Waarom bemoeien de Russen zich zo vaak met wat er in hun buurlanden gebeurt, vroeg gewezen VRT-journalist Dirk Tieleman zich af. Hij nam een duik in hun heden en verleden.
In 1992 maakte VRT-journalist Dirk Tieleman samen met een geluids- en een cameraman een reportage over de gevolgen van het in elkaar klappen van de Sovjet-Unie nog geen zes maanden eerder. De mannen trokken op zware motoren door de nieuwe Centraal-Aziatische staten Kirgizië, Oezbekistan, Tadzjikistan en Kazachstan om tachtig dagen later het Russische Vladivostok te bereiken. Wat ze zagen was niet fraai. De economie lag op apegapen, de oude staatsbedrijven waren failliet en de armoede was alomtegenwoordig. Aan de rand van de weg stonden mensen hun huisraad te verkopen om te kunnen eten. Een bevriend Russisch journalist vertelde hem dat hij ooit een bovengemiddeld loon had gekregen en nu diende rond te komen met een pensioen van vijfhonderd roebel per maand, het equivalent van een kilo worst.
Na dit dieptepunt kon het alleen maar bergop gaan met Rusland en zijn buren, dacht Tieleman, en dat deed het ook. In dergelijke mate zelfs dat de Russische steden vandaag heel westers aandoen en de stan-landen vooral door olie en gas bijzonder welvarend zijn geworden. Maar dat neemt niet weg dat de politieke en maatschappelijke rust in veel van de veertien staten die aan Rusland grenzen precair is. Wat er in Oekraïne gebeurt weten we, maar er is ook Georgië nog, en Moldavië, waar Rusland door chaos te creëren een serieuze vinger in de pap probeert te houden.
Wat er in Oekraïne gebeurt weten we, maar er is ook Georgië nog, en Moldavië.
In De rafels van Rusland duikt Dirk Tieleman de geschiedenis van die landen in en put hij tevens uit zijn eigen journalistieke reiservaringen van de voorbije decennia om een antwoord te vinden op de vraag waarom de Russen het zo moeilijk hebben met de onafhankelijkheid van hun buurlanden. Veel heeft natuurlijk met macht en nostalgie naar een glorieus verleden te maken, maar ook vernedering en veiligheid spelen een rol, en de rijkdom onder de grond natuurlijk, de reden waarom bijvoorbeeld zowel de Russen als het westen per se de Donbas willen bezitten. De oblast beschikt over immense hoeveelheden kobalt, lithium, titanium en koper.
Net zoals in zijn vorige boek, Waarom we niets over de Oriënt begrijpen (en waarom we dat wel zouden moeten doen), gaat Tieleman op zoek naar nuance. Niet alleen betonen we bitter weinig interesse voor Rusland en de stan-landen, schrijft hij, bovendien horen we enkel het westerse verhaal erover. En aan schijnheiligheid hebben we ook geen gebrek. Wanneer Rusland Oekraïne binnenvalt nemen we positie in tegen de agressor. Wanneer een jaar later Azerbeidzjan Nagorno-Karabach verovert en er alle Armeniërs verjaagt, belonen we dat land met een gascontract dat twee keer zoveel opbrengt als het vorige, om de invoer uit Rusland te compenseren.
