Heeft een computer onderstaand artikel geschreven? In de toekomst zou het zomaar kunnen. Wiskundige Marcus du Sautoy zoekt uit waar algoritmes toe in staat zijn.
Niemand achtte het echt mogelijk. Zeker, in 1997 versloeg de IBM-computer Deep Blue schaakkampioen Garri Kasparov, maar wiskundigen maakten zich niet al te veel zorgen: de echte uitdaging was Go. Dat Aziatische bordspel zit veel complexer en intuïtiever in elkaar dan schaken, dat vooral brute rekenkracht vereist. Het zou nog decennia duren voor een algoritme in staat zou zijn om een menselijke Go-kampioen te verslaan, was de teneur.
Centrale zin: Google speelt niet graag voor God en vertrouwt op de kracht van zijn algoritme, dat werkt op de langere termijn.
Daar dacht whizzkid Demis Hassabis anders over. Financieel gesteund door Peter Thiel en Elon Musk ontwikkelde hij AlphaGo, een algoritme dat voortgestuwd werd door artificiële intelligentie en het in 2016 opnam tegen Go-wereldkampioen Lee Sedol. Het duel werd wereldwijd door miljoenen mensen via YouTube gevolgd. Onder hen, nagelbijtend voor het scherm, wiskundige Marcus du Sautoy.
Zijn wedstrijdverslag leest als een thriller en is een van de vele knappe voorbeelden die hij aanhaalt in De code van creativiteit. De existentiële vraag die hij zichzelf en de mensheid stelt: kan artificiële intelligentie een kunstwerk produceren? Geduldig breekt hij de vraag op in kleinere raadsels. Wat bedoelen we met kunst? Hoe onderscheiden we een digitale toevalstreffer van een doelgericht resultaat? En, niet onbelangrijk, wie speelt scheidsrechter?
Du Sautoy probeert het zelf uit. Met een ingenieuze slinger en een verfdruppelaar maakt hij een Jackson Pollock na in de hoop kenners te belazeren. Hij faalt verschrikkelijk. Maar een poging van collega’s om een ‘nieuwe Rembrandt’ te creëren kon op meer bijval rekenen: leken zouden wel eens kunnen vallen voor het digitaal ‘ontworpen’ schilderij. Googel ‘The Next Rembrandt’ en oordeel zelf.
Bij artificiële intelligentie denken we spontaan aan Terminators die erop belust zijn de mensheid te vernietigen en AI domineert nu al ons leven, zij het in opdracht van het kapitalisme. Met elke click offeren we een stukje privacy op in ruil voor gebruiksgemak en de algoritmes leren hun klanten elke dag beter kennen. Du Sautoy weigert mee te gaan in zulke doemdenkerij. AI kan gebruikt worden om hongersnood op te lossen en kanker vroegtijdig op te sporen. De poging om AI als oorlogstuig in te zetten lijkt zelfs te falen: in een voorbeeld van Du Sautoy lijkt een algoritme liever naar wolken dan naar vijandelijke tanks te kijken.
Boeiend leesmateriaal, ook voor ondergetekende, want hoe lang zal het duren voor een algoritme recensies pent?
De code van creativiteit
Marcus du Sautoy, Uitgeverij Nieuwezijds, (oorspronkelijke titel: The Creativity Code), 320 blz., 24,95 euro.
Marcus du Sautoy
De Britse wiskundige Marcus du Sautoy (°1965) ijvert voor de popularisering van de wetenschap. Dat doet hij via artikels in onder meer The Guardian. Enkele jaren geleden had hij in eigen land ook een centrale rol in het humoristische wetenschapsprogramma Dara Ó Briain: School of Hard Sums. Literatuur is hem niet vreemd: zijn grootvader was uitgever bij Faber & Faber en beheerde de nalatenschap van James Joyce en Samuel Beckett.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
