeinse munt, geheugenverlies… Alles onderzoeken ze maar wanneer de nacht valt, worden de klokken steevast teruggedraaid. De dag wordt een week, wordt een maand, wordt altijd opnieuw de achttiende november.
Groundhog Day dus, zij het zonder bosmarmotten of Bill Murray. Erg origineel is dat uitgangspunt niet, maar de Deense schrijfster Solvej Balle puurt er wel een beklemmende roman uit, de eerste in een zevendelige reeks trouwens. Het is nog maar de vraag hoe Balle erin zal slagen om de premisse nog zes boeken lang boeiend te houden, want in dit eerste deel sluipt al een tikkeltje verveling, wat natuurlijk eigen is aan herhalingsoefeningen.
Niettemin weet ze Tara’s drama uit te diepen. Balle stelt existentiële vragen over tijd en ruimte, over de sleur van het burgerlijke bestaan, over de menselijke vrijheid. Want als Tara eenmaal beseft dat Thomas zich niks herinnert, openen zich mogelijkheden tot avontuur: je kunt veel uitspoken in één dag als die telkens gewist wordt. Tegelijk loert de waanzin om de hoek. Tara zit verstrikt in een labyrint zonder uitgang en dan kom je onvermijdelijk jezelf tegen.
Over de berekening van ruimte I leest als een introductie, een voorproefje van wat kan uitgroeien tot een literair huzarenstukje. Als we de Scandinavische pers mogen geloven, schrijft Balle met deze cyclus, waarvan in het Deens al vier delen verschenen, een meesterwerk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
