‘List en leed’ van Arie Storm: voortreffelijk schimmenspel in een spiegelpaleis

In Arie Storms nieuwe roman ruilen een schrijver en zijn personage van plaats, wat denkstof oplevert over de band tussen kunst en werkelijkheid.

Het nieuwe boek van August Voois is een verdoken autobiografisch verhaal over een persoonlijke crisis veroorzaakt door het vermoeden dat zijn vrouw hem ‘uit haar leven wil verwijderen’. Wanneer zijn redacteur opmerkt dat hij dit keer misschien wel al te zeer bij de realiteit is gebleven en zelfs de namen van de echte mensen die achter de personages zitten niet eens heeft veranderd, valt hij volkomen uit de lucht.

In een tweede verhaallijn van zijn nieuwe roman List en leed voert Arie Storm niemand minder dan de schrijver Arie Storm op, die Circus Reve heeft geschreven, een toneelstuk dat in een tent in Betondorp wordt opgevoerd. Dat komt hem daar op heel wat tegenkanting te staan omdat de inwoners van Reves oude geboortenest niet echt trots zijn op hun beroemdste telg.

Het is tijdens zo’n voorstelling dat Arie aangesproken wordt door iemand die zich voorstelt als Chuck Ramkissoon. De man blijkt niet echt hoog op te lopen met literatuur en kunst in het algemeen en is van mening dat we beter op een reëlere manier met de realiteit zouden omgaan. Hij neemt Arie mee naar het kantoor waar hij samen met ene Holden Caulfield leidinggeeft aan de firma List en leed, gespecialiseerd in ‘realiteitsreparaties’. Wanneer Arie daar oog in oog komt te staan met een inktvis die naar de naam Saul Bellow luistert, beseft hij dat er iets niet pluis is, wat trouwens bevestigd wordt door Chuck: ‘We proberen de boel te redden voordat alles misgaat, ‘ legt hij uit, en dus stelt hij voor dat Arie en August van plaats verwisselen.

Wat is dit, vraagt u zich allicht af, en terecht natuurlijk. Wie het werk van Arie Storm – de echte bedoelen we, en dus niet het personage in List en leed, maar wat is het verschil? – een beetje kent, weet dat de schrijver August Voois een terugkerend hoofdpersonage is in zijn romans, zijn alter ego zo u wil. Niet Aries vader ging dood, maar wel die van August. Niet Arie was getuige van de moord op een door hem gehate hoogleraar, maar wel August, en niet Arie reisde terug naar de wijk van zijn jeugd om er zijn zus te ontmoeten die later zelfmoord zou plegen, maar alweer August.

List en leed is een voor-treffelijk schimmenspel dat opgevoerd wordt in een spiegelpaleis en vragen stelt naar de band tussen realiteit en kunst. Bestaat echte schoonheid in feite wel buiten die kunst? Kan een literaire dialoog realistisch zijn? En denken we in het echt wel zo chronologisch als we de gedachten in een boek gepresenteerd willen zien? Neem de literatuur weg en er lijkt niet veel van Arie Storm over te blijven, van de auteur noch van het personage. List en leed is literatuur over literatuur en een openlijke ode aan het werk van John Banville, de Ierse schrijver van wie Storm de laatste drie romans in het Nederlands vertaalde en die zelfs een klein rolletje krijgt in dit boek.